Morgunblaðið - 07.05.2000, Side 34

34 SUNNUDAGUR 7. MAÍ 2000
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ
CITRÉi
Nature's Prescription For Shine
og hárió glampar
ogglansar!!!
Nú eru þær komnar til íslands amerísku úrvals CITRÉ SHINE
hársnyrtivörurnar sem m.a. eru unnar úr safa og berki sérvalinna
sítrusávaxta sem stuðla að auknum gljáa hársins og
gefa því heilbrigt og lifandi útlit.
CITRÉ SHINE vörurnar eru á sérlega hagstæðu verði, en í háum
gæðaflokki og standast fyllilega samanburð við aðrar dýrari tegundir
hársnyrtivara.
CITRÉ SHINE hársnyrtivörurnar fást á yfir 50.000 sölustöðum í
Bandaríkjunum einum saman, auk þess sem þær eru fáanlegar
víðar um heim, svo sem í Suður-Ameríku, Kanada, Ástralíu, Evrópu,
þar á meðal á hinum Norðurlöndunum, í Austurlöndum
- og nú á íslandi!
Margir íslandingar kannast við suma þekkta sölustaði CITRÉ SHINE
í Bandaríkjunum og má þar t.d. nefna risafyrirtækin K-Mart,
Walgreens, Revco, Eckard, Rite Aid, CVS og Albertsons.
Nttuf Pftftcrtptíon For SWm
revitalizing
SHAMPOO
McgaVitsmm FotmuU
Noutishes & Sttongtlum*
iRTYPES
SÖLUSTAÐIR:
■Æ033211
Þverholti 2, Mosfellsbæ
Suðurströnd 2, Seltjarnarnesi
Smáratorgi 1, Kópavogi
Spönginni 13, Reykjavík
Kringlunni 8-12, Reykjavík
Fjarðargötu 13-15, Hafnarfirði
Iðufelii 14, Reykjavík
Smiðjuvegi 2, Kópavogi
Njarðvíkum
Apótek Garðabæjar, Garðatorgi, Garðabæ
Norðurbæjarapótek, Miðvangi 41, Hafnarfirði
Skipholtsapótek, Skipholti 50C, Reykjavík
Garðs Apótek, Sogavegi 108, Reykjavík
Apótek Sauðárkróks
Akraness Apótek
Apótek Vestmannaeyja
Hjá Maríu-Amarohúsinu, Akureyri
Pétursbúð, Ránargötu 15, Reykjavík
Verslunin Kjötborg, Hofsvallagötu 19, Reykjavík
Verslunin Áskjör, Ásgarði 22, Reykjavík
\Co4*hCÍ*>
Síðumúla 17 • 108 Reykjavík
Sími: 588 3630 • Fax: 588 3731
Netfang: kosmeta@kosmeta.is
Netverslun (Amerísku undrakremin): www.kosmeta.is

I

FÆÐINGAR- OG
FORELDRAORLOF
UNDIRRITAÐUR
hefur í umboði ríkis-
stjórnarinnar lagt
fram á Alþingi frum-
varp til laga um fæð-
ingar- og foreldraor-
lof. Þetta er í sam-
ræmi við fyrirheit
sem gefin voru til að
greiða fyrir lausn yf-
irstandandi kjara-
samninga.
Lagasetning þessi
markar tímamót í fjöl-
skyldu- og jafnréttis-
málum. „Markmið
laga þessara er að
tryggja barni sam-
vistir bæði við föður og móður. Þá
er lögum þessum ætlað að gera
bæði konum og körlum kleift að
samræma fjölskyldu- og atvinnu-
líf,“ eins og segir í markmiðsgrein
frumvarpsins.
Þegar lögin eru að fullu komin
Félagsmálaráðuneytið
hefur í umboði ríkis-
stjórnarinnar, segir Páll
Pétursson, rekið mjög
markvissa fjölskyldu-
stefnu allt frá 1995.
til framkvæmda eiga konur og
karlar sama rétt til fæðingarorlofs
hvort heldur þau eru á opinberum
eða almennum vinnumarkaði éða
sjálfstætt starfandi. Hvort foreldri
um sig á rétt til þriggja mánaða
fæðingarorlofs og er sá réttur
sjálfstæður og ekki framseljanleg-
ur. Þá eiga foreldrarnir sameigin-
legan rétt á þriggja mánaða orlofi
til viðbótar og ráða sjálfir hvernig
þeim rétti er skipt. Gert er ráð
fyrir að lenging á sjálfstæðum
rétti föður taki gildi í áföngum
þannig að hið nýja kerfi verði að
fullu komið til framkvæmda 1. jan-
úar 2003.
