Morgunblaðið - 08.07.2000, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 2000 23
ERLENT
Frakkland
Afram-
haldandi
liagvöxtur
París. AP.
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN Frakklands
spáði því í gær að hagvöxtur í landinu
muni aukast um 3,5% og við það muni
500,000 ný störf skapast án þess þó að
verðbólga fari yfír 1,5%.
„Franskt efnahagslíf er í vexti
fjórða árið í röð og ekki sér enn fyrir
endann á þeirri þróun,“ sagði í
skýrslu stofnunarinnar. Kom þar
jafnframt fram að atvinnuleysi muni
minnka og verða undir 9% við árslok,
miðað við 11,2% atvinnuleysi í lok árs
1999.
Er Lionel Jospin, forsætisráðherra
Frakklands, tók við embætti árið
1997 lýsti hann því yfir að forgangs-
verkefni ríkisstjórnar sinnar væri að
skapa ný störf og ráða þar með bug á
viðvarandi atvinnuleysi í landinu og
hefur þróun síðustu ára verið mikill
sigur fyrir rfldsstjóm Jospins.
Efnahagssamvinnu- og þróunar-
stofnunin (OECD) birti í gær svipað-
ar tölur hvað varðar efnahagsþróun-
ina í Frakklandi en í þeirri skýrslu
var þó á það minnst að franska
stjórnin verði að hrinda umbótum í
ríkisrekstri í framkvæmd ef koma
eigi í veg fyrir verðbólgu.
-----t-M------
50% Dana
andvíg-
evrunni
Kaupmannahöfn. AFP.
FIMMTÍU prósent Dana munu
segja nei þegar atkvæðagreiðsla fer
fram um þátttöku landsins í sameig-
inlegum gjaldmiðli Evrópu, evrunni,
28. september, að því er fram kemur í
niðurstöðum skoðanakönnunar er
birtar voru í gær.
Könnunin var gerð á vegum Græn-
ingja og birtustu niðurstöðurnar í við-
skiptablaðinu Börsen. í þeim kemur
enn fremur fram, að 43% eru fylgj-
andi aðfld, en sjö af hundraði eru
óákveðin. Danmörk, Bretland og Sví-
þjóð eru einu íTkin í Evrópusamband-
inu sem ekki hafa enn samþykkt að
taka upp evruna.
í frétt Börsen sagði að andstaða í
Danmörku við sameiginlegan
gjaldmiðil Evrópu hafi farið vaxandi
meðal ungs og eldra fólks og meðal
hátekjufólks. Þá sé evran vinsælli
meðal karla en kvenna. I enn óbirtri
skýrslu sérfræðinga segir aftur á
móti að augljósir og langvarandi kost-
ir, bæði efnahagslegir og pólitískir,
væru við að Danir tækju upp evruna.
Reuters
íbúi þorpsins La Ermita de La Laguna de Apayo við eitt þeirra húsa sem eyðilögðust 1 jarðskjálftanum í gær.
JARÐSKJÁLFTI varð fjórum að
bana í Nicaragua í gær, en skjálft-
inn mældist 5,9 á Richter-kvarða.
Að minnsta kosti 45 manns urðu
fyrir meiðslum í kjölfar jarð-
skjálftans og um 200 hús eyðilögð-
ust á svæðinu Laguna de Apayo þar
sem skjálftinn var harðastur. Sá
hluti Nicaragua var lýstur hættu-
svæði í kjölfar skjálftans og varð
nokkurra eftirskjálfta vart og
mældist sá stærsti 4 á Richter.
Björgunarsveitir leituðu í gær að
fólki sem kynni að hafa orðið undir
Fjórir farast
í jarðskjálfta
í Nicaragua
í rústum hruninna húsa og var haf-
ist handa við að koma upp húsa-
skjóli fyrir þá 250 sem misstu heim-
ili sín, en um 3.600 manns búa á
svæðinu.
„Við heyrðum þrumur og skyndi-
lega opnaðist jörðin. Við héldum að
við myndum deyja,“ sagði Maria
Sanchez Ortiz, einn íbúa Laguna de
Apayo. „Við sáum vatnið rísa í
stöðuvatninu og veggir hússins
fóru að hrynja. Leiðin frá vatninu
var með öllu ófær.“
Þá lést kona vegna hjarfaáfalls
og 34 slösuðust í jarðskjálfta sem
mældist 4,2 á Richter-kvarða suður
af Istanbúl í Tyrklandi og einnig
varð jarðskjálfta vart í austurhluta
Taívans í gær og mældist sá skjálfti
4,4 á Richter.
