Morgunblaðið - 21.09.2000, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000 49
4
skyggni stungu þeir stönglum í
snjóinn og festu lopa á hverja stöng.
Þetta skyldu verða vegvísar til baka
og ef hríð eða villu setti að mönnum.
Þeir reyndust vel.
Ég ætla að leyfa mér að segja það
einmitt hér og nú, að mér fannst
björgunarstarfi félaganna frá Akur-
eyri vera rýr og fátæklegur sómi
sýndur í sjónvarpsþætti þeim, er
gerður var um þessa atburði og
sendur var út í Ríkissjónvarpinu
hinn 10. september, daginn áður en
Jón lést. Mér þótti björgun amer-
ísku flugvélarinnar vera gert hærra
undir höfði en björgun fólksins.
Þrátt fyrir langt mál mitt á ég enn
margt ósagt um fjölþættan lífsferil
Jóns mágs míns. Ég legg það til hlið-
ar utan einn þátt, er átti ríkan sess í
huga hans.
A ferðum sínum um Ódáðahraun
vaknaði áhugi Jóns á fornum leiðum
þvert yfir hraunið og heimildir geta
um. Ýmsir fræðimenn, er fóru um
svæðið á 19. öld og fyrri hluta 20.
aldar höfðu veitt athygli vörðum og
vörðubrotum og tengt þær leið
Sáms á Leikskálum til Þingvalla og
síðar vísitasíuferðum Skálholtsbisk-
upa til Austfjarða. Það var þó ekki
fyrr en Jón nálgaðist eftirlaunaald-
urinn, að hann gaf sér tóm til að
sinna þessu hugðarefni.
Honum reyndist létt að glæða
áhuga sinna nánustu á vörðunum og
hugsanlegu sagnfræðigildi þeirra.
Upp hófst umfangsmikil leit er stóð í
rúman áratug.
Leitardagar á því tímabili urðu 25
og leitarmenn frá tveimur og upp í
tíu í hverri ferð. Jón tók þátt í flest-
um leitarferðum þrátt fyrir háan
aldur.
Einna þrautseigasti ferðafélagi
hans og leitarmaður er systursonar
hans Sigurgeir Þórðarson. Arangur
þessara leitarferða fór fram út
björtustu vonum því tvær varðaðar
leiðir fundust. Jón hélt greinagóðar
dagbækur um þessar leiðir og hefur
Jón Gauti sonur hans tekið þær
saman í eina grein er hann birti í les-
bók Náttúruverndarráðs nr. 7 árið
1981. Jón gerði sér títt um fleiri
ferðaleiðir eins og flutningsleiðir
brennisteins frá Ketildyngju austan
Bláfjalls og til Húsavíkur. Um þetta
var hann að hugsa og skrifa fram í
andlátið fullur áhuga og kenninga
um færar leiðir.
Framan af ævi hélt Jón dagbók,
einkum á ferðalögum um landið.
Hann skráði og hjá sér ýmislegt er
honum þótti markvert í náttúrunnar
ríki og mannanna verkum. Þegar
Jón varð áttræður gáfu börn hans
honum tölvu með þeirri áskorun að
vinna úr efni þessara dagbóka og
minnisblaða. Jón tók henni hraust-
lega. Allt þar til 8. ágúst síðastliðinn
settist hann flesta daga við tölvu
sína og sló inn efni. Fróðleikssafn
hans, sem nú er orðið nokkuð hundr-
uð vélritaðar síður, er allt varðveitt
á tölvutæku formi. Það mun vissu-
lega reynast þarft innlegg í sögu
náttúru og mannlífs einkum í Mý-
vatnssveit og nágrenni. Nú hefur
Jón Sigurgeirsson frá Helluvaði
kvatt ferðafélaga sína, hress og sér
meðvitandi um hinstu för eins og
hans var von og vísa. Við samferða-
menn hans minnumst hans og
mannkosta hans með aðdáun og
virðingu og þökkum honum trausta,
glaða og gjöfula samfylgd.
Ásgerður Jónsdóttir.
