Morgunblaðið - 08.07.2000, Blaðsíða 47

GIGAJaVIUÖÍIOM
MORGUNBLAÐIÐ
3002 IJÚL .8 HUOAaflAOUA J 3-í'
LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 2000 47
V
UMRÆÐAN
Richard Long
og niðjar
tveggja alda
ÁRIÐ 1998 gaf
bókaútgáfan Þjóðsaga
út þriggja binda rit,
Longætt, niðjatal
Richards Long, versl-
unarstjóra í Reyðar-
fjarðarkaupstað.
Richard Long fæddist
í Englandi 20. ágúst
1783 og lést 20. júlí
1837 í Arnagerði í Fá-
skrúðsfirði. Hið fallega
rit er rúmar 1600 síður
með upplýsingum um
rúmlega fjögur þúsund
niðja Richards.
Hundruð mynda prýða
bókina. Útgáfa ritsins
var árangur af farsælu
samstarfi útgáfunnar, ritstjóra og
höfundar verksins og Félags niðja
Richards Long. Þótt margir legðu
hönd á plóginn þar til yfir lauk er
það allra dómur að gert hafi gæfu-
muninn um tilurð verksins einurð og
atorka þriggja eljumanna, þeirra
Eyþórs Þórðarsonar skjalavarðar,
sem stofnaði niðjafélagið árið 1994,
Gunnlaugs Haraldssonar þjóðhátta-
fræðings, höfundar ritsins, og Páls
Braga Kristjónssonar, forstjóra
Þjóðsögu.
Lífsbarátta
alþýðunnar
í ritinu Longætt eru enn fremur
stórmerkilegir ævisagnakaflar um
ættföðurinn, formæðurnar tvær,
Þórunni Þorleifsdóttur og Kristínu
Þórarinsdóttur, og börn þeirra og
barnabörn, um 40 mislangar ævi-
sögur samtals. Segir þar frá lífsbar-
áttu alþýðu á Austfjörðum á 19. öld
og skini og skúrum í ævi manna er
leikurinn berst víðar um sveitir hér
á landi og um síðir til útlanda.
Eyþór Þórðarson naut ekki lengi
árangurs erfiðis síns, en hann lést
skömmu eftir útkomu bókarinnar.
Félag niðja Richards Long missti
forystumann sem var brennandi í
anda og helgaði marga stundina fé-
laginu. Gefast fáir slíkir. Með haust-
inu þarf félagið að gera upp við sig
hvort látið verði gott heita þar sem
aðaltilgangi félagsins er náð með út-
gáfu niðjatalsins. Það eru vísast
ekki mörg áhugafélög sem geta
státað af því að hafa komið ætlunar-
verki sínu svo í höfn að ekki sé þörf
á því lengur. En þetta verður athug-
að með stillingu og gætni því að í
lögum félagsins er reyndar nefnt að
félagið ætli að koma upp safni um
sögu ættarinnar.
Heimsóknir
frá Kanada
Öflun upplýsinga var að vonum
meginstarfi niðjafélagsins en nokkr-
um sinnum var stefnt til mann-
funda. Efldust þá kynni eða ný tók-
ust. Einna eftirminnilegastur slíkra
var fjölmenn móttaka feðga í heim-
sókn frá Kanada fyrir fimm árum,
Richards Williams Long og fjögurra
sona hans, en Richard William var
sonarsonur Árna Þórarinssonar
Long, sonarsonar Richards Long.
Árni fluttist til Kanada árið 1883 og
ól þar aldur sinn síðan, lengst af á
vesturströndinni. Þeir feðgar voru í
fyrsta sinn á íslandi og
reyndist það verða hin
eina ferð föðurins, en
hann er nú látinn. Þeir
lögðu leið sína til Aust-
fjarða þar sem Egill
Thorlacius Erlingsson
á Breiðdalsvík tók á
móti þeim. Feðgarnir
nutu_ heimsóknarinnar
til íslands og voru
þakklátir móttökum og
milligöngu fjarskyldra
ættmenna hér.
Skemmst er frá að
segja að ungur sonur
eins hinna fjöguiTa
bræðra, m.ö.o. sonar-
sonur Richards Willi-
ams Long, fékk áhuga á íslandi eftir
ferð föður síns og er nú hingað kom-
Niðjatal
Öflun upplýsinga, segir
Þór Jakobsson, var að
vonum meginstarfí
niðjafélagsins.
inn á vegum Snorraverkefnis sem
Norræna félagið sinnir. Hinn ungi
maður heitir nafni ættfóðurins,
Richard Long, og lætur nærri að
200 ár séu milli komu þeirra lang-
feðga og nafna til íslands, hins fyrri
frá Englandi og hins seinni frá Kan-
ada.
