Morgunblaðið - 18.03.1999, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 18. MARZ 1999 37
m í New York
)yrgir
mála
dag fyrir dómarann og það gefst
raunverulegt tækifæri til að gera
annað og meira en bara að afgreiða
málið. Sumir eru látnir gefa sig fram
vikulega eða mánaðarlega vegna
þess að það getur haft raunveruleg
áhrif í þá átt að halda þeim allsgáð-
um. Það er verið að gera dómara
ábyrga gagnvart samfélaginu á nýj-
an hátt. Það bera allir ábyrgð á því
að brugðist sé á uppbyggilegan hátt
við afbrotum. Þegar þannig er litið á
fær maður aðra sýn á málin.“
Þáttur í þessu er að dómstóllinn
býður ókeypis aðgang að félagsráð-
gjöf á staðnum og um 20% sakborn-
inga halda áfram vinnu í sínum mál-
um með starfsliði dómstólsins að eig-
in ósk. Julius segir að í raun sé aðal-
atriðið að bjóða þessa þjónustu á
staðnum, flytja hana þannig nær
fólkinu, sem líklegast er að þurfí á
henni að halda.
Hinn fyrsti sinnar tegundar
„Dómstóllinn hefur starfað í 5 ár
og eitt markmiðið var að sýna dóm-
urum við venjulega dómstóla fram á
gagnsemi annarra úrræða en hinna
hefðbundnu. Hjá okkur eru refsing-
arnar þyngri en á móti sameinum við
refsingu, aðstoð og meðferð og kom-
um fram við alla af virðingu."
Eins er á vegum dómstólsins
starfrækt verkefni þar sem lögreglu-
maður og félagsráðgjafi fara um
hverfíð, leita uppi fólk sem líklegt er
til að komast í kast við lögin og fá
það til að nýta sér þá aðstoð sem
dómstóllinn hefur upp á að bjóða.
--------- Samfélagsdómstóllinn
samfé- var hinn fyrsti sinnar teg-
ánusta undar en Julius segir að
leið í 22 aðrar borgir í Banda-
igum ríkjunum séu að sníða
_____ verkefni að þessari fyrir-
mynd og tveir hliðstæðir
dómstólar hafa þegar tekið til starfa,
annar í Hartford í Connecticut en
hinn í Oregon.
Nú er unnið að tveimur könnunum
á því hvernig starf dómstólsins hefur
reynst. Annars vegar er verið að
bera saman kostnað og árangur
samanborið við hefðbundna dóm-
stóla og sambærilega þjónustu og
hins vegar er verið að kanna hve
margir sakamannanna brjóti aftur af
sér og hvort hlutfallið þar sé annað
en þar sem hefðbundnar leiðir eru
farnar.
4-
WILLIAM Hague á vorfundi fhaldsmanna á dögunum.
Ihaldsmenn í
eldhúskróknum
Breskir íhaldsmenn héldu vorfund sinn um
helgina. Freysteinn Jóhannsson í London
fylgdist með umræðum í Bretlandi um stöðu
flokksins og formannsins Williams Hagues.
VIÐ verðum að vera frjáls“,
sagði William Hague, for-
maður brezka íhaldsflokks-
ins, á vorfundi hans um
helgina. Hann var þá að vísa til fortíð-
ar fiokksins, sem nú væri tímabært að
líta af og horfa þess í stað fram á veg-
inn. Og vissulega er orðið tímabært að
Ihaldsflokkurinn losni af klafa fortíð-
arinnar og freisti þess að ná stöðu
sem raunverulegur valkostur við
Verkamannaflokkinn. En það er ekki
aðeins að íhaldsflokkurinn eigi undir
högg að sækja, heldur á Hague sjálfur
ei-fitt uppdráttar á formannsstólnum.
Sterkar raddir halda því fram, að með
Hague sem formann muni íhalds-
flokkurinn aldrei komast á skrið og
því þurfi að taka hann undan stýri tii
þess að flokkurinn verði frjáls til
framsóknar.
Formannsferill Williams Hagues
hefur alla tíð verið þyrnum stráður.
