Morgunblaðið - 14.11.1999, Blaðsíða 48

* 8 SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
MER FELLUR BETUR QAMLA
AÐFERÐIN TIL Aö LEITA AÐ ORMUM
Grettir
SJÁIÖI TIL KRAKKAR, PAÐ ER ) ( FITAN AF ) ( EINSTAKA SINNUM SET EG )
FULLT AF MIKILVÆGUM ) > SKOPSKYNIÐ TIL HLIÐAR OG \
NÆRINGAREFNUM I SVÍNUM J SINNIMENNTUNINNI f
i cJTjI
tl T J 1 T/ 5
j «c5—|
J?/V\ PAVÍS fc-Z ~'wi^ *■■■■■
Hundalíf
Þetta er sá sami og hann keyroði á fyrir viku \
Afa*
f Úúps! Petta var ) óheppilegt!

O
C m 1
Ljóska
Ferdinand
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Guðdómurinn hlýt-
ur að vera af efni
gerður eins og við
Frá Atla Hraunfjörð:
ÞANNIG hljóðar breiðletraður
miðkafli á þriggja síðna umjöllun
og viðtal við þrjá áhugamenn um
fræði dr. Helga Pjeturss í DV
þann 15. júní 1985.
Þar segir meðal annars í um-
fjöllun blaðamannsins, „að rök dr.
Helga séu ekki alveg úr lausu lofti
gripin". „Hann byggir heimspeki
sína á niðurstöðum og uppgötvun-
um á sviði náttúrufræði, kenning-
um fyrri heimspekinga, athugun-
um á eðli drauma og hugsanaflutn-
ingi, auk staðreynda úr heimi
raunvísinda."
Þess ber að geta að heimspeki
eru fræði, sem reyna að veita
heildarskilning á tilverunni og
flnna forsendur og lögmál mann-
legrar þekkingar, gildismats og at-
hafna og eru helstu greinar, frum-
speki, þekkingarfræði, rökfræði og
siðfræði. Síðustu 300 árin hafa út-
skrifast úr háskólum víða um heim
fjöldi heimspekinga. Ekki urðu
þeir allir frægir.
Einstaka þeirra hafa skarað
framúr og þeir sem mest eru
metnir hafa bætt við það sem þeir
lærðu og þar með kemur í
ljós.hversu fáir slíkir menn koma
fram á hverjum tíma og hve marg-
ir þeir eru sem bæta ekki við sig í
þekkingu. Dr. Helgi Pjeturss er
einn af þeim einstaklingum er sótt
hefur í smiðju annarra heimspek-
inga og kynnt sér sjónarmið þeirra
er hæst risu í framsetningu
frjálsrar hugsunar síns tíma.
Allir höfðu þeir aukið þekkingu
sína og bætt við þann þekk-
ingarramma er kynslóðir þar á eft-
ir tóku mið af. Þar má nefna, F.
Hegel, A. Schopenhauer, F. Ni-
etzsche og Bertrand Russel.
Leibniz, I. Kant og John Locke.
Þannig þokaðist heimspekin áfram
í stökkum og hliðarsporum til síð-
ustu aldamóta. Ut frá þessu vann
dr. Helgi, auk þess að lesa rit
hinna fornu spekinga Grikkja og
nam forngrísku svo lesa mætti
frumtextann sjálfan, til að fyrir-
byggja mistúlkun.
Arið 1919 setti dr. Helgi fram
sjálfstæða heimspekistefnu, sem
er íslensk heimspeki, og nær hún í
raun nokkuð lengra en nokkur
heimspeki er fram að þeim tíma
hafði litið dagsins ljós.
Dr. Helgi víkkaði út heimspek-
ina og gerði úr henni heimsfræði,
með því að færa hana út til stjarn-
anna og út í óendanleikann, því
heimurinn er eftir því sem best er
vitað endalaus. Hann gerði heim-
spekina að náttúrufræði og fjallaði
á vísindalegan hátt um hinn for-
boðna ávöxt dulhyggjunar, dauð-
ann og framlífið, einnig draumana
og siðfræðina.
Ut frá því sjónarmiði að heimur
allur væri ein órofa heild og það
sem gerist í einu kerfi gerist sam-
tímis í öðru geti guðlegt afl aldrei
verið ótengt náttúrulögmálunum
og sé alltaf háð sömu lögmálum og
allir aðrir. Dr. Helgi setti allt dul-
arfullt og náttúrulegt í einn
ramma, benti á skyldleika fyrir-
bæra og þau lögmál sem hvert fyr-
irbæri færi eftir.
Einnig að hvert lögmál hefði
feril sem hver og einn gæti séð og
fylgst með. Hann vildi ekki að
menn tryðu á sig, heldur eigin
skynsemi og höfðaði sterkt til
þess.
Dr. Helgi víkkaði siðfræðina út í
óendanleikann með því að tengja
saman orsök og afleiðingu í hegð-
un mannsins og að framlífið færi
eftir framkomu hans við meðbræð-
ur sína í frumlífinu hér á jörð.
Einnig lagði hann til á hvern hátt
maðurinn gæti breytt úr vítis-
stefnu til lífsstefnu með þvi að
leggja niður óvild og hatur og
tengjast öðrum, sem væru þeir
hans nánustu vinir.
Hann færði líffræðina út í óend-
anleikann með því að gera ráð fyr-
ir að veröldin væri full af lífi og
gerði hana að stjörnulíffræði.
Hann færði jarðfræðina út til
stjamana með því til dæmis að
ræða um náttúrufar á reikistjör-
unni Mars og ennfremur að benda
á, að í fjölmörgum spíritistabókum
um framlíf væri verið að tala um
náttúrufar annarra hnatta. Hann
færði draumlífið út til stjarnanna
og óendanleikann, þegar hann
uppgötvaði samband lífs í alheimi
og fann stillilögmálið, sem leiddi
saman draumgjafa og draumþega.
Hann gaf lífinu tilgang með því
að benda á, að framsókn mannsins
á jörðinni bæri að stefna til guð-
legrar verundar og framhald lífs-
ins eftir dauðann væri jarðneskt
og á öðmm hnöttum.
Hann víkkaði út heimsfræði
guðfræðinnar með því að benda á
guðlega íbúa annarra heimshverfa.
Dr. Helgi höfðaði til heilbrigðar
skynsemi sem segir okkur, að þar
sem heimurinn sé fullur af lífi og
möguleikum til lífsþróunar hljóti
að finnast verur á óteljandi hnött-
um og vetrarbrautum sem hafi
aflagt illsku og hatur (helstefnu)
og tekið upp kærleik og samkennd
(lífsstefnu) og stefnt til þess að
vera guðlegar.
ATLI HRAUNFJÖRÐ,
Marargrund 5, Garðabæ.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.