Sveigjanleiki er á töku fæðing-
arorlofsins og skal það tekið á
fyrstu 18 mánuðum eftir fæðingu
barns, ættleiðingu eða töku barns í
varanlegt fóstur. Þá er foreldrum
heimilt með samkomulagi við
vinnuveitanda að teygja á fæðing-
arorlofí með því að vera í hluta-
starfi.
Nokkur umræða hefur orðið um
að réttur barna einstæðra foreldra
væri ekki tryggður til 9 mánaða
sólarhringssamvista við foreldri.
Sé svo ekki eru það einungis und-
antekningartilfelli. Hjón, sambýlis-
fólk og foreldrar með sameiginlega
forsjá, þótt ekki búi saman, hafa
sjálfkrafa rétt á samtals 9 mánuð-
um. Einnig á foreldri án forsjár
rétt á þriggja mánaða fæðingar-
orlofi enda komi til skriflegt sam-
þykki forsjárforeldris.
Falli annað foreldri frá áður en
það hefur tekið fæðingarorlof öðl-
ast eftirlifandi foreldri rétt til 9
mánaða, enda séu ekki liðnir 18
mánuðir frá fæðingu eða ættleið-
ingu.
Það er einungis í þrenns konar
tilfellum sem barn á ekki kost á 9
mánaða sólarhringssamvistum við
foreldri. Það er í fyrsta lagi ef
móðir kýs að feðra ekki barn sitt, í
öðru lagi ef forsjárforeldri neitar
því foreldri sem er án forsjár um
fæðingarorlof og í þriðja lagi ef
annað foreldri er í útlöndum. Hvað
fleirburafæðingar áhrærir bætast
3 mánuðir við tímann, samtals 12
mánuðir vegna tvíbura og 15
vegna þríbura.
Vernd heilsu og
réttinda
Öryggi og heilbrigði
á vinnustöðum meðan
á meðgöngu stendur
eða eftir fæðingu er
tryggt sérstaklega.
Ennfremur á þunguð
kona rétt til greiðslna
úr fæðingarorlofssjóði
í leyfi frá störfum sé
ekki unnt að tryggja
henni örugg og heilsu-
samleg vinnuskilyrði.
í frumvarpinu er
foreldrum tryggð
uppsöfnun og vernd
réttinda. Á meðan á fæðingarorlofi
stendur greiðir foreldri áfram í líf-
eyrissjóð og gert er ráð fyrir að
fæðingarorlofssjóður greiði að lág-
marki 6% af fæðingarorlofsgreiðsl-
um. Fæðingarorlof reiknast til
starfstíma við mat á starfstengd-
um réttindum, s.s. réttindum til
orlofstöku, starfsaldurshækkana,
veikindaréttar, uppsagnarfrests og
réttar til atvinnuleysisbóta. Réttur
til að hverfa að sama starfi eða
sambærilegu er einnig tryggður.
Fjármögnun greiðslna
í fæðingarorlofí
Þá er rétt að gera grein fyrir því
hvernig áformað er að fjármagna
fæðingarorlofskerfið. Það er að
mestu vinnumarkaðstengt en þeir
sem eru í námi eða í minna en 25%
starfi njóta bóta.
Fæðingarorlofssjóður sem stofn-
aður verður samkvæmt lögum
þessum mun fá hlutdeild í trygg-
ingagjaldi. Svo háttar til að mjög
hefur dregið úr atvinnuleysi og er
það nú innan við 2%. Sá hluti
tryggingagjalds sem runnið hefur
til atvinnuleysistryggingasjóðs
hefur þó ekki verið lækkaður, eins
og e.t.v. hefði verið rökrétt.
Áformað er að 0,85% af trygginga-
gjaldsstofni renni í fæðingarorlofs-
sjóð en greiðslur til atvinnuleysis-
trygginga lækki að sama skapi,
enda er sá sjóður orðinn mjög
gildur. Gert er ráð fyrir að kostn-
aður vegna fólks á vinnumarkaði
verði fjármagnaður með trygg-
ingagjaldi. Eftir standa greiðslur
til þeirra sem eru utan vinnumark-
aðar og er kostnaður við þá áætl-
aður 600 m.kr. og greiðist beint úr
ríkissjóði. Kostnaður árið 2001
gæti orðið 2 milljarðar en 3 millj-
arðar árið 2003.
Með þessari útfærslu leggst
enginn nýr kostnaður á atvinnu-
lífið, kostnaður ríkis eykst um 300
milljónir en sparnaður sveitarfé-
laga yrði 300 milljónir árlega.
Greiðslur í fæðingarorlofi
Fæðingarorlofssjóður mun
greiða 80% af meðaltali heildar-
launa eða reiknaðs endurgjalds.