íhaldsflokkurinn var í sárum eftir
ósigurinn í síðustu kosningum. Og eft-
ir brösugt formannskjör átti Hague
erfitt uppdráttar í skugga vígreifs
Verkamannaflokks, leiðtogahæfileik-
ar hans voru strax dregnir í efa og nú,
þegar hann hefur sett flokk sínum
nýja stefnu og blásið til sóknar gegn
ríkisstjórninni, eru hæfileikar hans til
að leiða þá sókn enn og aftur dregnir í
efa.
Úthýst sem grátkonu eða vingli
Það var svo sem að vonum, að
Hague gengi illa að iáta til sín heyra í
glaumnum frá siguiTÍmu Verka-
mannaflokksins eftir síðustu kosning-
ar. Fóik vildi ekki leggja við hlustir
þegar hann talaði. Ihaldsflokkurinn
var fallinn dreki - frá honum lagði
bara fnykinn. Ilmurinn
barst frá sigurvegm’unum.
Þeir voru hinn nýi Verka-
mannaflokkur; nýir menn
með fersk viðhorf. Hague
lagði áherzlu á, að íhalds-
menn yrðu að gangast við
mistökum sínum í ríkisstjórn. Aðeins
þannig gætu íhaldsmenn náð sáttum
við brezku þjóðina aftur. Um leið
reyndi hann svo að ýta úr vör breytt-
um áherzlum í málflutningi flokksins,
eins konar íhaldssömum sósíalisma,
varkárum gagnvart Evrópusamstarf-
inu. En hann talaði fyrir daufum eyr-
um. Honum var ýmist úthýst sem
grátkonu eða vingli, sem væri að
reyna að klóra í bakkann án þess að
hafa neitt nýtt fram að færa. Ef menn
lögðu við hlustir, sögðust þeir bara sjá
gömlu sporin og þau hræddu. Það var
sama, hversu mikinn sannfæringar-
kraft Hague reyndi að leggja í orð
sín,_hann náði aidrei í gegn. Fonnað-
ur Ihaldsflokksins var sagður stjórn-
málamaður lítilla sanda og h'tilla
sæva. Hvílíkur munur á honum og
hinum brosmilda Blair. Hvílíkur mun-
ur á feysknu flokksflaki þess sið-
blinda afls, sem hafði lagt Bretland í
dróma, og ferskum vindum Verka-
mannaflokksins, sem leystu England
úr álögum. Svo hávær var þessi dóm-
ur um William Hague, að hann átti
hljómgrunn inn í raðir íhaldsmanna.
En þótt Hague hafi ekki náð vopn-
um sínum og virki oft hikandi og
ósannfærandi, þá hefur hann þó átt
sína daga sem formaður íhaldsflokks-
ins. Hann hefur átt það til að standa
sig vel í umræðum á þingi, nú síðast í
þröngi’i stöðu, þegai’ fjárlagafrum-
varpið vai’ iagt fram. Hann kom öllum
á óvart, þegar hann fyrii-varaiaust
efndi til atkvæðagreiðsiunnar um evr-
ópska myntbandalagið. Og eins þótti
hann sýna af sér rögg, þegar hann
vék Cranbome, talsmanni íhalds-
flokksins í lávarðadeildinni, frá, þegar
sá síðarnefndi gerði samkomulag við
Blair um breytingar á lávarðadeild-
inni án þess að Hague vissi af því.
Gailinn er bara sá, að William Hague
gengur ekki í augun á fólki.
Þungavigt vors daglega brauðs
Og nú hefur Hague
stungið út nýjan kúrs fyrir
íhaldsflokkinn. Hin nýju
viðhorf flokksins eru mót-
uð við eldhúsborðið, sam-
líking sem sótt er til
Bandaríkjanna um þunga-
vigt vors daglega brauðs í stjórnmála-
umræðunni. Þessi tilvísun Hagues til
eldhúsborðsins undirstrikar þá breyt-
ingu, sem á að vera frá tíð Margaret
Thatcher og Johns Majors, þegar
íhaldsflokkurinn stóð við bankaborð-
ið og efnahagsmál og hugtök þeim
tengd, voru þungamiðjan í málflutn-
ingi, sem fór svo fyrir ofan garð og
neðan hjá hinum almenna kjósanda.