Haust er í Lindum,
húmviðKreppu,
fólgvað Kistufell.
Pöglar slóðir
þess er hafði
gengið langa leið.
Fylgdigjaman
góðu verki
bjartogeinlægtbros.
Þakka skyldi
þeim sem mörgum
rétti hlýja hönd.
Þá sem lifa,
þáersakna
gleðja minning má.
Þeim er gengur
þreyttur til náða
verðurhvíldinvær.
Hreiðar Karlsson.
+ Gyða Þorbjörg
Jónsdóttir fædd-
ist í Hafnarfírði 18.
október 1914. Hún
lést á Hrafnistu í
Reykjavík 3. septem-
ber síðastliðinn og
fór útfór hennar
fram frá Hafnar-
fjarðarkirkju 15.
september.
Gyða frænka var
yndisleg kona. Þar sem
báðar ömmur mína lét-
ust þegar mamma gekk
með mig fyllti Gyða
frænka það skarð. Alltaf var gaman
að heimsækja hana á Vesturgötuna.
Þegar maður var búinn að hringja
bjöllunni heyrði maður hana stíga
niður bratta stigann, eitt þrep í einu,
og eftir svolitla bið birtist þessi litla
fallega kona með vingjarnlega brosið
og bauð mann velkominn. Þegar upp
var komið var bakkelsi og sælgæti
dregið upp úr öllum skúffum og
skápum og skemmtilegar sögur
sagðar af mönnum og dýrum. Það
sem manni er minnisstæðast þegar
maður hugsar um Gyðu er hvað hún
var alltaf glæsileg og vel til höfð og
eftir heimsóknir hennar til okkar gat
maður fundið ihnvatnslyktina af
henni lengi á eftir. Ég er þakklát fyr-
ir að hafa fengið að kynnast henni og
bið algóðan Guð að varðveita hana.
Minning um góða konu lifir áfram.
Sif Hauksdóttir Gröndal.
Látin er gömul og góð kona. Glað-
lynd og glæsileg kona er fallin frá.
Haustið 1949 fluttust tvær litlar
fjölskyldur að Suðurgötu 75 í Hafn-
arfirði. Á neðri hæðina fluttust for-
eldrar mínir með mig, á efri hæðina
fluttist Gyða Þorbjörg Jónsdóttir
ásamt manni sínum, Hilmari Sæberg
Björnssyni skipstjóra, og Bíbí, dótt-
ur þeirra.
Samgangur var
strax mikill á milli
hæða, aldrei bar nokk-
urn skugga á sam-
komulagið og raunar
var því oft líkast að um
eitt stórt_ heimili væri
að ræða. Á jólum og um
áramót var komið sam-
an á annarri hvorri
hæðinni og raunar
þurfti engar stórhátíðir
til, stiginn milli hæða
var engin vík milli vina.
Húsmóðirin á efri hæð-
inni var röskleikakona
og dugnaðarforkur. Á
haustin var farið saman í berjamó,
sultað og saftað í kjallaranum, soðið
niður grænmeti og önnur matvæli og
jafnan tekið slátur og haldin mikil
sameiginleg sláturveisla að slátur-
gerð lokinni. Margt var brallað í
sambýlinu á Suðurgötu 75 og ýmis-
legt lagt sér til munns sem ekki var
almannamatur á þeim tíma. Sægai-p-
urinn á efri hæðinni kom með ýmis-
legt af sjónum sem matreitt var í til-
raunaeldhúsunum á staðnum. Dýr-
indis humar, skötuselur og fleira
sælgæti úr sjónum var hversdags-
matur hjá okkur.
Tveir þættir voru áberandi í fari
Gyðu. Ánnars vegar glæsikonan,
alltaf vel snyi’t og glæsilega búin.