Mjög kom til álita að hafa hámark
á mánaðargreiðslum en það varð
þó ekki að ráði. Líklegt þótti að
hærra launaðir mundu þá ekki
taka fæðingarorlof og jafnréttis-
markmiðum milli kynja yrði síður
náð.
Ein skýringin á kynbundnum
launamun, sem því miður við-
gengst hér ennþá, er sú að konur
séu meira bundnar heimili en karl-
ar og frátafir þeirra frá vinnu
vegna barneigna meiri en karla.
Því þarf að gera það aðgengilegt
fyrir alla feður að taka fæðingar-
orlof ef þeir kjósa. Sumir vilja að
greiðslur í fæðingarorlofi séu þær
sömu og í vinnunni. Það þykir mér
ofrausn enda fylgir því ótvirætt
einhver kostnaður að sækja vinnu
og auk þess ætti að vera einhver
sparnaður að annað foreldrið sé
heima.
Fæðingarstyrkur verður greidd-
ur heimavinnandi og þeim sem eru
með minna en 25% starfshlutfall.
Greiðsla í fæðingarorlofi foreldris í
25-49% starfi skal aldrei vera
lægri en 54.021 kr. á mánuði og
lágmark til þeirra sem eru í meira
en 50% starfi eða í námi 74.867 kr.
Foreldraorlof er nýmæli
Þá er í frumvarpinu ákvæði um
að leiða í lög svokallað foreldraor-
lof. Það er ólaunað, en heimilað er
hvoru foreldri að hverfa úr vinnu
allt að 13 vikum til að annast barn
sitt eða vera samvistum við það á
fyrstu 8 árunum í ævi þess. Sam-
tals misseri á barn. Þetta er sjálf-
stæður óframseljanlegur réttur
hvors foreldris. Starfsmanni er
heimilt að taka foreldraorlofið í
einu lagi eða haga því með öðrum
hætti með samkomulagi við vinnu-
veitanda.
Rétt er að geta þess einnig að
félagsmálaráðherra hefur flutt
frumvarp um starfsfólk með fjöl-
skylduábyrgð. Það felur í sér að
óheimilt er að segja starfsmanni
upp þótt hann hverfi úr vinnu
tímabundið til að sinna fjöl-
skylduábyrgð sinni, svo sem að
annast veika aðstandendur.
Stórkostlegt jafnréttisskref
Með lögum þessum er ekki ein-
ungis jafnaður réttur kynjanna
heldur einnig er réttur starfs-
manna á almennum vinnumarkaði
gerður jafn rétti starfsmanna hins
opinbera en þeir hafa notið mun
betri réttinda. Karlar á vinnu-
markaði hagnast verulega á nýju
kerfi. Þeir fá sjálfstæðan ófram-
seljanlegan rétt til þriggja mánaða
fæðingarorlofs á 80% meðallaun-
um og sameiginlegan þriggja mán-
aða rétt með móður barns. Þetta
er mikil réttarbót þar sem réttur-
inn var áður að hámarki tvær vik-
ur. Þá er réttur heimavinnandi
karla og námsmanna til fæðingar-
styrks tryggður á sama hátt og
kvenna en þess hafa þeir ekki not-
ið áður.
Fjölskyldan er í fyrirrúmi
Félagsmálaráðuneytið hefur í
umboði ríkisstjórnarinnar rekið
mjög markvissa fjölskyldustefnu
allt frá 1995. Langflestar laga-
breytingar sem við höfum staðið
fyrir miða að því að bæta skilyrði
fjölskyldnanna til betra lífs. Nægir
þar að nefna vinnulöggjöfina,
vinnumarkaðsaðgerðir, húsnæðis-
löggjöf, sem stórbætir stöðu hinna
tekjulægri, ný sveitarstjórnalög og
endurskoðun laga um félagsþjón-
ustu sveitarfélaga, ályktun Alþing-
is um mótun opinberrar fjöl-
skyldustefnu, endurskoðaða jafn-
réttisáætlun, ný jafnréttislög og
nú síðast frumvarp til laga um
fæðingar- og foreldraorlof. Það er
ekki á færi hins opinbera að
tryggja öllum börnum umhyggju
og ástúð í uppveksti. Það er hins
vegar mikilvægt að einskis sé látið
ófreistað til þess að skapa þau ytri
skilyrði að börn geti átt sem
áhyggjulausasta æsku og notið
samvista við báða foreldra. Frum-
varpið á að stuðla að því að skapa
öllum foreldrum tækifæri til að
vera með börnum sínum á mesta
mótunarskeiði þeirra. Með þessum
nýju lögum eru konur og karlar
einnig gerð jafnsett á vinnumark-
aði.
Höfundur er félagsmálaráðherra.
Páll Pétursson