Nú á að tala það tungumál, sem al-
menningur skilur.
Hague sagði í sjónvarpsviðtali um
helgina nýju stefnuna snúast öðru
fremur um gott mannlíf. Peningar
eru vissulega hluti lífsgæðanna, en líf-
ið snýst um fleira en efnisleg gæði.
Það eru líka til önnur verðmæti.
Hann sagði, að Thatcher og Major
hefðu gjörbreytt efnahagslífi Breta til
hins betra, en nú eru aðrir tímar.
Auðvitað skiptir fjárhagurinn áfram
máli. En fólk leggur áherzlu á inni-
haldsi’íkt mannlíf, vill sjá öfluga bar-
áttu gegn glæpum og eituriyfjum svo
eitthvað sé nefnt, valddreifingu, skil-
virka almannaþjónustu og mannúð-
legt velferðarkerfi. Og auðvitað á
skattheimtan að vera í algjöru lág-
marki. Einstaklingurinn á aftur áð fá
að njóta sín. Eins og þetta hafi nú
ekki verið sagt áður!
Það var sagt á dögunum, að það
hlyti að hafa verið erfitt fyrir Hague
að horfa upp á fjánnálaráðherra
Verkamannaflokksins beita sér fyrir
efnahagsaðgerðum eins og skatta-
lækkunum og stuðningi við fyrirtæki,
sem hefðu löngum verið aðalsmerki
íhaldsflokksins. En Hague þótti
standa sig vel í umræðunum, þegar
hann dró fram að skattheimtan hefði
vaxið í tíð Verkamannaflokksins og
eftir því sem fleiri hliðarráðstafanir
með fjárlagafrumvarpinu hafa séð
dagsins ljós er myndin, þótt góð sé,
ekki eins glæsileg og Gordon Brown
málaði hana, þegar hann mælti fyrir
frumvarpinu.
Og hvernig vill Hague að
Ihaldsflokkurinn bregðist
við? Flokkurinn ætlar að
taka hjónabandið sérstak-
lega upp á arma sína, þeg-
ar Verkamannaflokkurinn
hefur vegið að því í fjár-
lagafrumvarpinu, þar sem hjónafrá-
dráttur er lagður niður strax og
barnabætur teknar upp í staðinn, ári
síðar. (Þá hefur ríkisstjórnin krækt
sér í hálfan annan milljarð punda með
þessari skattahækkun einni saman.)
Við eldhúsborð íhaidsflokksins eiga
hjón að sitja í öndvegi - og njóta sér-
stakra skattakjara.
Nýtt íliald?
Aðspurður hvort hann sé að boða
nýtt íhald líkt og Tony Blair kom með
sína nýju verkamannastefnu, segist
Hague ekki kunna við þá samiíkingu.
Verkamannaflokkurinn hafí haft
endaskipti á öllum sínum stefnumál-
um, en íhaldsflokkurinn sé ekki með
neinar kúvendingar, heldur sé hann
fyi’st og fremst að laga stefnu sína að
breyttum tímum; með ferskum hug-
myndum í takt við fólkið í landinu.
En þótt Hague vilji ekki tala bein-
um orðum um nýtt íhald, skiptir það
þó sköpum fyrir íhaldsflokkinn, að
honum takist engu að síður að sann-
færa fólk um að nýtt íhald sé á ferð-
inni. Hague kveður líka sterkt að
orði, þegar hann segist vilja sjá
flokkinn frjálsan af fortíðinni. Til
þess þarf þó ekki bara ný mál, heldur
líka nýja menn - ný andlit til þess að
sannfæra kjósendur um það, að nýir
tímar séu runnir upp í ranni íhalds-
flokksins. Og þótt ráðamenn frá Ma-
jor-tímanum séu enn áberandi í
fremstu röð fækkar þeim um einn og
einn. Nú síðast hefur Michael
Howard, sem var innanríkisráðherra
í stjórn Johns Majors og er utanríkis-
ráðherra í skuggaráðuneyti Hagues,
tilkynnt að hann muni hverfa af
fremsta bekk næst þegar Hague ger-
ir þar mannabreytingar, sem búizt er
við að verði í sumar.
