Morgunblaðið - 24.02.2000, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 24. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ENDURBÆTUR
í STJÓRNSÝSLU
HORFUR eru á því, að endurbætur verði gerðar á
stjórnsýslu landsins á næstu misserum og árum miðað
við móttökur í sölum Alþingis á skýrslu nefndar, sem fjallaði
um ýmsar hliðar á starfsskilyrðum stjórnvalda. Einkum var
tekið undir þá tillögu nefndarinnar, að sérstök lagaskrif-
stofa (eða lagaráð) fengi það hlutverk að yfirfara lagafrum-
vörp á Alþingi með samræmdum og skipulegum hætti með
tilliti til ýmissa lagatæknilegra atriða og þess, hvort vald-
heimildir þeirra samræmist ákvæðum stjórnarskrárinnar.
Athugun nefndarinnar leiddi í ljós, að meiri hnökrar eru á ís-
lenzkri löggjöf heldur en löggjöf annarra Norðurlanda og
má það m.a. sjá af þeim fjölda athugasemda, sem umboðs-
maður Alþingis hefur gert vegna meinbuga á lögum.
Athugasemdirnar eru mun fleiri en gerðar eru hjá öðrum
norrænum þjóðum.
Davíð Oddsson kynnti Alþingi skýrslu nefndarinnar, sem
var undir forustu Páls Hreinssonar, dósents við lagadeild
Háskóla Islands.
Forsætisráðherra kvað starfsskilyrði stjórnvalda hafa
tekið stórstígum framförum síðustu árin, m.a. með lögum
um umboðsmann Alþingis og stjórnsýslu- og upplýsingalög-
um. Nefndin bendir þó á ýmsa annmarka í ýmsum þáttum
stjórnarfarsins og bendir á leiðir til úrbóta. Hún leggur m.a.
til, að mótuð verði framtíðarstefna um þróun stjórnsýslu-
kerfisins og lýsti forsætisráðherra þeirri skoðun sinni, að
hún yrði hluti af endurskoðun á lögum um Stjórnarráð ís-
lands, sem ríkisstjórnin hefði heitið að beita sér fyrir á kjör-
tímabilinu.
Eftirlitshlutverk Alþingis, viðurlög við réttarbrotum í
stjórnsýslu, skyldur sveitarfélaga vegna tilflutnings verk-
efna frá ríkinu, tilhneigingin til fjölgunar sjálfstæðra stjórn-
valda eða stofnana og réttaröryggi almennings eru m.a. efn-
isatriða í skýrslunni. Lögð er til endurskoðun laga um
birtingu laga og stjórnvaldsákvarðana. Það er málefni, sem
full ástæða er til að færa til nútímahorfs. Tilgangslítið er að
setja lög og reglur án þess að þeir, sem þær snerta, viti um
það. Það sama gildir almennt um endurskoðun stjórnsýsl-
unnar. Ástæða er til að endurskoða starfshætti með tilliti til
tölvubyltingarinnar og í heimi fjarskipta. Er núverandi
stjórnsýsla, sem á rætur aftur í aldir, í samræmi við þá
möguleika, sem tækniþróunin gefur til skilvirkra starfs-
hátta? Það þarf ríkisstjórn og Alþingi að hafa í huga við þá
endurskoðun stjórnkerfisins sem framundan er.
UPPBOÐA
FARSÍMARÁSUM
PÓST- og fjarskiptastofnun mun fyi'ir lok þessa árs huga að
leyfísveitingum fyrir nýtt farsímakerfí, svokallað UTMS-
kerfí, sem verður mikil framför frá núverandi farsímakerfí. Aðr-
ar þjóðir í nágrenni við okkur eru einnig að búa sig undir að taka
þetta nýja kerfí upp.
í Bretlandi og á Italíu hefur verið ákveðið að uppboð fari fram
á réttindum til þess að reka hið nýja farsímakerfi. í því felst að
verulegir fjármunir verða greiddir í almannasjóði fyrir þennan
rétt, sem verður takmarkaður við nokkra aðila í hverju landi
fyrir sig.
