Morgunblaðið - 02.03.2000, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 02.03.2000, Blaðsíða 10
10 FIMMTUDAGUR 2. MARS 2000 MORGUNBLAÐIÐ FRÉTTIR Fyrstu niðurstöður úr rannsókn Agnars Helgasonar o.fl. á erfðaefni hvatbera og uppruna Islendinga kynntar Jafnmargar konur frá Norð- urlöndum og Bretlandseyjum Morgunblaðið/Sverrir Kynntar voru í gær umfangsmiklar rannsóknir á uppruna íslendinga sem unnið er að á vegum Islenskrar erfða- greiningar. F.v. Bragi Guðraundsson, starfsmaður IE, Lilja Árnadóttir, starfsmaður Þjóðminjasafnsins, Agnar Helgason mannfræðingur, Kári Stefánsson, forstjóri ÍE, og Sigrún Sigurðardóttir, starfsmaður ÍE. MEGNIÐ af íslenskum landnáms- konum átti ættir sínar að rekja til Norðurlanda og Bretlandseyja í nokkuð jöfnum hlutföllum, með smávægilegu framlagi frá öðrum svæðum Evrópu. Þetta eru frum- niðurstöður rannsóknar á uppruna íslendinga sem Agnar Helgason hefur gert í samvinnu við fleiri fræðimenn. Eru niðurstöðurnar kynntar í marshefti tímaritsins American Journal of Human Gene- tics. Rannsóknin er hluti af stærra samstarfsverkefni Agnars, sem stundar doktorsnám við Oxford- háskóla, og íslenskrar erfðagrein- ingar hf. Samvinna við Oxford- háskóla og Þjóðminjasafnið Rannsóknir Agnars og fleiri rannsóknir sem unnið er að á upp- runa íslendinga á vegum IE voru kynntar á fréttamannafundi sem fyrirtækið hélt í gær, en ÍE hefur um rúmlega tveggja ára skeið unn- ið að rannsóknum á uppruna Is- lendinga í samvinnu við Oxford- háskóla og Þjóðminjasafn Islands. Rannsókn Agnars og félaga byggir á erfðaefni hvatbera (svo- kölluðu mitochondrial DNA) sem erfist einungis í kvenlegg frá móð- ur til barns. Fram kemur í grein- inni að nánast allar hvatberaarf- gerðir íslendinga eru komnar beint frá landnámskonum og með samanburðarrannsóknum er hægt að skera úr um uppruna þeirra. Rannsakaðar voru hvatberaarf- gerðir 401 Islendings og þær born- ar saman við sýni úr 2500 öðrum Evrópubúum. Fram kom í máli Kára Stefáns- sonar, forstjóra IE, að um væri að ræða eina umfangsmestu erfða- fræðirannsókn sem gerð hefði ver- ið á einni þjóð til að kanna upp- runa hennar og stærstu úrtakssýni sem unnið hefði verið með í rann- sóknum af þessum toga. íslendingar með fjölbreytt safn evrópskra arfgerða Agnar Helgason gerði grein fyr- ir rannsókninni og benti á að hvat- berar væru orkustöðvar frumna og eini hluti frumunnar, utan kjarn- ans, með eigið erfðaefni. Þetta erfðaefni hefur nokkur sérkenni sem gerir það heppilegt til rann- sókna á þróunarsögu og skyldleika mannhópa, þ.á m. er há stökk- breytingatíðni, og sú staðreynd að DNA hvatberanna erfist einungis í kvenlegg frá móður til barns. Þetta sérstæða erfðamynstur og sú staðreynd að fólksflutningar til íslands voru mjög takmarkaðir eftir landnám, gerir að verkum að nánast allar hvatberaarfgerðir í núlifandi íslendingum eru komnar beint frá landnámskonum. Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu í ljós að íslendingar hafa fjölbreytt safn af evrópskum arf- gerðum, en þó hlutfallslega færri arfgerðir en nær allar aðrar Evrópuþjóðir. Þar að auki reyndist tíðni margra hvatberaarfgerða í íslendingum frábrugðin tíðninni í nágrannalöndunum. Þetta tvennt bendir til, skv. ályktun Agnars og samstarfsfélaga hans, að svokallað genaflökt og stofnendaáhrif hafi haft talsverð áhrif á erfðamengi þjóðarinnar. Urtök úr öðrum Evrópuþjóðum eru of lítil til að gefa fullnægjandi mynd af erfðamengjum þeirra og torveldar mjög allar tilraunir til að meta upprunahlutföll á nákvæman hátt. Þrátt fyrir þessa annmarka á tiltækum samanburðargögnum, benda niðurstöður rannsóknarinn- ar til þess, eins og áður segir, að meginhluti landnámskvenna hafi rakið ættir sínar til Norðurlanda og Bretlandseyja í nokkuð jöfnum hlutföllum. í greininni er þó bent á að hugs- anlega sé einhver skekkja í þess- um niðurstöðum þar sem enn hafi ekki verið rannsakaðar fjölmargar af þeim hvatberaarfgerðum sem til eru í Norðurlandabúum og íbúum Bretlandseyja. Er nú unnið að því að útvega stærri samanburðarúrtök frá Norðurlöndum og Bretlandseyjum auk þess sem einnig er verið að rannsaka y-litninga í þessum þjóð- um til að meta uppruna þeirra karla sem numu land á íslandi fyr- ir 1.100 árum. Gagnagrunnur búinn til yfir bein fornmanna Kári sagði að þær umfangsmiklu