Morgunblaðið - 14.11.1999, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
og RealNetworks um að láta af samkeppni við
Microsoft á sviði hugbúnaðar.
í mars sl. var reynt að ná sáttum í málinu, en
án árangurs. Málaferlin héldu því áfram, en eitt
ríkjanna 20, sem upphaflega stóðu að málshöfð-
un, hafði þegar dregið sig í hlé. Það var South
Carolina, sem taidi að kaup America Online á
Netscape í lok síðasta árs færðu heim sanninn
um að buUandi samkeppni væri á þeim mark-
aði, sem Microsoft væri ásakað um að einoka.
Raunar hefur tölvuheimurinn breyst töluvert á
þeim tíma sem málaferlin hafa staðið, svo sem
vikið verður að síðar, enda hver mánuðurinn í
þeim heimi á við ár á öðrum sviðum viðskipta-
lífsins.
Hömlur á nýsköpun
Dómarinn í málinu, Thomas Penfield
Jackson, kvað upp úrskurð sinn í málinu föstu-
daginn 5. nóvember, eftir að verðbréfamörkuð-
um hafði verið lokað, til að gefa mönnum tíma
til að átta sig á stöðu mála áður en markaðir
voru opnaðir á ný á mánudagsmorgun.
í úrskurðinum kemur meðal annars fram, að
Microsoft seldi Windows 98 á nær tvöfalt hærra
verði en þurfti til að hagnast.
Skaði neytenda fólst einnig í því, að þeir sátu
uppi með Intemet Explorer þótt þeir kærðu sig
ekkert um það. Ef þeir vildu ekki nota Explorer
tók hugbúnaðurinn einfaldlega pláss í tölvunni,
dró þannig úr vinnslugetu hennar og jók líkum-
ar á tæknilegum erfiðleikum.
Þá benti dómarinn á að fyrirtæki, sem vildu
nota Windows 98, hafi setið uppi með Explorer
og þeim þannig verið gert erfiðara fyrir að verj-
ast því að starfsmenn fæm á Netið.
Dómarinn segir, að Microsoft hafi tryggt
aukna markaðshlutdeild Intemet Explorer
með þessum hætti og um leið bmgðið fæti fyrir
Netscape Navigator. Fyrirtækið hafi afsalað
sér möguleika á að hagnast á sölu Explorer, til
þess eins að tryggja að netþjónustuaðilar
dreifðu hugbúnaði sem fylgdi Explorer og
beindu viðskiptavinum sínum til þess vafra. Þau
takmörk, sem Microsoft hefði þannig sett á
dreifingu Navigator, hefðu verið miklu víðtæk-
ari en fyrirtækið gat leyft sér til að tryggja eðli-
legan arð.
Dómai-inn lætur þyngstu orðin falla um þær
hömlur, sem Microsoft hafi sett á nýsköpun í
tölvuheiminum. „Microsoft hefur sýnt fram á,
með aðgerðum sínum gagnvart Netscape, IBM,
Compaq, Intel og öðmm, að fyrii-tækið notar
gífurlegt markaðsafl sitt og feikilegan hagnað
til að skaða hvert það fyrirtæki sem sýnir frum-
kvæði sem auka myndi samkeppni við ein-
hverja af helstu framleiðsluvömm Microsoft.
Microsoft hefur skaðað slík fyrirtæki og kæft
nýsköpun, en það dregur úr fjárfestingum í
nýrri tækni og fyrirtækjum sem gætu mögu-
lega ógnað Microsoft. Niðurstaðan af þessu er,
að nýsköpun, sem myndi koma neytendum
verulega til góða, kemur aldrei fram á sjónar-
sviðið vegna þess að það hentar ekki hagsmun-
um Microsoft."
Hendur áfrýjunardómstóls bundnar
Þetta em stór orð og raunar mun harkalegri
en menn bjuggust við. Urskurður alríkisdómar-
ans er þó ekki endanleg niðurstaða hans í mál-
inu, eins og við eigum að venjast hjá dómstólum
á Islandi. Fyrst birtir alríkisdómarinn efnisleg-
ar niðurstöður sínar, sem vissulega gefa til
kynna hvert framhaldið verður, en í byijun
næsta árs er að vænta lokaniðurstöðu hans, þar
sem tíundaðar em þær lagagreinar sem hann
telur að brotið hafi verið gegn og hvaða refs-
ingu hann telur hæfilega. Hins eiginlega dóms-
orðs er því enn beðið.
En efnislegar niðurstöður dómarans em
meira en forsmekkur að því sem koma skal á
nýju ári. Ef endanlegum dómi hans verður
áfrýjað binda þessar efnislegu niðurstöður
hendur áfrýjunardómstólsins. Sá dómstóll get-
ur vissulega tekið afstöðu til þess hvort refsing
hafi verið réttilega og réttlátlega ákveðin, en
hann getur ekki hunsað efnislegu niðurstöðum-
ar nema þær séu sannanlega rangar. Afrýjun-
ardómstóllinn myndi því að líkindum dæma í
málinu út frá forsendum alríkisdómarans.
Verður Microsoft bútað niður?