Á undanfömum árum hefur Morgunblaðið ítrekað hvatt til
þess, að þetta fyrirkomulag verði tekið upp við úthlutun síma-
rása, sjónvarpsrása og útvarpsrása. Þessi aðferð er að breiðast
út og eftir nokkur ár verður hún talin sjálfsögð.
Rökin fyrir þessari aðferð við úthlutun takmarkaðra réttinda
eru augljós. Með uppboði á slíkum réttindum er komið í veg fyr-
ir, að nokkur önnur sjónarmið, pólitísk eða persónuleg, ráði því
hver réttindin hlýtur.
Þess vegna er ástæða til að hvetja Sturlu Böðvarsson, sam-
gönguráðherra, að brjóta blað og taka uppboðsaðferðina upp við
útboð á UMTS-rásunum hér á Islandi. Símafyrirtækjum hefur
fjölgað mjög og samkeppni þeirra í milli er hörð. Það verður
nánast ómögulegt að gera upp á milli þeirra með einhverjum
málefnalegum rökum. Það er hægt að setja í uppboðsskilmála
skilyrði um þjónustu við landið allt, sem væntanlega mundi hafa
áhrif á það verð, sem símaíyrirtækin væru tilbúin til að bjóða
fyrir réttinn til að reka slíka farsímarás. Sá þáttur málsins á því
ekki að koma í veg fyrir að uppboðsleiðin verði valin.
Það er liðin tíð að opinberir aðilar geti úthlutað takmörkuðum
réttindum, sem hafa fjárhagslegt gildi með þeim gamaldagsað-
ferðum, sem áður tíðkuðust. Uppboð slíkra réttinda, þar sem
allir sitja við sama borð er eina aðferðin, sem markaðsþjóðfélag-
ið getur viðhaft, sem ekki býður heim margvíslegri gagnrýni.
Þess vegna er tímabært að stjórnvöld taki upp aðferð, sem nú
ryður sér til rúms í flestum löndum, sem við eigum náin sam-
skipti við og berum okkur saman við.
Flókin og viðkvæm staða er að koma upp í kjaraviðræðum vinnuveitenc
Boðar landsbyggðin ve
meðan Flóabandalagið
Félög Yerkamannasam-
bandsins á landsbyggðinni
stefna að því að leggja til-
lögu um boðun verkfalls
um miðjan mars fyrir
félagsmenn. A sama tíma
bendir margt til þess að
félög verkafólks á höfuð-
borgarsvæðinu gangi frá
kjarasamningum. Egill
Ólafsson skoðaði stöðuna í
kjaraviðræðum félaganna.
Dagvinnulaun á 3. ársfj. 1999, skv. Kja
Almennt verkafólk
Þjónustu-, sölu- og
Á höfuð- Utan höfuð
borgar- borgar-
svæði svæðis
---------140—---------
120
afgreiðslufólk
Utan
höfuðb.sv.
STÆRSTA landssamband ASÍ,
Verkamannasamband íslands,
gengur til kjaraviðræðna í
tveimur fylkingum. Viðræð-
urnar hafa nú tekið þá stefnu að félögin
á landsbyggðinni hafa hafið undirbún-
ing að verkfalli á meðan hið svokallaða
Flóabandalag vinnur að því að ná sam-
komulagi við Samtök atvinnulífsins um
nýjan kjarasamning. Talsverðar líkur
eru taldar á að samningar takist og svo
gæti jafnvel farið að samninganefnd
Flóabandalagsins undirriti samninga á
sama tíma og félögin á landsbyggðinni
greiða atkvæði um tillögu um að verk-
fall hefjist um miðjan mars.
