Morgunblaðið - 21.09.2000, Síða 28

28 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Dvínandi fylgi
vekur Bush ugg
Nú þykir ljóst að mjótt verður á mununum
í forsetakosningunum í Bandaríkjunum
í nóvember. Frambjóðendurnir George W.
Bush og A1 Gore eru ýmist hnífjafnir í skoð-
anakönnunum, eða þá að Gore hefur smá-
vægilegt forskot. Ragnhildur Sverrisdóttir
segir að í herbúðum Bush velti menn vöng-
um yfír því hvaða áherslum þurfí að breyta
til að tryggja ríkisstjóranum sigur.
George W. Bush A1 Gore
REPÚBLIKANINN Bush hefur
lengi reynt að spyrða þá saman,
Bill Clinton forseta og varaforset-
ann A1 Gore, og viljað gera yfir-
sjónir Clintons að mistökum Gores.
Skilaboðin eru augljós: Fyrst
demókratinn Clinton klúðraði mál-
um svona rækilega og misnotaði
trúnað þjóðarinnar, hvemig ætti þá
að vera hægt að treysta félaga hans
og nánasta samstarfsmanni?
Bush virðist hins vegar hafa
skotið sig í fótinn með samlíking-
unni. Vissulega spyrða kjósendur
Clinton og Gore saman, en ekki á
þann hátt sem Bush vill. Skoðana-
kannanir sýna nefnilega, að kjós-
endur telja Gore heiðarlegan og
traustan fjölskyldumann, sem er
ólíklegur til að kalla skömm yfir
Hvíta húsið með framhjáhaldi og
tilheyrandi málaferlum, en um leið
nýtur Gore góðs af samlíkingu við
forsetann, þvi efnahagur kjósenda
hefur aldrei verið betri en í stjórn-
artið Clintons og þar með auðvitað
varaforsetans Gores.
í fréttaskýringu dagblaðsins
Washington Post fyrr í mánuðinum
kom fram, að ráðgjafar Bush hafi
talið kjósendur fúsa til að ljúka
Clinton-Gore-tímabilinu í banda-
rískum stjómmálum, ef hægt væri
að sannfæra þá um að repúblikanar
myndu ekki bera á borð fyrir þá
öfgafulla íhaldsstefnu í anda Newts
Gingrich, fyrrverandi leiðtoga
Repúblikanaflokksins á þingi. Þess-
ir ráðgjafar hafi gengið út frá því
að arfleifð Clintons myndi íþyngja
Gore mjög í kosningabaráttunni.
Þrátt fyrir blómstrandi efnahagslíf,
sem gerir kjósendur alltaf hikandi
að samþykkja breytingar, myndu
kjósendur telja Bush meira og trú-
verðugra leiðtogaefni.
Báðir heillandi
og heiðarlegir?
Eftir landsþing demókrata um
miðjan ágúst er hins vegar allt ann-
að upp á teningnum. Varaforsetinn
bætir sífellt við sig fylgi, meirihluti
kjósenda segir hann vera heillandi,
í stað þess að telja hann dmmbs-
legan eins og löngum hefur verið
haft á orði, og kjósendur telja hann
og Bush báða vera heiðarlega,
traustvekjandi og búa yfir sterkri
siðferðiskennd. Gore, sem
repúblikanar þreytast seint á að
lýsa sem kerfiskarli, er meira að
segja talinn líklegri en Bush til að
breyta stjórnkerfinu til hins betra.
Washington Post hefur eftir einum
ráðgjafa Bush að repúblikanar hafi
verið mun ánægðari með Gore fyrir
landsþing demókrata, enda var
hann þá auðveldari andstæðingur.
Repúblikanar verði að minna kjós-
endur á hinn „gamla“ Gore, sem sé
ekki treystandi, til að ná forskoti á
ný.
Repúblikönum hefur ekki gengið
sem skyldi hingað til að fá kjósend-
ur til að kjósa eftir meintum ótrú-
verðugleika frambjóðanda. Árið
1992 höfðu þeir mörg orð uppi um
að Clinton væri ekki treystandi og
sá leikur var endurtekinn árið 1996.
