Morgunblaðið - 14.11.1999, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Alríkisdómari segir hugbúnaðarfyrirtækið Microsoft hafa teygt sig
of langt f markaðsyfírráðum
AI>
BILL Gates veitir hluthöfum eiginhandaráritun að loknum ársfundi Microsoft er haldinn var í Meydenbauer Center í Bellvue í Washington-ríki á miðvikudag. Gates lýsti því þar yfir að
Microsoft væri reiðubúið að Ieggja mikið á sig til að koma til móts við kröfur stjórnvalda.
MICROSOFT er fyrirtæki í einok-
unaraðstöðu, sem nýtur þess að
um 95% allra einkatölva í heimin-
um nota stýrikerfið Windows. Um
það velkist dómarinn ekki í vafa,
en það er ekki ólöglegt í sjálfu sér. Hins vegar
hefur Microsoft nýtt yfirburðastöðu sína á
markaði til að beita önnur fyrirtæki þvingunum
og það er brot á lögum um vamir gegn auð-
hringum. Dómarinn segir þetta framferði hafa
skaðað neytendur, en samkvæmt skoðanakönn-
un tekur meirihluti þessara sömu neytenda af-
stöðu með Bill Gates og Microsoft. Það er vart
einfalt að finna lausn svo öllum líki.
Dómsmálaráðuneyti Bandaríkjanna og 20
ríki höfðuðu mál á hendur Microsoft í október
1997. Áður hafði fyrirtækið fallist á að sæta til-
skipun um að nýta ekki stöðu sína til að krefjast
þess að tölvufyrirtæld, sem nýttu Windows
stýrikeríið samkvæmt samningi við Microsoft,
nýttu líka ýmsan annan hugbúnað frá fyrirtæk-
inu. Málshöfðunin nú byggðist m.a. á því, að
Microsoft hefði brotið gegn tilskipuninni með
því að láta netvafrann Intemet Explorer fylgja
Windows 95 kerfinu og síðar að hafa vafiann
sem órjúfanlegan hluta Windows 98. Sá sem
var með Windows 98 í tölvunni sinni var jafn-
framt með Explorer hvort sem honum Mkaði
betur eða verr.
Fyrirtækið Netscape, sem setti vafrann
Netscape Navigator á markað, átti vemlega
undir högg að sækja, því það hafði byijað á að
selja sinn vafra, en síðar að bjóða fólki að ná sér
í forritið á Netinu. Neytendur, sem sátu við
tölvu sína, vom hins vegar mun líklegri til að
nota Explorer, sem var þegar til staðar, en að
leita uppi Navigator og færa forritið inn á tölv-
una með ærinni fyrirhöfn.
Þrýst á stórfyrirtæki
Netscape og Microsofthöfðu raunar átt í við-
ræðum um samstarf áður en harka færðist í
leikinn. Haustið 1994 vildi Netscape tryggja að
Navigator vafrinn félli vel að væntanlegu
Windows 95 kerfi og Microsoft sá sér hag í að
kynnast vel þessari nýju tækni, sem færði alla
möguleika Netsins á hvers manns tölvu.
Netscape óttaðist þann áhuga að vísu, enda
hafði Microsoft lýst því yfir að fyrirtækið ætlaði
sér að markaðssetja eigin vafra, sem það og
gerði í ágúst 1995. Vandinn var í raun sá, að
Netscape þurfti samstarf við þann hluta
SLEGIÐ
ÁPUTTA
RISANS
Úrskurður alríklsdómara í Bandaríkjunum í máli yfír-
valda gegn stórfyrirtækinu Microsoft hefur vakið
spurningar um hvort fyrirtækinu verði gert að sæta
ströngum tilskipunum um viðskiptahætti, eða hvort
jafnvel verður gengið svo langt að skipta því upp 1
smærri einingar. Ragnhildur Sverrisdóttir rekur
sögu dómsmálsins, viðbrögð við úrskurði dómarans og
vangaveltur um hvort Microsoft setjist nú að samn-
ingaborði, til að hindra að keppinautarnir höfði eigið
dómsmál vegna markaðsyfírráða hugbúnaðarrisans.
Microsoft veldisins sem hafði stýrikerfi á sinni
könnu, en óttaðist hugbúnaðarhluta þessa sama
fyrirtækis. Ekld varð af neinu samkomulag
milli aðila og hélt hvor sína leið.
Microsoft dreifði sínum vafra ókeypis, sem
neyddi Netscape til að gera slíkt hið sama og
fyrirtækið varð þar með af milljónasölu. Þá
notaði Microsoft aðstöðu sína til að fá tölvu-
framleiðendur og netþjónustuaðila til að
hampa Intemet Explorer fremur en Na-
vigator. Compaq, Apple, Disney, Intuit og fleiri
stórfyrirtæki tóku Intemet Explorer fram yfir
Navigator vegna mikils þrýstings frá
Microsoft.
Þrátt fyrir þetta þótti Navigator betri vafri
og var vinsælli meðal almennings, allt þar til
Microsoft greip til þess ráðs að hafa Explorer
innbyggðan í Windows 98. Fyrirtækið sagði að
þar með hefði það bætt hag neytenda, en ekki
skaðað hann. Hins vegar væri ekki með góðu
móti hægt að taka Explorer út úr Windows 98,
eins og keppinautamir fæm fram á. Vafrinn
væri óijúfanlegur og eðlilegur hluti kerfisins,
rétt eins og hraðamælir væri óijúfanlegur hluti
bíls og raunar framleiðans sjálfs að ákveða hvað
fólk fengi mikið fyrir peningana sína, þetta væri
bara aukabúnaður án aukakostnaðar, en ekki
aðferð til að nota gífurleg auðæfi Microsoft til
að koma Netscape á kaldan klaka.
Því má skjóta hér inn í að Microsoft hafði áð-
ur niðurgreitt vörar hraustlega til að ná mark-
aðshlutdeild. Dæmi um það var Microsoft Mon-
ey, hugbúnaðm’ sem settur var á markaðinn til
höfuðs fjármálahugbúnaði Intuit. Hugbúnaður
Microsoft var verðlagður á 9.99 dollara, en
kaupendur fengu 10 dollara afslátt.
Verðlagning eftir geðþótta
Þrátt fyrir að vafrastríðið hafi verið stærsti
einstaki hluti málaferlanna gegn Microsoft kom
fjöldi annarra atriða til álita, sem tengdust við-
skiptaháttum Microsoft. Hið opinbera lagði
fram heilu skjalabunkana, meðal annars afrit af
tölvupósti milli Microsoft-manna, þar sem fram
kom að fyrirtækið lagði hart að Ápple fyrirtæk-
inu að hætta við þróun nettækni og taka þess í
stað vafra Mierosoft upp á sína arma.
Þá kom fram að Microsoft setti ekki alltaf
sama verð upp þegar tölvufyrirtæki keyptu
Windows stýrikerfi. Fyrirtækjum þóknanleg-
um Microsoft var umbunað með lægra verði. Þá
reyndi fyrirtækið að þrýsta á fyrirtækin Intel