Rúmenta
Breytt
verkaskrá
vændis-
kvenna
Búkarest. Reuters.
VÆNDISKONUR í Rúmeníu
reyna nú að glæða viðskiptin
með því að bjóðast til að
vinna húsverk viðskiptavina
sinna eftir að hafa veitt þeim
aðra þjónustu.
Efnahagur Rúmena er bág-
ur þessa stundina og hafði
eitt dagblaða landsins eftir
„umboðsmanni vændis-
kvenna“ að margar þeirra
hefðu bætt matseld og þrifum
við verkaskrá þessarar æva-
fornu atvinnugreinar.
„Við urðum að finna upp á
einhverju nýju af því að fólk
er félítið og viðskiptavinir fá-
ir. Eftir að hafa leyst [kyn-
ferðislegan] vanda þeirra,
þrífa stúlkurnar og elda á
kostnað hússins," sagði um-
boðsmaðurinn og kvað marga
karlmenn vera ánægða með
þessa nýbreytni. „Margir
þeirra búa einir og stúlkurnar
losa þá við það þrennt, sem
veldur þeim hvað mestri kvöl,
kynlíf, þrif og eldamennsku."
Hitabylgjan í Suðaustur-Evrópu
Ferðamenn flýja
skógarelda
NORSKA ferðaskrifstofan Ving
gerði í gær 160 ferðamönnum sem á
hennar vegum dvöldust á grísku eyj-
unni Samos að yfirgefa hótel sitt á
eyjunni vegna mikflla skógarelda sem
kviknað hafa vegna hinnar miklu hita-
bylgju í Suðaustur-Evrópu.
I frétt Aftenposten í gær kom fram
að ekki væri Ijóst hver margir Norð-
menn eru á eyjunni, en þeir eru taldir
skipta hundruðum. Loka varð flug-
velli eyjunnar í gær þar sem eldar
geisuðu á um 1.600 hektara svæði,
beggja vegna aðalflugbrautar. Alls
tóku átta flugvélar og tvær þyrlur
þátt í björgunaraðgerðum sem stóðu
fram á kvöld.
Sterkir norðurvindar í Suðaustur-
Evrópu minnkuðu um stund áhrif
hitabylgjunnar á svæðinu sem talin er
hafa dregið 38 manns til dauða í vik-
unni. Á fimmtudag náði hitastigið víða
45° og var veðrakerfið rakið til eyði-
merkurlofts sem streymt hefur frá
Sahara og haldist yfir Suður- Evrópu.
Þótt hitamir hafi verið í rénun í
gær er talið víst að hitastig muni
hækka aftur á morgun eða mánudag.
Eldra fólk hefur orðið illa úti í hita-
bylgjunni og margir fengið hjartaáfall
í kjölfar hitans. Þá geisa skógareldar
víða á grísku eyjunum og á Balkan-
skaga og greint var frá því að seint á
fimmtudag hafi öryggiskerfi kjam-
orkuvers í Rúmeníu farið í gang
vegna hitans. Um tíma var 70° hiti
inni í byggingu sem hýsir kjarnakljúf-
inn.
Hitamir hafa þá valdið rafmagns-
leysi víða í Bosníu-Hersegóvínu,
Makedóníu, Serbíu og Kosovo og er
ofnotkun á íoftkælibúnaði kennt um.
AP
Fólk á gangi í uppþornuðum árfarvegi í Búkarest í gær.

Banvænt
þörungateppi
San Francisco. Reuters.
ÞAÐ lítur út eins og mjúkt, grænt,
lifandi teppi sem berst fyrir hafs-
straumum, en líffræðingar kalla það
utanaðkomandi óvætt, sem verður
uppmnalegum sjávargróðri að bana,
gerir usla í fisldstofnum og veldur
umhverfistortímingu í strandbæj-
um.
Þetta eru þörangar af tegundinni
caulerpa taxifolia, og þeir hafa staðið
af sér allar tilraunir sem gerðar hafa
verið til að hefta útbreiðslu þeirra í
Frakklandi, Spáni, Mónakó og á
Italíu. Þeir breiddust út um norðan-
vert Miðjarðarhafið en nú hefur
þeirra í fyrsta sinn orðið vart úti fyr-
ir strönd Kalifomíu.
Umhverfsiverndarmenn og haf-
fræðingar hafa sent út viðvaranir
vegna þessa, og fylgjast grannt með
þessari nýju ógn sem stafar að við-
kvæmu vistkerfi strandarinnai'.
