Morgunblaðið - 21.09.2000, Qupperneq 18

18 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
é 2 * fes
___________________
Nemendur í Starfsmenntaskóla Landsvirkjunar samankomnir framan við starfsmannahúsið að Tumastöðum
ásamt Sigurði Sigmundssyni umsjónarmanni (þriðji f. h.), Guðmundi Páli Péturssyni verkstjóra (lengst t.h.) og
Hrafni Oskarssyni, verkstjóra hjá Skógræktinni (lengst t.v.).
Morgunblaðið/Önundur Bjömsson
Hrafn Óskarsson, verkstjóri Skógræktar ríkisins að Tumastöðum,
stendur hér í einum af „trjáeldisskálum" stöðvarinnar.
Afl sem
um munar
Landsvirkjun bjargar skógræktar-
stöðinni að Tumastöðum í Fljótshlíð
Stelpurnar í Starfsmenntaskóla Landsvirkjunar tóku sér andartaks hlé frá grisjun og arfanámi. Þær risu eins
og gyðjur af akri þegar til þeirra var kallað.
Helstu burðastólpar Skógræktarstöðvarinnar að Tumastöðum í Fljóts-
hlíð, talið frá vinstri: Hrafn Óskarsson, verkstjóri Skógræktar ríkisins,
Sigurður Sigmundsson, umsjónarmaður Landsvirkjunar og skólastjóri
Starfsmenntaskóla LV, Guðmundur Páll Pétursson, verkstjóri LV á
Tumastöðum, og sú sem alla nærir, Sigríður Böðvarsdóttir, ráðskona
frá Kirkjulæk. Á myndina vantar Theódór Guðmundsson, forstöðu-
mann Skógræktarinnar að Tumastöðum.
Breiðabólstað í Fljótshlíð. - Skóg-
ræktarstöðin að Tumastöðum í
Fljótshlíð og raunar allt nærliggjandi
umhverfi er heillandi til útivistar,
trjáskoðunar og gönguferða. Á sínum
tíma stóð til að leggja stöðina niður
sem hefði án vafa haft í för með sér að
allt það sem unnið hefur verið í rækt-
un og gróðursetningu fjölskrúðugra
tijáplantna á staðnum undanfama
fimm áratugi hefði drabbast niður.
Við þessari þróun var þó spornað
m.a. með liðsinni Landsvirkjunar.
I Rangárvallasýslu standa flestar
stærstu virkjanir Landsvirkjunar og
þar með landsins. Uppbygging þess-
ara mannvirkja og rekstur hefur ver-
ið mjög atvinnuskapandi fyrir íbúa
sýslunnar frá því að fyrstu fram-
kvæmdir hófust í annars afar eins-
leitu atvinnuumhverfi. í seinni tíð
hefur þó dregið nokkuð úr virkjana-
framkvæmdum sem hefur valdið at-
vinnusamdrætti sem óhjákvæmilega
hefúr komið niður á sýslubúum.
Unglingar unnu fegrunarströf
Hins vegar hefur Landsvirkjun
lyft grettistaki í umhverfismálum,
ekki aðeins við virkjanir fyrirtækis-
ins, heldur einnig víða um hérað og
land. Með Skógrækt ríkisins og
Landsvirkjun tókst samstarfssamn-
ingur sem m.a. hljóðaði upp á að sum-
arvinnuunglingar fyrirtækisins ynnu
að ýmsum skógræktarverkefnum að
Tumastöðum í Fljótshlíð en til stóð
að loka stöðinni vegna nýrra sam-
keppnisreglna.
Upphaf þessa máls má rekja til
haustsins 1998 er starfsmanni
Landsvirkjunar, Sigurði Sigmunds-
syni, var boðið að sækja skógræktar-
þing sem haldið var á Hvolsvelli. Þá
um sumarið höfðu unglingar á vegum
Landsvirlqunar unnið nokkuð fyrir
Skógræktina m.a. við að lagfæra
skógræktargirðingu í Holta- og
Landsveit.
í samræðum meðal fulltrúa á þing-
inu kom fram að mjög væri kreppt að
fjárhag Skógræktarinnar vegna
nýrra samkeppnisreglna sem setja
skorður við framleiðslu rfldsstofnana
á hvers konar vörum sem framleidd-
ar eru á fijálsum markaði.
Af ofangreindum ástæðum lá fyrir
að leggja yrði niður framleiðslu í ein-
hveijum af gróðurstöðvum Skóg-
ræktarinnar og höfðu Tumastaðir í
Fljótshlíð verið nefndir í því sam-
bandi. Heldur féllu þessi tíðindi í
grýttan jarðveg. Beindu þingfull-
trúar því þeirri fyrirspum til Sigurð-
ar Sigmundssonar hvort hugsanlegt
væri að forsvarsmenn Landsvirkjun-
ar væru fáanlegir til að hlaupa undir
bagga svo halda mætti áfram stofn-
ræktun að Tumastöðum og viðhaldi
eins stærsta trjáasafns á Islandi sem
þar er niðurkomið.
Þegar ljóst varð að stöðinni yrði
lokað að óbreyttu og aðeins einn til
tveir starfsmenn yrðu þar eftir var
lögð áhersla á að finna Tumastaða-
stöðinni vettvang við hæfi jafnframt
því að tryggja almenningi aðgang að
staðnum.
