Morgunblaðið - 08.07.2000, Blaðsíða 8

8 LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
Verkaskipting
Sumir eyða sumrinu innandyra fyrir framan tölvu og og njóta útiverunnar við umhirðu gróðurs í góðu veðri.
skrifa texta í Morgunblaðið. Aðrir eru í bæjarvinnunni Svona er mannlífið fjölbreytt.
5-32% vita um áfengis-
neyslu barna sinna
GALLUP kannaði nýlega fyrir ísland
án eiturlyfja, samstarfsnefnd Reykja-
víkurborgar um afbrota- og fíkniefna-
vamir, og Tóbaksvarnanefnd viðhorf
foreldra til ýmissa þátta er varða
unglinga.
Markmið rannsóknarinnar er að
athuga viðhorf fólks á aldrinum 23-65
ára til vímuefnaneyslu og tóbaksreyk-
inga meðal unglinga. M.a. var spurt
um útivistartíma, ferðir á útihátíðir,
áfengiskaup fyrir unglinga, reykingar
og annað sem snýr að forvömum. Ur-
takið var 800 einstaklingar á aldrin-
um 23-25 ára. Könnunin var gerð á
tímabilinu 15.-25. maí.
Fram kemur að ríflega 94% þeirra
sem svöruðu segja bam sitt alltaf eða
oftast fara eftír reglum um útívistar-
tíma. Er þetta hærra hlutfall en í
sambærilegri könnun sem gerð var
1998, en þá sögðu tæplega 90% þátt-
takenda að bam sitt færi alltaf eða
oftast eftir reglum um útívistartíma.
Tæplega 45% svarenda segjast allt-
af vita hvað bam þeirra aðhefst þegar
það er ekki heima. Pað er hærra hlut-
fall en 1998 þegar ríflega 40% sögðust
alltaf vita hvað bam þeirra væri að
gera þegar það væri að heiman.
Alls sögðust tæplega 5% foreldra
bama 8. bekkjar vita til þess að barn-
ið hafi drnkkið áfengi á síðastliðnum
vetri. Sambærilegt hlutfall meðal for-
eldra bama í 9. bekk er 15,6% en
32,7% meðal þeirra sem áttu bam í
10. bekk.Fram kemur í könnuninni að
þetta er nokkuð lægra hlutfall en í
júníl998.
Af þeim sem tóku afstöðu sögðust
tæplega 12% frekar vilja kaupa áfengi
fyrir bam sitt en að það keypti landa-
brugg til drykkju. Hins vegar sögðu
tæplega 72% svarenda að þau myndu
ekld gera það. Árið 1998 sögðust 16%
frekar kaupa áfengi fyrir bamið en
tveir af hveijum þremur sögðu að
þeir myndu ekki gera það.
88% sögðust aldrei hafa keypt
áfengi fyrir bam sitt á unglingsárum
þess og 2% svarenda höfðu stundum
gert það. Þetta eru svipaðar niður-
stöður og í könnuninni 1998.
Hlutfall foreldra bama í 8.-10.
bekk sem hafa vitneskju um reyking-
ar bams síns hefur lækkað nokkuð
frá 1998. Nú sagðist ekkert foreldri
bama 8. og 9. bekkjar hafa vitneskju
um reykingar bams síns en tæplega
4% foreldra bama í 10. bekk.
Séra Solveig Lára Guðmundsdóttir á leið í nýtt prestakall
Kveður Seltjarnarnesið
eftir 14 ára starf
SÉRA Solveig Lára Guðmundsdóttir,
sóknarprestur Seltjamameskirkju,
kveður sókn sína á morgun, sunnu-
dag, kl. 11 með kveðjumessu í Sel-
tjamameskirkju. Sr. Solveig Lára
heldur nú norður í land þar sem hún
mun taka við Möðruvallaprestakalli í
Hörgárdal. í fjórtán ár hefur sr. Sol-
veig Lára þjónað Seltjamames-
prestakalli og nú í vor fermdi hún sín
fyrstu skímarböm af Nesinu.
Sr. Solveig Lára segir að það sér
minnisstæðast að hafa fengið að
byggja upp starf Seltjamameskirkju
frá grunni. Sr. Solveig Lára er fyrsti
presturinn sem þjónar Seltjamames-
inu einu. Aður var Seltjamamesinu
þjónað af Neskirkjuprestum. Sr. Sol-
veig Lára segir kirkjuna hafa verið í
smíðum þegar hún hafi tekið til starfa
1. júní 1986. Kjallarinn var fyrstur
teldnn í notkun til guðsþjónustuhalds.
Fátt var um starfsfólk í upphafi, að
sögn sr. Solveigar Láru. Organistinn
mætti á sunnudögum og spilaði í
messum en sóknamefndin þreif fyrir
helgar. Mikið verk var því fyrir hönd-
um.