Snorraverkefnið
í fyrrnefndu Snorraverkefni eru
heimsóknir ungra Vestur-íslend-
inga til íslands skipulagðar. Kynn-
ast ungmennin landi og lýð með
tveggja vikna dvöl í höfuðstaðnum,
námskeiðum og heimsóknum á
stofnanir. Dreifist þá hópurinn og
næstu þrjár vikur dveljast gestirnir
við vinnu og kynnisferðir hjá ætt-
ingjum nálægt slóðum forfeðranna.
Dvöl þeirra hér á landi lýkur með
vikuferð um landið. Verkefnisstjóri
Snorraverkefnis varð nýlega Ásta
Sól Kristjánsdóttir.
Milligöngumaður á Austurlandi
um framgang verkefnisins, sem hef-
ur ekki síst það hlutverk að afla
stuðnings vegna heimsóknar gests-
ins, er Hrafnkell A. Jónsson héraðs-
skjalavörður en með skömmum fyr-
irvai’a fékk hann til liðs við
verkefnið þrjá aðila sem reyndust
hafa skilning á mikilvægi þess,
Kaupfélag Héraðsbúa, Hraðfrysti-
hús Eskifjarðar og Lífeyrissjóð
Austurlands. Eystra mun Richard
Long frá Kanada dveljast á Kolla-
leiru í Reyðarfirði hjá þeim hjónum
Guðmundi H. Beck, frænda sínum,
og Höllu Kjartansdóttur.
Vonandi mun Snorraverkefnið
bera góðan árangur með því að
stuðla að langvarandi kynnum með
hinum ungu gestum að vestan og
gestgjöfum þeirra á íslandi.
Höfundur er veðurfræðingur
og varaformaður Félags
niðja Richards Long.
Síberíuhraðlestin,
Mongólía og Kína
RÉTT eins og
Inkaslóðir í Suður-
Ameríku eða sitthvað
á leið Austurlanda-
hraðlestarinnar til
Istanbúl er miðhluti
Asíu framandi og
spennandi í augum ís-
lendinga. Þarna
blandast í hugum
okkar sagan sjálf,
bókmenntir, fjarlægð-
in og eitthvert óskil-
greint blik við sjón-
deildarhring sem
dregur til sín ferða-
manninn. Og hvað
kemur þá fyrr upp í
hugann en Síberíu-
hraðlestin, steppur Mongólíu,
söguarfleifð Kína og dularfullur
búddismi? Allt þetta, og meira til,
á að sameina í fyrstu almennu
hópferð íslendinga þessa leið í
austurveg á komandi sumri (í
ágúst). Ferðaskrifstofan Land-
náma skipuleggur 3-4 vikna ferð
frá Moskvu til Beijing og Guilin í
Kína með viðkomu m.a. við Baikal-
vatn í Síberíu og alllangri viðdvöl í
Mongólíu.
Síbería í
smáskömmtum
Járnbrautin sem tengir saman
Evrópuhluta Rússlands og Kyrra-
hafsströnd hins víðlenda ríkis er
merkt mannvirki. Meginbrautin er
tæplega 8.000 km löng. Verkið var
hafið 1837 og það tók um sex ára-
tugi að ljúka verkinu. Komst járn-
brautin þó ekki að fullu í notkun
fyrr en 1910-1916. Það tekur
nærri fjóra sólarhringa að ná til
borgarinnar Irkútsk frá Moskvu í
lestinni. Leiðin liggur um víðlend
landbúnaðarhéruð, skóga, yfir
fljót, yfir lág Úralfjöllin og um
þekktar borgir eins og Ekaterin-
burg og Nóvósíbirsk. Irkútsk er
stundum sögð kaldasta borg í
heimi en þar hefur mælst 55 stiga
frost. Hún á sér rætur aftur til 17.
og 18. aldar og er gamli hlutinn
mestallur úr vel varðveittum,
merkum og sérkenni-
legum, útskornum
timburbyggingum.
Þarna dvelst hópurinn
í tvo daga og er m.a.
farið í heilsdagsferð
til Baikalvatns, dýpsta
stöðuvatns heims, sem
er 640 km langt. Það
er rómað fyrir nátt-
úrufegurð og dýralíf
og er á skrá S.þ. yfir
náttúruarfleifð heims-
byggðarinar.
Land
himinblámans
Eins sólarhrings
lestarferð tengir Irk-
útsk við Ulaan Baator, höfuðborg
Mongólíu. Að meðaltali eru 260
Ævintýraferðir
Miðhluti Asíu, segír
Ari Trausti Guðmunds-
son, er framandi og
spennandi í augum
?.......