Af efnislegu niðurstöðunum má ráða, að
dómur á nýju ári mun tæpast kæta innanbúðar-
menn Microsoft. Þó era mjög skiptar skoðanir
i um hve alvarleg viðurlögin muni verða. Sumir
telja að Microsoft verði gert að skipta fyrirtæk-
inu upp, til dæmis í þrjú fyrirtæki, þar sem eitt
hefði stýrikerfi á sinni könnu, annað væri með
annan hugbúnað innan sinna veggja og það
þriðja einbeitti sér að Netinu. Andstæðingar
Microsoft era hrifnir af þessari hugmynd, eins
og nærri má geta og talsménn stórfyrirtækja í
Kísildal telja þetta eðlilegustu niðurstöðuna.
Aðrir benda á, að slík aðgerð gæti stórskaðað
fyrirtækið og þótt önnur fyrirtæki nytu góðs af
í væri hætta á að neytendur myndu h'ða. Þar með
1 væri verr af stað farið en heima setið.
Því fer fjarri að það sé sjálfgefið í Bandaríkj-
unum að fyrirtæki sé skipt upp með dómi og
raunar hefur það aðeins gerst í örfá skipti eftir
að lög gegn auðhringamyndun vom sett fyrir
nær einni öld. Nýjasta dæmið er að símafyrir-
Ný tækni ógnar veldinu
Microsoft hefur ávallt neitað því að hafa kæft
samkeppni og bendir á að fyrirtækið eigi í vök
að verjast á mörgum sviðmn. Þar hefur risinn
a.m.k. eitthvað til síns máls. Þrátt fyrir að
Windows sé ráðandi stýrikeifi er Linux mjög
að sækja í sig veðrið. America Online (AOL) óx
enn fiskur um hrygg með kaupunum á
Netscape og hefur sterkari stöðu á Netinu en
Microsoft. Svo em ný tæld að ryðja sér til
rúms. I stað einkatölvunnar, höíúðvígis
Microsoft, era nú komnar lófatölvur, farsímar
með innbyggðum nettengingum og ýmis önnur
nettæki, sem sjaldnast nýta hugbúnað frá
Microsoft.
Bent hefur verið á, að tafir á endanlegri nið-
urstöðu í málinu geti komið Microsoft til góða,
því fari svo að samkeppni við fyrirtækið aukist
verulega, til dæmis ef Linux stýrikerfið nær
aukinni útbreiðslu, geti það haft í fór með sér að
æðra dómstig ákveði að milda refsingu fyrir-
tækisins. Það er þó kannski vafasamt að treysta
á þá þróun. Ef æðra dómstig, til dæmis Hæsti-
réttur að tveimur til þremur ámm liðnum, sér
að veldi Microsoft er enn óhaggað og jafnvel
öflugra en fyrr gæti refsingin orðið enn harðari
en nú.
Almenningur styður Microsoft
Hingað til hefui- risinn Microsoft staðið af sér
allar steinvölur úr slöngvivað andstæðinganna.
Stöðugar fréttir af málaferlunum höfðu til
dæmis engin neikvæð áhrif á gengi hlutabréfa í
fyrirtækinu, þvert á móti því það hefur tvöfald-
ast frá því að málaferlin hóíúst. Að vísu kom dá-
lítill afturkippui- á mánudag, eftir úrskurðinn,
en vart svo nokkm muni.
Og þótt mildl gleði ríki í herbúðum andstæð-
inga Microsoft í Kísildal eftir úrskurðinn er al-
menningur ekki eins blóðþyrstur. í Gallup-
könnun, sem gerð var dagana fyrir og eftir úr-
skurðinn, kemur í ljós að neytendur h'ta ekki
svo á að þeir hafi verið sviknir. Þeir dást að
þessu risafyrirtæki og stofnanda þess, Bill
Gates, auðugasta manni heims. 68% aðspurðra
em jákvæð í hans garð, aðeins 19% segjast nei-
kvæð. 54% segjast á móti hugmyndum um að
skipta fyrirtækinu upp i nokkur smærri fyrir-
tæki. Tveir þriðju hlutar aðspurðra lýsa já-
kvæðu hugarfari í garð Microsoft, en ef aðeins
er htið til tölvunotenda í hópi aðspurðra er
þetta hlutfall 78%. Og þetta er einmitt hópur-
inn, neytendumir, sem verið er að verja gegn
yfirgangi risans.
Samningar eða dómur?