„Þetta em alger forréttindi að hafa
fengið að byggja bæði upp kirkjuhús-
ið og safnaðarstarfið frá gmnni,“ seg-
irsr. SolveigLára.
Nú er starf kirkjunnar blómlegt.
Þar starfar stór hópur fólks sem vinn-
ur að bama- og æskulýðsstarfi sem
og starfi fyrir aldraða.
Kyrrðarstundir em í
hádeginu og sérstakir
hópar em starfræktir
fyrir syrgjendur.
Erfíðast að jarð-
syngja eigin ferm-
ingarbörn
Sr. Solveig Lára seg-
ir erfiðustu stundir á
Seltjamamesinu senni-
lega hafa verið er hún
þurftí að jarðsyngja
fermingarbömin sín en
það hafi komið fyrir
nokkmm sinnum. Hún
segir það ávallt átakan-
legt að ganga með fólki i
gegnum erfiðleika sem kunna að
mæta því á lífsleiðinni. Sr. Solveig
Lára bætir því þó við að það að vera
prestur og taka þar með þátt í lífi
fólks, bæði á sorgarstundum og gleði-
stundum, séu forréttindi.
Sr. Solveig Lára segir sig ávallt
hafa dreymt um að gerast prestur úti
á landi. Hún á ættir að rekja til stað-
arins og hefur mikinn metnað fyrir
hönd hans. Hana langar til að taka
þátt í að byggja hann upp og koma
þar á fót menningarsetri en sr. Sol-
veig Lára segir Möðravelli hafa verið
mikinn menningarstað í aldanna rás.
Þar hafi fyrsta Flóra íslands verið
skrifuð, þar séu rætur
Menntaskólans á Akur-
eyri, stærstu skáld ís-
lendinga hafi búið á
Möðruvöllum og þar
hafi á ámm áður verið
starfrækt klaustur. „Ég
sé því fyrir mér önnur
og ný verkefni," segir
hún.
Sr. Solveig Lára telur
brauð útí á landi írá-
bmgðið brauði á höfuð-
borgarsvæðinu á marg-
an hátt. Á Seltjamar-
nesi búa 4.500 manns en
í Möðmvallaprestakalli
600. Sr. Solveigu Lám
gefst því kostur á að
kynnast öllum sóknarbömunum og
segir hún það mikið tilhlökkunarefni.
Einnig sér hún fyrir sér að hún
muni geta átt meira frumkvæði að því
að gera það sem hugur hennar stend-
ur til í prestakalli úti á landi en á
höfuðborgarsvæðinu. Á síðustu ámm
hafi hún vart haft tíma til annars en
að styðja þá sem til hennar hafi leitað
og sinna þeim verkefnum sem henni
hafi verið falin.
Sr. Solveig Lára vonast til að sjá
sem flesta við kveðjumessuna á morg-
un, sér í lagi fermingarböm liðinna
ára, svo hún geti þakkað fyrir góðar
stundir sem hún hafi átt í kirkjunni.
Solveig Lára
Guðmundsdóttir
Islenskur forseti IAMLT
Starf meinatækna
alltaf að breytast
Martha Á. Hjálmarsdóttir
NÝLEGA , var
Martha Á. Hjálm-
arsdóttir kjörin
forseti Alþjóðsamtaka
meinatækna (IAMLT) á
aðalfundi samtakanna sem
haldinn var í Vaneouver í
Kanada í tengslum við fag-
lega ráðstefnu samtak-
anna sem haldin er annað
hvert ár. Hún var spurð
hvað þetta starf þýddi í
raun?
„Þetta embættí felur í
sér stjóm þessara sam-
taka, stefnumótun og þró-
un á þeirri starfsemi sem
innan þeirra fer fram.“
- Hver eru helstu verk-
efniIAMLT?
„Meginmarkmið sam-
takanna felst í því að auka
gæði rannsóknarþjónustu
og heilbrigðiskerfisins í heild og
þau störf sem samtökin vinna
snúa fyrst og fremst að þessum
markmiðum. Þegar við tölum um
gæði rannsóknarþjónustunnar er
eitt atriði sem við komum alltaf að
og er í okkar huga homsteinn
gæðanna en það er menntun
meinatækna. Þannig vinna sam-
tökin töluvert starf sem miðast að
því að auka gæði menntunar
meinatækna og gera hana að:
gengilega víðar en er í dag. í
þessu starfi höfum við unnið tölu-
vert fyrir Alþjóða heilbrigðis-
stofnunina WHO, en við eram að-
ilar að þeirri stofnun. Við höfum
lagt mikið upp úr því að framleiða
efni sem getur auðveldað WHO
ráðgjöf til heilbrigðisyfirvalda,
sér í lagi hjá þróunarlöndunum.