í bæði skiptin fylktu kjósendur sér
um Clinton, jafnvel þótt þeir hefðu
ýmsar efasemdir um persónuleika
hans. Og í þingkosningum í miðju
Móniku-hneykslinu árið 1998 var
repúblikönum refsað harðlega fyrir
tilraunii- sínar til að gera hegðun
forsetans að helsta kosningamálinu.
Repúblikanar hafa hins vegar hald-
ið því fram að Gore skorti persónu-
töfrana sem Clinton hefur í svo rík-
um mæli, svo kjósendur muni ekki
horfa framhjá meintum persónu-
göllum hans.
Vandi repúblikana er sá, að kjós-
endur setja stjórnmálamenn undir
sama hatt að mörgu leyti, hvar í
flokki sem þeir standa. í nýrri
skoðanakönnun sögðust 60% kjós-
enda sammála þeirri fullyrðingu að
Gore myndi segja og gera hvað sem
er til að ná kosningu. 57% kjósenda
sögðu hið sama um Bush. Viðhorfið
virðist vera, að slíkur sé einfaldlega
gangur kosningabaráttu.
Svo enn sé vísað í títtnefnda
skoðanakönnun, sem unnin var af
ABC-fréttastöðinni og Washington
Post, er Gore sífellt að ná meira
fylgi meðal kvenna. Hann hafði
nokkurt forskot á Bush í sumar,
missti það niður í kjölfar lands-
þings repúblikana í ágústbyrjun, en
hefur nú náð að vinna það upp. 56%
kvenna segjast ætla að velja vara-
forsetann, en 38% Bush. í grein
dagblaðsins Boston Globe á dögun-
um var þessi breyting meðal annars
rakin til hefðbundinnar íhaldssemi
kvenna þegar kemur að fjármálum
heimilisins. Eftir að Bush kynnti þá
ætlan sína að fólk gæti sett hluta
lífeyrisgreiðslna sinna, sem annars
rynnu til almannatryggingakerfis-
ins, í einkasjóði líta konur svo á að
hann sé tilbúinn að taka áhættu
með sparifé heimilanna og það er
hagsýnum húsmæðrum ekki að
skapi.
Nýjasta skoðanakönnun Gallup
fyrir CNN og USA Today, sem
kynnt var um síðustu helgi, sýnir
jafnframt að yfirburðastaða Bush
meðal karlkjósenda er að hverfa.
Áður höfðu um 58% karla sagst
ætla að kjósa ríkisstjórann og um
38% kjósa Gore, en nú segjast 47%
karla fylgjandi Bush og 44% Gore.
Þar sem hjart a
iðnaðarins slær
Aukið fylgi Gores í sumum ríkj-
um þar sem Bush taldi sig nokkuð
öruggan, s.s. Louisiana og Flórída,
þar sem bróðir hans Jeb er ríkis-
stjóri, veldur repúblikönum skiljan-
lega áhyggjum. Af þremur fjöl-
mennustu ríkjunum, Texas,
Kalifomíu og New York, getur
Bush gengið að sigri vísum í heima-
ríkinu Texas, en Gore er öruggur
með hin tvö. Harðasti slagurinn
mun því ekki standa í stærstu ríkj-
unum, þar eru línurnar þegar skýr-
ar.
í Bandaríkjunum er það haft í
flimtingum, að stjórnmálaskýrend-
ur séu með takka á tölvunni sinni
sem þeir geti þrýst á til að kalla
fram setninguna: „Úrslit kosninga í
Bandaríkjunum ráðast í hjarta iðn-
aðarins í landinu." Sú var líka raun-
in í skrifum stórblaðsins New York
Times á dögunum, því blaðið segir
að úrslitin muni ráðast í Ohio,
Michigan, Missouri, Pennsylvaníu
og Illinois. Blaðið segir að allt frá
því að repúblikaninn Ronald Reag-
an sat á forsetastóli hafi demó-
kratar í verkalýðsstétt í þessum
ríkjum stundum kosið Repúblikana-
flokkinn. Undanfarin ár hafi þeir til
dæmis kosið yfir sig ríkisstjóra úr
þeim flokki, þá Tom Ridge í Penns-
ylvaníu og John Engler í Michigan,
sem báðir vilji sterk ríkisafskipti í
heilbrigðis- og menntamálum. Hins
vegar hafi demókratar oft haft mik-
ið lausafylgi í þessum ríkjum og svo
gæti vel farið að það yrði upp á ten-
ingnum nú. Skoðanakannanir sýni
að boðskapur Bush um takmörkuð
ríkisafskipti, sem eigi svo góðan
hljómgrunn sunnar í landinu, falli í
grýttan jarðveg meðal kjósenda
þarna norðar.