Forystumenn stéttarfélaga innan
Verkamannasambandsins forðast að
hafa uppi stór orð þegar rætt er um þá
staðreynd að félögin ganga klofin til
kjaraviðræðna. Menn benda á að þó nú
kunni að vera vík á milli vina séu menn
eftir sem áður í sameiginlegri baráttu
fyrir betri kjörum félagsmanna. Menn
minna líka á að þetta sé ekki í fyrsta
skiptið sem félögin gangi til viðræðna í
tveimur fylkingum.
Félögin á suðvesturhomi landsins
hafa sem kunnugt er bundist samtökum
í svokölluðu Flóabandalagi. Innan þess
eru Efling í Reykjavík, Hlíf í Hafnar-
firði og Verkalýðs- og sjómannafélag
Keflavíkur. Félagsmenn í þessum
þremur félögum eru samtals rúmlega
21 þúsund. Hin félögin í Verkamanna-
sambandinu eru liðlega 40 með samtals
um 16 þúsund félagsmönnum. Iðja,
landssamband iðnverkafólks, gengur
einnig skipt til viðræðnanna, en deild-
imar úti á landi íylgja landsbyggðar-
félögunum, en félagsmenn í Reykjavík
fylgja Flóabandalaginu. Iðja í Reykja-
vík hefur raunar sameinast Eflingu.
Ekki í fyrsta skipti
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
Verkamannasambandið gengur til
kjaraviðræðna í tveimur fylkingum. Við
gerð síðustu kjarasamninga árið 1997
fóm Dagsbrún og Framsókn með samn-
ingsumboðið líkt og nú en framseldu
það ekki til Verkamannasambandsins.
Félögin boðuðu ásamt Hlíf til verkfalla
á bensínafgreiðslustöðvum og hjá
Mjólkursamsölunni í byrjun mars það
ár. Jafnframt boðuðu Dagsbrún og
Framsókn til allsherjarverkfalla 24.
mars, en þann dag náðust hins vegar
samningar á almennum vinnumarkaði.
Verkamannasambandið var eitt þeirra
landssambanda sem stóð að þeim samn-
ingum. VMSI hafði ekki boðað til verk-
fallsaðgerða meðan á aðgerðum félag-
anna á höfuðborgarsvæðinu stóð, en
studdi þær að sjálfsögðu. Alþýðusam-
band Vestfjarða tók ekki þátt í samn-
ingum með öðrum
félögum í VMSÍ. Sam-
bandið hafnaði að
skrifa undir sams kon-
ar samning og VMSÍ
hafði gert og boðaði til
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Búast má við að mikið mæði á Þóri Einarssyni ríkissáttasemjara (1. h.) á
næstunni, en hann fer með verkstjórn í kjaraviðræðunum.
landsbyggðinni voru ólíkar. Flóabanda-
lagið gerir kröfu um 5% launahækkun á
ári og 91 þúsund króna lágmarkslaun,
en VMSÍ krefst 15 þúsund króna hækk-
unar á ári og 110 þúsund króna lág-
markslauna. Sumir af forystumönnum
Verkamannasambandsins á lands-
byggðinni töldu að Flóabandalagið
myndi setja fram hærri kröfur og vís-
uðu í því sambandi til yfirlýsinga sumra
forystumanna þess fyrr í vetur. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins
voru ekki öll landsbyggðarfélög sann-
færð um að rétt væri að setja fram þetta
háar kröfur, en á formannafundi þar
sem gengið var endanlega frá þeim urðu
sjónarmið þeirra sem vildu gera harðar
kröfur ofan á.
Munur á kjörum
milli landshluta
Meirihluti félags-
manna er i Flóa-
bandalaginu
Sumir hafa nefnt að klofningur
Verkamannasambandsins endurspegli
ólíka stöðu verkafólks á landsbyggðinni
annars vegar og höfuðborgarsvæðinu
hins vegar. Fróðlegt er í þessu sam-
hengi að skoða launaþróun á milli lands-
hluta. Samkvæmt nýjustu tölum kjara-
rannsóknarnefndar hækkuðu laun
félagsmanna ASÍ um 6,7% á höfuðborg-
arsvæðinu frá þriðja ársfjórðungi 1998
til þriðja ársfjórðungs 1999. Laun á
landsbyggðinni hækkuðu á sama tíma
um 5,5%. Kaupmáttur á landsbyggðinni
jókst um 1,1% á meðan hann jókst um
2,3% á höfuðborgarsvæðinu.