Sumarið 1999 komu til starfa að
Tumastöðum sextán unglingar frá
Starfsmenntaskóla Landsvirkjunar.
Staðarmenn tóku að sér alla verk-
stjóm. Jafnframt vinnu unglinganna
tók til starfa þriggja manna nefnd
skipuð Ragnheiði Ólafsdóttur um-
hverfisstjóra Landsvirkjunar, Níelsi
Ama Lund frá landbúnaðarráðu-
neyti og Ólafi Oddssyni upplýsinga-
stjóra Skógræktar ríkisins.
Rannsóknir tengdar ungu fólki
Uppskera af vinnu nefndarinnar
liggur nú fyrir og var samningur
Landsvirkjunar, Skógræktarinnar,
Landgræðslunnar og RALA undir-
ritaður að Mógilsá sl. vor. Samningur
þessi kveður á um samvinnu að rann-
sóknum sem varða ræktun margvís-
legra gróðurtegunda bæði til nota á
hálendissvæðum, til skógræktar og
landgræðslu almennt. Rannsóknirn-
ar era síðan tengdar unga fólkinu
sem sækir sumarvinnu sína til
Starfsmenntaskóla Landsvirkjunar
sem í sumar hefur aðstoðað vísinda-
menn við rannsóknir. Fróðleik þeim,
sem unglingamir afla sér, munu þeir
koma á framfæri á sérstakri heima-
síðu hjá Landsvirkjun. Þróun hennar
er nú lokið og verður hún opnuð
formlega næsta sumar.
Hvað Tumastaði varðar er gert ráð
fyrir því að verkefni unga fólksins
lúti einkum að því að opna betur fyrir
almenningi þá miklu náttúraperlu
sem staðurinn er með lagningu
göngustíga, merkingu plantna og
gönguleiða og almennri umhirðu
staðarins. Einnig er gert ráð fyrir að
unnið verði að hliðstæðum verkefn-
um í Múlakoti og að umhverfisverk-
efnum stærra svæðis eftir því sem
aðstæður leyfa og ástæða þykir til
hverju sinni.
Ljóst er af ofangreindu að for-
svarsmenn Landsvirkjunar hafa
látið verkin tala svo um munar í um-
hverfismálum, í atvinnusköpun ung-
menna og með liðsinni við
rannsóknir á sviði gróðurvemdar,
uppgræðslu og skógræktar. Það
hafa þeir gert m.a. með því að greiða
laun unglinga Starfsmenntaskóla
LV, verkefnisstjóra, verkstjóra og
ráðskonu auk þess að leggja fram
beinan styrk til rannsóknanna sem
nemur sex milljónum króna.
Sex hreppar Rangárvallasýslu
stofnuðu með sér félagið Heima-
skóga og gengu til samstarfs og þátt-
töku í áðurgreindu verkefni og lögðu
hreppamir fram 500.000 kr. og heit
um allt að einni milljón króna til við-
bótar á þessu ári.
Vert er að geta þess að það er al-
menn skoðun þeirra Sunnlendinga
sem hafa tjáð sig um þetta mál að
stjómendur Landsvirkjunar hafi
með liðveislu sinni átt drjúgan þátt í
þeirri farsælu niðurstöðu sem raun
er á um verkefnin að Tumastöðum og
víðar.
Einhver besti gróðurreitur
landsins að Tumastöðum
Árið 1944 festi Skógrækt rfldsins
kaup á jörðinni Tumastöðum í Fljóts-
hlíð. Kaupverð var kr. 45.000 sem
gæti verið að núvirði um þrjár millj-
ónir króna. Ástæður kaupanna má
vaflaust rekja til framsýnna ábúenda
í Múlakoti, sem hófu skógrækt í landi
jarðarinnar með góðum árangri,
þrátt fyrir þá trú og skoðun manna
að á íslandi væri ekki hægt að rækta
tré eða skóga. Hákon Bjarnason þá-
verandi skógræktarstjóri taldi
Fljótshlíðina vera einhvem besta
gróðurreit landsins og gætti þess vel
að ekkert jarðnæði sem þar losnaði
gengi Skógræktinni úr greipum.
Hann ritaði: „Jörðin Tumastaðir var
keypt til þess að komið yrði á fót
stórri gróðrarstöð fyrir trjáplöntur.
Lega landsins undir slíka stöð er svo
góð að erfitt mun að finna annan jafn-
góðan stað til uppeldis tijáplantna.
Þar er mjög skjólsælt, landið er slétt
og hallar því h'tið eitt til suðurs og
vesturs.“
Allt hefur gengið eftir sem Hákon
spáði og reit. Stöðin hefur verið af-
kastamikil þrátt fyrir lágmarks-
mannafla alla tíð en þó hámarks-
afköst og annað þannig allri
eftirspurn. Nú er þar fagur skógur
ásamt trjáa- og rannasafni, vel
merktu og tiltölulega aðgengilegu.
Skógar laða að fugla og víst er að
fuglalíf í Tumastaðaskógi er fjöl-
breytt og litskrúðugt.