En það eru ekki bara einar kosn-
ingar, sem Hague þarf að hafa
áhyggjur af. Það verður kosið í
Skotlandi og það verður kosið í Wa-
les. Og það verður kosið til Evrópu-
þingsins. Andstaða Hagues og stefna
Ihaldsflokksins gegn evrunni hafa
orðið til þess, að fyrrum þingmenn
Ihaldsflokksins, Brendan Donnelly
og John Stevens hafa stofnað_ nýjan
flokk. Þrátt fyrir mótstöðu íhalds-
flokksins fengu þeir tvímenningar að
nefna flokk sinn Meðevru Ihalds-
flokkinn og það er ljóst, að hann tek-
ur atkvæði frá íhaldsflokknum. Og
Evrópuöldurnar risu hátt á vorþing-
inu um helgina. Michael Heseltine,
fyi’rum aðstoðarforsætisráðherra, og
Kenneth Clarke, fyrrum fjármála-
ráðherra, eru báðir evrumenn og
vilja styðja herferð þá til stuðnings
við aðild Breta að evrunni, sem aðil-
ar í brezku viðskiptalífi hleyptu af
stokkunum í gær með samþykki rík-
isstjórnarinnar. Hague segir sam-
komulag hafa tekizt um að vera
ósammála um þetta mál! Þeir félagar
muni ekki ganga opinberlega til liðs
við hreyfinguna fyrr en eftir Evrópu-
kosningarnar 10. júní og að þeir
muni fram að því virða stefnu flokks-
ins og styðja frambjóðendur hans í
kosningunum! Hague talar sjálfur
um, að Bretar eigi að taka þátt í Evr-
ópusamvinnu, en ekki láta stjórnast
af henni. Og brezka pundið blívur.
Það er hin opinbera stefna flokksins.
En Hague segir enga ástæðu til
nornaveiða innan flokksins út af
þessu máli og hann vilji ekki missa
menn eins og Michael Heseltine og
Kenneth Clarke, eða Ian Taylor og
David Currie, sem sögðu sig úr
skuggaráðuneytinu vegna evru-
stefnu flokksins. Þetta eru mikil um-
skipti frá afstöðu Hagues í garð
þeirra Donnellys og Stevens, en fyrir
um mánuði sagði hann, að hver sá
sem hlypi undan Evrópumerkjum
flokksins, hvað þá styddi þá félaga,
yi-ði umsvifalaust rekinn úr flokkn-
um. Það er ljóst, að svipunni hefur
verið stungið undir stól um helgina.
Menn bara greinir á, en við erum all-
ir eftir sem áður góðir og gegnir
íhaldsmenn, segir Hague nú.
Vandinn er bara sá, að nú eru góðu
og gegnu íhaldsmennirnir á Bret-
landi svo fáir! Framundan er því erf-
iður róður hjá William Hague og
hans mönnum. Fyi’stu fréttir benda
ekki til þess, að úr eldhúskróki
Ihaldsflokksins komi nú
þær leiftrandi nýsköpunar-
hugmyndir, sem laðað geti
fólk til flokksins í stórum
stíl. Og vandséð er að
Hague fái með þeim þann
slagkraft, sem hann þarf
til þess að ná eyrum þjóðarinnar og
stækka svo í augum fólksins, að hann
verði leiðtogi, sem veigur er í. Hon-
um virðast sköpuð örlög, sem hann
nær ekki að brjótast undan. Hann
virðist því dæmdur til þeiirar for-
mennsku að andæfa áfram og bíða
þess að Verkamannaflokkurinn skjóti
sig sjálfur í fótinn svo illa að íhalds-
flokknum takist að koma á hann
bragði.
Þá er nú allt eins líklegt að eini
hvellurinn, sem heyrist, verði þegar
Ihaldsflokkurinn fær sér nýjan for-
mann.
Engin kúvend-
ing hjá flokkn-
um en stefnan
verið löguð
Gallinn er sá
að Hague
gengur ekki í
augun á fólki