Morgunblaðið - 27.11.1999, Blaðsíða 62

52 LAUGARDAGUR 27. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Auðveldaðu
valið á
mbl.is
Á mbl.is hefur verið opnaður
bókavefur. Á vefnum er að finna
ítarlegar upplýsingar um 476 nýja
bókartitla frá 85 útgefendum.
Einnig er birtur listi yfir 10 mest
seldu bækurnar hér á landi.
Tenging við Amazon.com gerir
notendum mögulegt að kaupa
erlendar bækur beint af Netinu.
Gerðu jólainnkaupin auðveldari og farðu á mbl.is !
mbl.is
-ALLTAf= eiTTH\SAT> i\TÝTl
SKOÐUN
HORFT UM OXL
OG FRAM Á VIÐ
Um þessar mundir halda norrænu sjónvarpsstöðvamar upp á 50 ára af-
mæli norræns sjónvarpssamstarfs - Nordvision. í afmælisriti sem Nord-
vision gefur út af því tilefni birtist grein á sænsku eftir Hrafn Gunnlaugs-
son sem ber nafnið Áterblick och framtidsvision. Greinin er skrifuð að ósk
Nordvision, en höfundur starfaði sem dagskrárstjóri og framkvæmda-
stjóri Ríkisútvarpsins á árunum 1985 til 1993.1 greininni viðrar höfundur
skoðanir sínar á norrænu sjónvarpssamstarfi, en greinin er jafnframt inn-
legg í umræðuna um framtíð íslensks sjónvarps. Hún birtist hér í íslenskri
útgáfu höfundar:
Intra stálvaskarnir fást i mörgum
stærðum og gerðum. Þessi vaskur
ber nafnið Eurora og hefur hlotið
margvíslegar viðurkenningar fyrir
frábæra hönnun.
T€flGI
Smiðjuvegi 11 • 200 Kópavogur
Sími: 564 1088 • Fax-. 564 1089
Fást í tiygginga vöru verstunum um land allt
„ÞEGAR ég var
krakki sendu foreldr-
ar mínir mig í sveit um
sumar á afskekktan
sveitabæ á Islandi. Á
þessum bæ var ein
bókahilla í betristof-
unni og á henni fjórar
bækur. Þær voru
Mannfækkun af hall-
ærum, Hjónalíf og
heilsa, Sauðfjárrækt
og fjármörk og loks
Astir herlæknisins.
Þetta var sá hluti
heimslitteratúrsins
sem við höfðum að-
gang að. Bóndinn áleit Hrafn
óhollt að fólk héngi Gunnlaugsson.
mikið yfir bókum og að
þessar fjórar dygðu. Þegar ég hafði
lesið þrjár fyrstu bækurnar varð
nokkur bið eftir Ástum herlæknis-
ins, því heimasætan las hana langt
fram á nætur og hafði hana svo
undir koddanum sínum á daginn.
Þegar bóndinn komst á snoðir um
það skipaði hann henni að snerta
ekki bókina nema hún ætti ftí. Þeg-
ar ég hafði lesið Ástir herlæknisins
las ég hinar þrjár upp á nýtt. Og
síðan allar enn aftur. Ég held ég
hafi aldrei á ævinni lesið nokkrar
bækur af meiri nákvæmni; trúlega
sex eða sjö sinnum yfír sumarið. Að
minnsta kosti kann ég enn flest ís-
lensk fjármörk utan að og ástaræv-
intýri herlæknisins munu aldrei
líða mér úr minni! Þessa sögu rifja
ég upp vegna þess að bóndinn og
bækumar fjórar í sveitinni eiga sér
óbeina samsvörun í huga mínum
við það norræna sjónvarp sem var í
boði þegar ég byijaði að starfa við
íslenska Ríkissjónvarpið. Það var í
þá tíð er ríkiseinokun var enn við
lýði og áhorfendur höfðu aðeins um
eina rás að velja. Og á Islandi fór
þessi rás auk þess í frí eitt kvöld í
viku; á fimmtudögum var ekkert
sjónvarp! Kúltúrelítan var í raun-
inni á móti sjónvarpi og sumir
menningarfrömuðir héldu því
fram, að ef boðið yrði upp á fleiri
sjónvarpsrásir en eina væri þjóð-
menningunni ógnað, því almenn-
ingur myndi nota allar sínar tóm-
stundir í sjónvarpsgláp - og óheft
sjónvarp myndi leiða til þess að
fólk gerði hreinlega
ekkert annað en að
horfa á sjónvarp og
enginn tími yrði af-
lögu til bamauppeldis,
andlegra iðkana eða
heimsókna á listvið-
burði. Mér em enn
minnisstæðar þær
feigðarspár sem
fylgdu því ef ríkisein-
okuninni væri aflétt.
Nú er það svo að að-
gangur að mörgum
sjóvarpsrásum þýðir
ekki endilega meira
sjónvarpsáhorf, þetta
hefur reynslan sýnt
okkur. Og þannig er
því farið með sjálfan
mig. í seinni tíð, þegar ég hef haft
aðgang að fjölda gervihnattarása,
horfi ég æ sjaldnar á sjónvarp. Lít
kannski á fréttimar eins og ég
glugga í dagblaðið. Og ef það ger-
ist, að ég horfi, þá er það vegna
Afnám ríkiseinokunar-
innar hefur átt drýgstan
þátt í því að losa um þá
sjálfumglöðu stöðnun
sem norrænt sjónvarp
hefur verið fast í, segir
Hrafn Gunnlaugsson.
Með aldrinum hefur
þessar stofnanir dagað
uppi og þær orðið leik-
soppar starfsmannafé-
laga sem hafa lagst
gegn hvers konar
breytingum af ótta við
að missa spón úr
aski sínum.
þess að ég hef rekist á eitthvað í
dagskrárkynningu sem ég vil ekki
missa af, eða ég horfi á spólu sem
ég hef leigt; sama með bækur, ég
les þær bækur sem mig langar til
að lesa, en ekki bara til að lesa eitt-
hvað. I stuttu máli; því meira fram-
boð, því gagnrýnna val.
Ég tók við sem dagskrárstjóri
hjá RÚY eftir að hafa starfað áður
sem leiklistarráðunautur við sömu
stofnun og þekkti því norrænt sam-
starf nokkuð vel eftir fjölda funda
með leiklistargrúppunni. Á fundum
leiklistargrúppunnar hittust leik-
listardeildir norrænu ríkissjón-
varpanna og skiptust á sjónvarps-
leikritum. I þeirri grúppu var
mikið rætt um, að fyrir dyrum
stæði að „afhenda einkaaðilum
sjóvarpið" og forkólfar starfs-
mannafélaga krossuðu sig í bak og
fyrir og töluðu um endalok metnað-
arfullrar leiklistar og ógnina sem
stafaði af innihaldslausum sápuóp-
erum - allt þetta boðaði menning-
arlegt hrun og lágkúru. Að verið
væri að aflétta ríkiseinokun af
sterkasta fjölmiðli samtímans var
hins vegar ekki nefnt, aðeins að
skelfing kommersíalismans vofði
yfir. En hvernig voru þá þessi
sjónvarpsleikrit sem við vorum að
framleiða - eru þau enn í fram-