Hins vegar náttúruunnandinn. Lilj-
ur vallarins og fuglar himinsins áttu
hauk í horni þar sem Gyða var. Hún
var blómakona hin mesta og dýrin,
þau voru öll vinir hennar. Eitt af
uppátækjunum á Suðurgötu 75 var
að þar var um árabil starfræktur
fuglaspítali þar sem Gyða var sjálf-
sagður yfirlæknir. Spítalinn var
reyndar aldrei formlega stofnaður
en einhvern veginn fóru smám sam-
an að berast til okkar særðir og veik-
h’ fuglar hvaðanæva úr Hafnarfirði
og nágrenni og þeim var samvisku-
samlega hjúkrað og aflað færðu í þá.
Sumum hefur eflaust þótt fylgja
nokkur óþrifnaður þessu stússi í
kringum fuglana. Mér er einkum
minnisstæð æðarkollan sem hafði
lent í olíu og var lengi búsett niðri í
þvottahúsi sem var fyllt upp af sjó,
þara og kræklingi. Og eins og gerist
á sjúkrahúsum vora sumir útskrifað-
ir albata, aðrir vora grafnir með við-
höfn í garðinum.
Heimasætan, Bíbí, giftist ung og
fluttist með bandarískum manni sín-
um til Kaliforníu. Og nú hófst tími
Ameríkuferða. Barnabörnin urðu
fljótt fjögur og Gyða, sem ekki var
vön utanlandsferðum og hafði ekki
langskólagöngu í erlendum tungu-
málum, var ekki í neinum vandræð-
um með að vera á ferð og flugi milli
heimsálfa. Sjálfstæð og sjálfbjarga
kona og gat fljótt bjargað sér á
enskri tungu.
Eftir að einkadóttirin var farin að
heiman kom heimasætan á neðri
hæðinni oft í staðinn fyrir hana.
Fyrstu jólin fengu Gyða og Hilmar
mig lánaða til að fara með þeim í
kirkju eins og þau höfðu alla tíð gert
með Bíbí.
Leiðir Gyðu og Hilmars skildi og
Gyða fluttist til Reykjavíkur og bjó
vel um sig í litlu íbúðinni sinni á
Vesturgötu 22. Hún vann fyrir sér á
ýmsum veitingastöðum og viðskipta-
vinir og ekki síður ungþjónar og
kokkar hændust að þessari glaðlegu
og fallegu konu.
Þegar heilsan bilaði fluttist hún á
Hrafnistu í Reykjavík, þar sem hún
dvaldist síðustu árin. Bíbí hefur
komið heim árlega og verið með
mömmu sinni. Nú síðast var Bíbí
heima í tvo mánuði í sumar Gyðu til
mikillar upplyftingar og hressingar.
Bíbí var rétt komin heim til sín aftur
þegar andlát móður hennar bar að.
Það sópaði að Gyðu þar sem hún
gekk um götur vel snyrt í litríkum
glæsifötum með sitt mikla ljósa hár,
hnarreist og kvik í hreyfingum eins
og unglingsstúlka. Hún var iðulega
spurð að því hvernig hún færi að því
að vera svona ungleg. Það stóð ekki á
svari. Ekki var það snyrtivöram eða
fallegum fatnaði að þakka og þaðan
af síður hollustufæði eða líkams-
rækt. Svarið var einfaldlega: Það er
af því að ég er alltaf í svo góðu skapi!
Glaðlynd og glæsileg kona er fallin
frá.
Við Guðjón vottum Bíbí og
fjölskyldu hennar okkar dýpstu sam-
úð.
Solveig Guðmundsdóttir. £
Til Gyða frænku:
Út um hugarglugga gægist
gðmul minning leyst úr dróma
kemur undan hversdagsryki
kannski í líki þýðra óma.
Eða er sitrar sólargeisli
sérstakt skýjafar á himni.
Gamalt andsvar gengið af vörum.
Gefur þetta allt sinn þráð í vefmn.
Man ég enn hve örsmá var ég
er þér Gyða ég fylgja vildi, u?
inn um bæ og út um grundu
oft um smáan lófa hélstu.
Sögu stutta sagðir stundum.
Söngur og trall þér jafnan fylgdi
gamanyrði er gengu af vörum
gladdi lýð á fleygri stundu.