rannsóknir sem ÍE stendur fyrir á erfðafræðilegum uppruna íslend- inga samanstæði af þremur þátt- um: „I fyrsta lagi unnum við með Þjóðminjasafninu og vísindamönn- um frá Irlandi og Puerto Rieo við að flokka og mæla bein fornmanna og búa til gagnagrunn yfir bein fornmanna sem eru í vörslu Þjóðminjasafnsins," sagði Kári. Hann sagði að í öðru lagi beindust rannsóknir að breytilegum svæð- um í erfðamengi hvatbera og sam- anburði þjóða, stökkbreytingatíðni o.fl. I þriðja lagi væri svo Agnar Helgason nú að vinna að saman- burðarrannsóknum á breytilegum svæðum karlkynslitninga milli þjóða og samfélagshópa. „íslensk erfðagreining kemur til með að vera með mjög stórt verk- efni í gangi í erfðafræðilegri mann- fræði. Eitt af því sem gerir okkur kleift að halda því áfram er að Agnar Helgason, sem hefur unnið þennan hluta af doktorsverkefni sínu í samvinnu við vísindamenn innan fyrirtækisins, er að ljúka doktorsprófi sínu í vor og ætlar að byrja að vinna hér innan fyrirtæk- isins þegar kemur fram á sumarið. Mun hann veita þessu stóra verk- efni sem lýtur að uppruna íslend- inga forystu," sagði Kári. Stofnfundur Samfylkingar sem stjórnmálaflokks fer fram í Reykjavík 5. og 6. maí Formaður kjörinn beint af öllum félagsmönnum Morgunblaðið/Sverrir Magnús M. Norðdahl, Margrét Frímannsdóttir, Sighvatur Björgvinsson og Þórunn Sveinbjarnardóttir á fundinum í gær, en þau eiga öll sæti í viðræðunefnd Samfylkingarflokkanna. FORMLEGUR stofnfundur Sam- fylkingarinnar sem stjórnmála- flokks verður haldinn í Reykjavík dagana 5. og 6. maí næstkomandi, skv. tillögum viðræðunefndar A- flokkanna og Samtaka um kvenna- lista sem kynntar voru í gær. Við- ræðunefndin leggur jafnframt til að formaður flokksins verði kjör- inn með beinni þátttöku allra fé- lagsmanna en nái hins vegar eng- inn frambjóðandi a.m.k. 50% atkvæða verður kosið á milli tveggja efstu manna á stofnfundi og þá af atkvæðisbærum fulltrúum á fundinum. Segir stofnfundinn vera mik- inn áfanga hins nýja flokks A blaðamannafundi, sem full- trúar viðræðunefndarinnar héldu í gær, lagði Sighvatur Björgvinsson, formaður Alþýðuflokksins, áherslu á það hversu mikill áfangi stofn- fundur hins nýja stjórnmálaflokks væri. Sagði hann að þrátt fyrir að talað væri um að sameiningarferlið hefði tekið langan tíma væri stað- reyndin sú að ekki væri nema eitt og hálft ár liðið síðan ákveðið var að efna til kosningabandalags þriggja stjórnmálaflokka undir merkjum Samfylkingar. „Það að við skulum nú vera að klára þetta verkefni sem ýmsir mætir aðilar á undan okkar, ýmsir af helstu foringjum þessara flokka, hafa gert ítrekaðar tilraunir til að gera í gegnum árin, tel ég vera einhverja merkustu niðurstöðu í íslenskum stjórnmálum sem náðst hefur um áratuga skeið,“ sagði Sighvatur. Viðræðunefndin leggur til að rétt til setu á stofnfundi þessa nýja stjórnmálaflokks skuli eiga fulltrúar allra aðildarfélaga samfylkingarflokkanna sem jafn- framt eru aðildarfélög hins nýja flokks. Ennfremur eiga rétt til setu á fundinum fulltrúar starfandi bæjarmálafélaga Samfylkingarinn- ar sem og fulltrúar starfandi kjör- dæmafélaga Samfylkingar, auk fulltrúa nýrra félaga sem óska eft- ir aðild að flokknum. Fer einn fulltrúi með atkvæðis- rétt fyrir hverja tíu eða brot af tíu aðalfélögum í hverju félagi en stofnfundurinn verður að öðru leyti opinn öllu félagsbundnu fólki í þeim félögum sem þátt taka í stofnfundi. Framboðsfrestur vegna for- mannskjörs rennur út 16. mars en fram kom á fundinum í gær að for- mannskjörið færi fram fyrir stofnfundinn og að allir félags- menn gætu tekið þátt í þeirri kosningu, sem líkíegast yrði póst- kosning. Fengi hins vegar enginn fram- bjóðandi meira en 50% atkvæða yrði kosið milli tveggja efstu á stofnfundinum og þá af atkvæðis- bærum fulltrúum á honum. Sér- stök kjörstjórn undir forystu Jó- hanns Geirdals hefur verið skipuð til að annast formannskosningar og aðrar kosningar sem fram fara á stofnfundi. Mun kjörstjórnin inn- an skamms kynna ýmis fram- kvæmdaatriði formannskjörs, svo sem um tilskilinn fjölda meðmæl- enda til að framboð teljist gilt, um hvernig nýir félagsmenn eða ný fé- lög, sem áhuga hafa á aðild að samtökunum, skuli skrá sig og um það hvenær kosning hefst og hve- nær henni lýkur.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.