Ekki er víst að th þess komi að Jackson
dómari kveði upp dómsorð á nýju ári. Sumir
spá því að nú hljóti Microsoft að setjast að
samningaborði, því verði efnislegar niðurstöð-
ur dómarans staðfestar með lagatilvísunum og
refsiákvörðun í endanlegu dómsorði opni það
dómstólaleiðina fyrir andstæðinga Microsoft,
og þeir em svo sannarlega margh-. Frétta-
skýrendur hafa bent á, að erfiðasti hjalhnn í
málaferlum við risann Microsoft, og jafnframt
sá kostnaðarsamasti, sé að sýna fram á að þar
sé á ferðinni einokunarfyrirtæki sem misnoti
aðstöðu sína. Ef dómarinn kveði upp úrskurð
sinn, þar sem þetta sé allt saman staðfest, sé
eftirleikurinn auðveldur fyrir þá sem telji sig
eiga harma að hefna: Þeir geti leitað til dóm-
stóla, vísað í úrskurðinn og þurfi aðeins að
sýna fram á hvemig hugbúnaðai-stórveldið,
hið dæmda illa einokunarfyrirtæki, hafi
svínað á þeirra fyrirtæki. Ef Bill Gates
semji núna og komi þannig í veg fyrir
að Jackson lesi upp dómsorð á nýju
ári, gufi málið upp. Hver sá, sem vilji
hefja málarekstur á hendur Mierosoft,
þurfí þá að byrja frá gmnni.
Microsoft virðist þó ekki á þeim bux-
unum að semja. Þar á bæ viðurkenna
menn, heldur treglega að vísu, að úr-
skurður dómarans veki ekki bjartar vonir
um framhaldið, en málinu verði áfrýjað ef
þörf krefji, aht til Hæstaréttar Bandaríkj-
anna. Ef svo fer fæst endanleg niðurstaða í
fyrsta lagi árið 2002.
Dómsmálaráðuneytið og ríkin nítján em
auðvitað með pálmann í höndunum og vandséð
hvað ætti að reka þau að samningaborði. Þó
hefur verið bent á, að pólitíkin gæti haft sitt að
segja. Á næsta ári verður kjörinn nýr forseti í
Bandaríkjunum, hann skipar nýja ríkisstjóm
og þá gæti sest í valdastólana fólk, sem hefur
allt aðra afstöðu til Microsoft og málaferlanna
en þeir sem nú standa í málarekstri. Og fólkið
sem fagnaði úrskurðinum 5. nóvember kærir
sig lítið um að sjá árangurinn ónýttan af eftir-
mönnum.
Ef ekkert verður af samningum er næsti
leikur í stöðunni sá, að dómarinn fer fram á
greinargerð beggja aðila í desember. í janú-
ar eða febrúar kemur dómsorðið. Ef dómur-
inn verður Microsoft í óhag, eins og telja
verður yfirgnæfandi líkur á, gæti dómarinn
annað hvort ákvarðað refsinguna strax, eða
kallað eftir viðbrögðum beggja aðila, sem
myndu stinga upp á þeim úrbótum sem þeim
þætti vænlegastar. Lokaorðið á dómarinn
auðvitað, hvort sem hann fer skemmri eða
lengri leið.
Reuters
NEFND á vegum Bandarikjaþings efndi til
rannsóknar á hugbúnaðariðnaðinum á síðasta
ári. Hér ávarpar Bill Gates nefndina en einnig
sitja við borðið þeir Jim Barksdale, forsljóri
Netscape, Michael Dell aðalstjórnandi Dell
Computer Corp., Doug Burgum forstjóri
Great Plains Software og Stewart AIsop frá New
Enterprise Associates.
tækinu AT&T var gert að skipta starfsemi sinni
upp árið 1984, en þar vora hægari heimatökin,
þar sem fyrirtækið var með rekstur vítt og
breitt um Bandaríkin og ekkei-t því til fyrir-
stöðu að móta ný, svæðisbundin fyrirtæki, þótt
vissulega kostaði það ærinn tima og fyrirhöfn.
Microsoft, og ahsráðandi stýrikerfi þess, er allt
annars eðlis.
Hófsamari refsivendir hafa bent á, að það
ætti að nægja að sekta Microsoft fyrir fram-
komuna hingað til, láta fyrirtækið lofa að gera
þetta aldrei aftur og fylgja efndum vel eftir. Ef
fyrirtækinu væri til dæmis gert að bjóða upp á
Windows án Intemet Explorer væri stærsta
ástæða málaferlanna á bak og burt.
Þá væri einnig hægt að skikka
Microsoft tíl að taka Explorer
vafrann út úr Windows 2000,
stýrikerfi sem markaðssett
verður fyrir viðskiptaheiminn í
febrúar á næsta ári. Tilskipun
um að fjarlægja Explorer í
Windows 2000 gæti gert Microsoft
töluverða skráveifu, því hún myndi
tefja afhendingu kerfisins um nokkrar
vikur eða mánuði.
Mögulegar refsingar, sem neftidar hafa
verið, em fleiri, til dæmis að Microsoft yrði
bannað að tengja nýjan hugbúnað stýrikerfi
sínu eins og fyrirtækið gerði með Explorer, eða
að fyrirtækinu yrði gert að gefa upp hvemig
skuli forrita hugbúnað fyrir Windows, svo önn-
ur fyrirtæki eigi hægara með að markaðssetja
sína vöm. Mierosoft mun hins vegar vera mjög
mótfallið öllum slíkum hugmyndum og vísar til
þess, að það hljóti að eiga allan rétt til eigin
hugvits, hvað sem óánægju með viðskiptahætti
líður. Jafnvel andstæðingar fyrirtækisins sýna
þeirri afstöðu nokkum skilning.