Árin liðu ég óx að þroska
en úr ranni hvarfst á meðan,
komst þó oft sem kátur gestur
hvunndeginum af mér létti.
Saman störf þá saman unnum
sóttum hesta, nærðum kindur
mjólkuðum kýr og myly'u skófum
margt var brallað þá á stundum.
Sú kom tíð að sunnan komstu
sýndir gjöf er eignast hafði.
Guð og lífið þér gefið dýrsta,
góða dóttur er við mér brosti.
Hjá mér var þá hátíð í sinni
hana ég leit og jafnan síðan
var sem kæmi ei vor að vori
vestur en Bíbí kom í bæinn.
Kæra frænka! Margs við minnumst
minningamar að mér sækja.
Gleði og sorg oss gjaman mæta
gerist hált und sárum fótum.
En þó vilji ég aftur líka
aftur snýr ei liðinn tími.
Geld ég þökk fyrir góðar stundir. ’
Guði og minni vinu kærri.
Blessuð sé minning þín.
Hansina Þ. Gísladóttir
frá Kleifárvöllum.
GYÐA ÞORBJORG
JÓNSDÓTTIR
BRYNDÍS
ZOÉGA
+ Bryndís Zoega,
fv. forstöðukona
Drafnarborgar í
Reykjavík, fæddist 7.
júlí 1917. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Skjóli 2. september
siðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Neskirkju 12.
september.
Sumarið 1964 er mér
minnisstætt. Ég var
nemi í Drafnarborg hjá
Bryndísi. Hún tók á
móti mér hispurslaus í
fasi, bauð mig velkomna og hafði á
orði að gott væri að fá eina unga og
fríska í hópinn. Drafnarborg var dá-
lítið öðruvísi leikskóli en ég hafði áð-
ur kynnst. Aldrei áður hafði ég séð
eins mikið af bamabókum eins og
þar - þvílíkar perlur. Á gólfinu vora
stórir trékassar sem hægt var að
byggja úr, einnig stórir trékubbar,
gríðarmikil klifurgrind í miðri leik-
stofunni, málaratrönur, gamlar rit-
og reiknivélar og margir kassar af
allskonar gömlum fötum, hælaskóm,
höttum og veskjum. Skáparnir voru
fullir af pappír, litum, penslum og
dósum með málningu og þarna voru
líka perlur, garn og tuskubútar.
Einnig var þar að finna litla vef-
ramma og stórar vefnálar, hamra,
nagla, tréstubba, sag og lím. Ég veit
að bæði bækur og ýmis leikföng sem
voru til í Drafnaborg hafði hún keypt
á ferðalögum sínum í útlöndum og
fékk hún þá gjarnan kunningja sína
á einhverjum Fossunum til að flytja
góssið heim.
Aldrei vora börnin í Drafnarborg
verkefnislaus þar sem hún var og
stundum fannst okkur stelpunum
nóg um þegai’ hún kom eins og
stormsveipur og setti
allt í fullan gang. Máln-
ingin var komin á borð-
ið, kassarnir út á mitt
gólf og hvolft var úr
einhverjum kubba-
kassanum. „Börnin
verða að hafa eitthvað
fyrir stafni, þau verða
að fá að vinna með
höndunum," sagði hún
og svo var hún rokin.
Oft hló hún og gantað-
ist í barnahópnum og
vonlaust var að reyna
að lesa sögu sem Bryn-
dís var vön að lesa því
hún las með svo miklum tilþrifum að
sagan fölnaði í meðföram okkar
hinna.