Til þess að auka gæðin gerðumst
við fyrir tveimur ámm aðilar að
alþjóðlegri stofnun (NCCLS) sem
sérhæfir sig í framleiðslu gæða-
staðla fyrir rannsóknarstofur og í
auknum mæli fyrir heilbrigðis-
kerfið í heild sinni. í gegnum
þessa stofnun höfum við síðan
komið að ISO-staðlagerð og
meinatæknar í mismunandi lönd-
um hafa tengsl inn í staðlaráð
landanna og koma þannig sjónar-
miðum sínum á framfæri."
-Hvað eru Alþjóðleg samtök
meinatækna gömui?
„Þau vora stofnuð 1954 í Sviss
og era því að nálgast fimmtugs-
aldurinn. Það vora evrópsk félög
sem stóðu að þessari stofnun og
fyrsti formaðurinn var frá Sviss
og síðan bættust fljótlega félög við
frá ýmsum öðram heimsálfum.
Núna eru um það bil fjöratíu fag-
félög aðilar að samtökunum og fé-
lagsmenn þeirra era um það bil
180 þúsund.“
-Þýðir þetta embætti mikla
vinnu?
„Það þýðir mikla vinnu, að vísu
hef ég verið starfandi í stjórn
samtakanna síðan 1994 og það
sem hefur verið erilsamast er að
ég er tengill milli WHO og
IAMLT, það krefst nokkurra
ferðalaga og töluvert mikillar
vinnu. Sú ábyrgð sem bætist við
vegna formennsku minnar eykur
enn á þá vinnu sem ég vil inna af
hendi til að skila góðu starfi.“
-Hvemig er staða
meinatækna almennt
séðnúna?
„Meinatæknar víða
um heim era að vinna
að því að menntun
þeirra, ábyrgð og sér-
þekking verði viður-
kenndari en nú er og á það sér-
staklega við stjómunarþátt
rannsóknarstofanna. Við viljum
líka að þessi þekking okkar sé
meira notuð í heilbrigðiskerfinu
sem slíku og þá sérstaklega við
ákvarðanatöku og uppbyggingu
heilbrigðiskerfanna. Við eram
þess fullviss að það myndi bæta
► Martha Á. Hjálmarsdóttir
fæddist 27. febrúar 1951 á Bfldu-
dal. Hún lauk stúdentsprófí frá
Menntaskólanum á Akureyri
1971 og meinatækniprófi frá
Tækniskóla íslands 1973 og hef-
ur siðan bætt við sig ýmsum
námskeiðum í því fagi, m.a. iauk
hún þriggja anna prófi frá Há-
skóla Islands um rekstur og
stjórnun í heilbrigðisþjónustu.
Hún hefur starfað á sýkladeild
Landspitalans frá námslokum og
í Tækniskóla íslands frá 1982.
Martha er gift Þorsteini A. Jóns-
syni lögfræðingi og eiga þau tvo
syni og eitt bamabam.
heilbrigðiskerfin að nota þessa
þekkingu okkar og það kom mjög
skýrt fram á síðasta aðalfundi Al-
þjóða heilbrigðisstofnunarinnar
að þetta er mjög brýnt verkefni.
Það er mjög misjafnt milli félag-
anna sem eiga aðild að IAMLT
hversu langt þróun í viðkomandi
löndum er komin á veg.“
- Hefur starf meinatækna
breyst mikið síðan samtökin voru
stofnuð 1954?
„Já, þau hafa gjörbreyst og það
má segja að það eina sem sé alltaf
stöðugt í störfum meinatækna sé
að þau era alltaf að breytast.
Veraleiki meinatækna er sá að
vera stöðugt að tileinka sér nýja
þekkingu, nýjar aðferðir og jafn-
vel breytingar í svo miklum mæli
að það krefst algjörlega nýrrar
sýnar á verkefnin. Sem dæmi get-
um við tekið aukna þekkingu í
sameindalíffræði og erfðatækni
sem kemur inn á allar rannsókn-
arstofur."
-Er starf meinatækna orðið
hættulegra en það var?
„Umræðan sem varð í kjölfar
þess að HFV-veiran varð þekkt
gjörbreyttí viðhorfum okkar til
öryggismála og það leiddi til þess
að miklar umbætur vora gerðar í
öryggismálum víðast hvar þó að
innan samtakanna séu lönd þar
sem ástandið í þessum málum er
skelfilegt. Rannsókn sem meina-
tæknir framkvæmir er samtvinn-
uð aðferðafræði rannsóknarinnar
sjálfrar, gæðatryggingu og trygg-
ingu öryggis."
- Hvað um menntun
meinatækna?
„Það má segja að það
sé eins með menntun
meinatækna og aðra
menntun; hún er mis-
munandi milli landa þó
svo að fylgni sé milli landa á líku
menningarsvæði. Hvað varðar
grunnmenntun meinatækna
standa íslendingar mjög framar-
lega og við höfum ýmislegt fram
að færa fyrir IAMLT hvað það
varðar. Framhaldsmenntun
meinatækna er alls staðar mjög
að aukast.
í grunnmennt-
un standa ís-
lenskir meina-
tæknar
framarlega