Meðaldagvinnulaun almenns verka-
fólks á höfuðborgarsvæðinu voru á
þriðja ársfjórðungi síðasta
árs 102.100 kr., en meðal-
dagvinnulaun verkafólks á
landsbyggðinni voru á
sama tíma 100.000 kr. Mun
meiri munur er á launum
verkfalls 1. apríl sem stóð í fimm vikur.
Það er því ekkert nýtt að stéttarfélögin
innan VMSÍ standi ein í verkfallsbar-
áttu.
Ólíkar kröfur
Það kom ýmsum á óvart hvað kröfur
Flóabandalagsins og VMSÍ-félaganna á
fólks í þjónustu-, sölu- og afgreiðslu-
greinum, en fólk í þessum greinum var
með 122.500 kr. á höfuðborgarsvæðinu,
en 98.800 kr. á landsbyggðinni. Skrif-
stofufólk á höfuðborgarsvæðinu var
með 125.400 kr. í mánaðarlaun, en skrif-
stofufólk á landsbyggðinnu var með
111.900 kr. í mánaðarlaun.
Talsvert mikill munur er á launum
karla eftir því hvort þeir starfa á höfuð-
borgarsvæðinu eða landsbyggðinni.
Hins vegar eru konur á landsbyggðinni
í sumum tilvikum með hærri laun en
kynsystur þeirra á landsbyggðinni.
Verkakonur á landsbyggðinni eru t.d.
með 96.500 kr. að meðaltali í dagvinnu-
laun á meðan verkakonur á höfuðborg-
arsvæðinu eru með 92.300 kr. að meðal-
tah. Konur í skrifstofustörfum á
höfuðborgarsvæðinu eru hins vegar
með mun hærri laun en skrifstofukonur
á landsbyggðinni.
Þessar tölur sýna að verkafólk á
landsbyggðinni er almennt með heldur
lægri laun en verkafólk á höfuðborgar-
svæðinu. Tölumar sýna einnig að mun-
urinn á milli landshluta hefur aukist
frekar en hitt. Harðari afstaða verka-
lýðsfélaga á landsbyggðinni í kjaramál-
um verður að skoða í þessu Ijósi.
Það verður einnig að viðurkennast að
slagkraftur félaganna á landsbyggðinni
í verkfallsátökum er minni en félaganna
á höfuðborgarsvæðinu. Nægir í því
sambandi að benda á félagafjöldann. I
landsbyggðarfélögunum eru 16 þúsund
manns á meðan Flóabandalagið er með
21 þúsund manns innan sinna raða.
Horft til viðræðna
Flóabandalagsins
Kjaraviðræður á almennum markaði
hafa þróast í þá átt að allur þunginn í
samningaviðræðunum hefur verið í við-
ræðum Flóabandalagsins og Samtaka
atvinnulífsins. Viðræður SA og VMSÍ
hafa gengið miklu hæg-
ar. Vinnuveitendur hafa
gert tilraunir til að ná
félögunum öllum saman
að viðræðum, en samn-
inganefnd Flóabanda-
Dagsetnin
legs ve
ákveðin 1
lagsins hefur hafnað því. Staðan í við-
ræðum Flóabandalagsins er núna
þannig að búið er að fara yfir öll sér-
kjaramál og samkomulag hefur tekist
eða er að takast um mörg atriði. Búið er
að ræða um launaliði samnings og for-
sendur hans og telja forystumenn Flóa-
bandalagsins allgóðar líkur á að samn-