„Það er ekki hægt að byggja í
þurram sandi,“ sagði Bryndís og lét
vatnið renna í sandkassann og börn-
in bjuggu til kastala og stíflur. Hún
keypti alvöru málningarpensla og
börnin fóru um garðinn með fötur
fullar af vatni og „rnáluðu" grind-
verk, veggi og klifurgrindur og þótt-
ust alvöra málarar. Hún fékk karl-
ana í Slippnum til að saga fyrir sig
tréspaða og smíða fyrir sig litla stiga
með þremur þrepum. Börnin bára á
milli sín stigana og notuðu þá fyrir
burðarfleka þegar flytja þurfti efni-
við á milli staða, byggðu brá eða
virki eða reistu upp við vegg þegar
„mála“ þurfti, allt eftir því sem hug-
myndaflug þeii-ra leyfði. Oft var far-
ið í gönguferðir með börnin, hvert og
eitt hélt í sína lykkju á bandinu og
svo var þrammað af stað í heimsókn-
ir í aðra leikskóla, niður í fjöra eða í
hljómskálagarðinn. Stundum var
komið heim með fulla vasa af kuð-
ungum og skeljum eða bara lítið
blóm.
Bryndís var sérstök kona og fór
ekki alltaf sömu leið og aðrir. Eflaust
hefur hún ekki ætíð verið auðveld yf-
irmönnum sínum því að ýmsai’
reglur voru henni þyi’nir í augum.
Hún átti það t.d. til að taka börn inn í
leikskólann sinn, fram hjá kerfinu, ef
þörfin var brýn og ekki þótti henni
auðvelt að standa í því að rakka for-
eldra fyrir leikskóladvöl barnanna.
Hún var mannþekkjari og næm á hð-
an barna, foreldra og starfsfólks
leikskólans. Það var ótrálegt hvað
hún var nösk á að velja félaga fyrir
ný börn sem bættust í hópinn. „Þú
skalt sitja hér, þið erað svo góðir vin-
ir,“ sagði hún og það varð auðvitað
reyndin og eitt sinn sagði hún við
mig: „Það er gott að hafa þig hér, því
þú ert svo hraust og ekki ástfangin,"
og svo hló hún. „Ætlar þú að verða
pedagog eða smali?“ spurði hún eitt
sinn ungan leikskólakennara sem
kom í heimsókn. Þannig var Bryndís.
Fyrir tæpum 10 árum fékk ég lán-
uð myndaalbúm frá Drafnarborg og
fóram við Bryndís í gegnum nær 40
ára gamalt myndasafn. Hún þekkti
næstum því öll börnin sem á mynd-
unum vora með nafni, vissi hvað þau
vora að starfa og lýsti einkennum
þeirra og háttum frá því þau vora lít-
il börn í leikskólanum. „Þessi dreng-
ur var mikill foringi í barnahópnum -
enda orðinn forstjóri í stóru fyrir-
tæki.“ „Hún var mikil kjarnorku-
kona - giftist og eignaðist fimm börn
og allt gengur vel hjá henni.“ „Þessi
stúlka samlagaðist illa hópnum -
enda flutti hún úr landi.“ Svona hélt
hún áfram og ég sat dolfallin.
Tíminn í Drafnarborg var dýnnæt
reynsla sem ég hefði ekki viljað vera
án. Fyrir nokkrum árum var ég
ásamt fleiram að vinna að þróunar-
verkefni í leikskóla og eitt af því sem
okkur var uppálagt var að hta yfir
farinn veg og íhuga hverjir hefðu
verið áhrifavaldar í hfi og starfi. Þá
skildist mér að lærimeistari minn
var Bryndís Zoéga. Ég sá sjálfa mig í
mörgu því sem ég hafði séð hana
gera sumarið 1964 og sumt af því
sem við stelpumar í Drafnarborg g
höfðum jafnvel verið að ergja okkur
yfir þá, það var ég að gera í mínum
leikskóla þremur áratugum síðar.
Ég vil þakka Bryndísi fyrir sam-
fylgdina og leiðsögnina.
Hrafnhildur Sigurðardóttir.
Formáli
minningar-
greina
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upp-
lýsingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram i
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.
I
Persónuleg þjónusta
Höfum undirbúið og séð um útfarir
fyrir landsmenn í 10 dr.
Sími 567 9110 & 893 8638
www.utfarir.is utfarir@utfarir.is
USTAN
EHF.
Rúnar Geirmundsson Sigurður Rúnarsson
útfararstjóri útfararstjóri