„Með tilliti til hugsanlegs tjóns er
þessi tegund virkilega alvarlegt
vandamál," sagði Robert Hoffmann,
starfsmaður Bandarísku fiskveiði-
samtakanna. „Þetta kemur, uppræt-
ir allar tegundir sem venjulega er að
finna á hafsbotninum, og verður síð-
an eina tegundin sem leggur undir
sig allt svæðið.“
Sjávarlíffræðingar bára fyrst
kennsl á þessa tegund við strendur
Norður-Ameríku fyrir nokkram vik-
um í marhálmi í strandlóni rúmlega
30 km norður af San Diego. Segja
vísindamenn það afmarkað tilfelli og
leggja áherslu á að engar vísbend-
ingar hafi enn komið fram um að
þörangamir hafi breiðst út í sjóinn
við ströndina.
En margir sjávarlíffræðingar ótt-
ast að það sé einungis tímaspursmál
hvenær þessar harðgerðu vatnajurt-
ir, sem vora upphaflega gerðar til að
vera til skrauts í fiskabúrum, komist
út í sjó og ógni marhálmi og brún-
þörangum sem eru undirstaða vist-
kerfisins í sjónum úti fyrir strönd-
inni. „Þegai' þetta er einu sinni farið
úr böndunum, þá er þetta virkilega
farið úr böndunum. Þess vegna þurf-
um við að grípa til ráðstafana," sagði
Hoffman.
Einræktungur sleppur
Caulerpa taxifolia vakti fyrst
eftirtekt sem hraðvaxta jurt er not-
uð var til að skreyta sjófiskabúr.
Harðgerðara afbrigði hennar var
einræktað tfl notkunar í sýningar-
keram í sædýrasafni í Stuttgart í
Þýskalandi upp úr 1980 og var einn-
ig setti í búr í Frakklandi og Mónakó
til fegurðarauka.
En svo virðist sem afleggjari hafi
sloppið úr sjávarlífssafni í Mónakó
um 1984 og út í Miðjarðarhafið. í
fyrstu þakti þörangurinn um einn
fermetra, en fimm áram síðar hafði
hann vaxið í einn hektara. Nú hefur
þörangurinn breiðst út um allt norð-
anvert Miðjarðarhafið og hefui'
skaðað ferðaþjónustu, gert
skemmtiköfun ómögulega, breiðst
yfir upphaflegan sjávargróður, haft
áhrif á fiskistofna og gert netaveiðar
erfiðar.
í fyrstu kann caulerpa taxifolia að
hafa virst viðkvæm og falleg jurt, en
einræktaða evrópska afbrigðið hef-
ur reynst skeinuhætt, þrífst á meira
dýpi og í kaldara vatni og getur lifað
allt að tíu daga á þurra landi. Þótt
þörungurinn sé hættulaus fólki er í
honum eitur sem getur haft áhrif á
egg sumra sjávardýra og drepið
margar örverar.
Fiskabúr sökudólgurinn
Vísindamenn segja þetta líkjast
teppi sem lagt er yfir hafsbotninn
þar sem það sýgur í sig alla næringu
og útrýmir öðram tegundum.
Hoffman sagði að sýkingin við
Kalifomíustrendur hefði að öllum
líkindum orðið með þeim hætti að
einhver hefði losað úr fiskabúri í nið-
urfall. Ráðstafanir hafa verið gerðar
til að drepa óvættinn með því að
þekja þörangana með tjörguðum
segldúk sem síðan verður sprautað-
ur með illgresiseyði.
Andrew Cohen, sjávarlíffræðing-
ur við Árósastofnunina í San
Francisco, hafði forgöngu um það að
Bandaríkin bönnuðu innflutning á
caulerpa taxifolia í fyrra á þeim for-
sendum að um væri að ræða mein-
gróður. Hann segir að tilfellið suður
af San Diego þurfi ekki endilega að
þýða að vistkerfið við Kaliforníu-
strönd líði undir lok.
„Við erum eins vel í stakk búin og
mögulegt er til að útrýma þessu
fyrsta tilfelli," segir hann. En hann
telur að meinið sýni vel hve viðkvæm
hin samtengdu vistkerfi heimsins
væra, þar sem venjulegt fiskabúr
gæti gegnt lykilhlutverki í eyðingu á
gífurlega stóra, opnu hafsvæði.
„Við þuríum að læra meira um
svona ógnir,“ segir Cohen. „Það era
allar líkur á að fleiri afleggjarai' af
þessum einræktungi séu í fiskabúr-
um eða verslunum í landinu."