Islendinga.
sólardagar á ári í landinu og veð-
urfarið er fremur þurrt en sumar-
hlýtt. Hin dæmigerða mynd af
landinu er blár himinn, fagurblá
vötn, blámuð 2.000-4.000 m há
fjöll, mörg með snjó og jöklum, og
víðáttumiklar steppur. Syðst er ein
frægasta eyðimörk heims, Góbí,
m.a. sem fundarstaður merkra
risaeðlusteingervinga. Mongólía er
þrefalt stærri en Frakkland en
íbúarnir aðeins 2, 5 milljón manna.
Landið er því jafn strjálbýlt og
ísland. Fólk lifir þar fyrst og
fremst af landbúnaði, einkum kvik-
fjárrækt, og hver minnist ekki
hinna snjöllu hirðingja á hestbaki;
reiðmannanna sem báru uppi fornt
stórríki Djengis Khan á 13. öld.
Flestir landsmanna aðhyllast
búddisma af tíbetskum toga og eru
mörg og merk klaustur í landinu.
Sum er nú verið að endurreisa eft-
ir að landið braust undan tengslum
við hin gömlu Sovétríki í upplausn
1990. Borgaralegt lýðræði þróast
þar hægt og hafa m.a. efnahags-
erfiðleikar og nú síðast afar erfitt
vetrarveðurfar valdið vandræðum.
Skepnufellir í nokkrum hlutum ^
landsins og fátækt í Ulaan-Baator
eru meðal brýnna úrlausnarefna
stjórnvalda. Myntin, tögroög, féll
um 53% á síðast ári.
Gestrisni og
framandleiki
Eins og í mörgum öðrum ríkjum
3. heimsins er gestrisni frábær í
Mongólíu og fólki þar er mikið í
mun að sýna gestum fegurð lands-
ins, sérstætt náttúrufarið og
kynna menningu sína. Aðeins
17.000 ferðamenn komu til Mong-
ólíu 1998 og hver nýr ferðamaður
því mikilvægur landinu. Islenski
hópurinn verður á ferð og flugi í
landi himininblámans í ,sex daga; v
skoðar nokkrar af náttúruperlum
landsins, t.d. Yol-dalinn og Góbí,
heimsækir tvö þekktu klaustrin og
skoðar hina fornu höfuðborg frá
tímum Djengis Khan: Kara-Korum
eða Kharkhorin eins og hún heitir
nú. Og margt verður reynt: Gist í
hirðingjatjöldum með þægindum,
reynd gerjuð kaplamjólk, farið á
hestbak og í kamelreið, skoðaðir
steingervingar, setið við fjallavötn
og farið á listsýningar, allt eftir
áhuga og getu manna, svo eitthvað
sé nefnt. »
Ulaan-Baator er sérkennileg
blanda gamals og nýs. Eftir ver-
una þar og í suður- og norðurhluta
landsins er enn sest í lest og nú
haldið að hjarta risans í austri, til
Beijing í Kína. Að lokinni dvöl þar
halda sumir heim en aðrir fara
lengra suður. Guilin-hérað er sagt
eitt fegursta og sérkennilegasta
landsvæði Kína. Hvað þar er að
sjá og hvað þar verður gert er
önnur saga.
Höfundur er lífeðlisfræðingur.
Ari Trausti
Guðmundsson
Nýr Grand Cherokee Limited V8 4,7L árg. 2000 kr. 4.700.000.-
Chrysler CIRRUS 2,4L LX árg. 2000 kr. 1.990.000,-
Netsalan ehf
Öaföatorgl 3. 210 Garðabæ.
Sími: 565-6241, 863 0820, 893 7333 (Lúðvík).
Fax: 544-4211
Sýningarbflar á staðnum. Opið: Mánudaga- Föstudaga10-18 • Laugardaga 10-16
SLENDERTONE
BODY
(yr!r komir. Styrklr
mflfia-. rasf- oj; txr-
vöðvn. Kr. 14.900
BODY PROFILE TOTAL BODY
fyrir karirjuain. Styi kir fyrir konur, 3 kerp.Vódva-
í'iflga*. nm og Ix'rvöðvn. ttyrkjandl, vlnntir á oppels/nu
Kc. 16.900 lim) ol* nuddar. Kr. 24.900
BODY PROFILE SPORT
kyrir knrlmenn. 3 kerfl.
Vödvaftyrklandi. kraftþjálfun
og nudd. Kr. 28.900
HREYSTI
IHNIiAK UlWISl BOMl III
♦
Frckari upþlýsingar á www.hreysti.is
**• ^Bivúi S 56H 171 /