Nýjustu skoðanakannanir virðast
renna stoðum undir þessar kenn-
ingar. Gore er búinn að ná dálitlu
forskoti í Miehigan, er með pálm-
ann í höndunum í Pennsylvaníu og
Illinois, eins og fyrri kannanir
bentu til, og er kominn upp að hlið
Bush í Ohio, því ríki þar sem for-
setaframbjóðendur repúblikana
hafa löngum átt ágætt fylgi sem
Bush virtist geta gengið að vísu.
Könnunin náði ekki til kjósenda í
Missouri, en talið er ólíklegt annað
en kjósendur þar hallist líka fremur
að Gore en Bush.
Demókratar hafa að sjálfsögðu
lýst ánægju sinni með skoðana-
könnun þessa, sem sé fyllilega í
samræmi við þann hljómgrunn sem
þeir hafi fundið fyrir. í herbúðum
repúblikana eru menn hins vegar
ekki sáttir við þessar niðurstöður.
Þeir segjast hafa gert eigin
kannanir sem sýni Bush með for-
skot í Ohio, hann sé með svipað
fylgi og Gore í Michigan og eigi á
dálítinn bratta að sækja í Illinois og
Pennsylvaníu. Það sé fjarri öllu lagi
að úrslitin séu ráðin í þessum ríkj-
um.
Málefni og mannkostir
New York Times bendir á, að í
upphafi kosningabaráttunnar hafi
Bush lýst sjálfum sér sem „brjóst-
góðum íhaldsmanni“, í anda ríkis-
stjóranna Ridge og Englers, en
hann hafi vikið nokkuð af þeirri
braut undanfarið vegna deilna um
kappræður við Gore og vegna þess
hve tvístígandi hann hefur verið í
ákvarðanatöku um hversu langt
hann eigi að ganga í árásum á Gore
í auglýsingum. Gore hafi líka náð
að neyða hann til að útskýra
stefnumál sín í smáatriðum, í stað
þess að hann talaði almennt um
þau. Ihaldssemi hans hafi til dæmis
verið meira áberandi en brjóstgæð-
in þegar hann útskýrði áætlanir
sínar um þátttöku hins opinbera í
lyfjakostnaði. Um leið og kastljósið
beinist að ákveðnum baráttumálum
frambjóðendanna dofni áhrif upp-
hrópana um almenn gildi, sem
repúblikanar trúi að komi Gore illa.
Bush gerir sér hins vegar grein
fyrir að hann verður að ná til kjós-
enda í iðnaðarríkjunum. í byrjun
þessarar viku hóf
hann mikla yfirreið
um héruð og leggur
mikla áherslu á að ná
til fólks í millistétt, í
þeirri von að honum
takist að stemma
stigu við karlaflóttan-
um, um leið og hann
vill allt til vinna að ná
betur til kvennanna.
Hann mun t.d. halda
mjög á lofti hugmynd-
um sínar um skatta-
ívilnanir til bama-
fólks, úrbætur í
skólamálum og heil-
brigðismálum.
Gore virðist hins vegar sáttur við
stöðu sína í iðnaðarríkjunum í bili
og hefur horfið á vit kjósenda í
Kaliforníu.
Sér er nú hver lægðin
Ymsir repúblikanar, sem fylgjast
úr fjarska með gengi Bush og kosn-
ingastjóra hans, segja að hann geti
sannarlega unnið sigur með því að
halda baráttumálum sínum á lofti,
en þeir harma það hins vegar að
hann hafi leyft andstæðingum sín-
um að beina umræðunni í ákveðinn
farveg. Til dæmis sé hann svo til
hættur að halda því á lofti að hann
sé maður umbóta. Gore komist upp
með að lýsa sjálfum sér sem and-
vígum sérhagsmunum, en Bush hafi
vart nefnt nauðsyn á umbótum frá
því í forkosningunum.
Sumir fréttaskýrendur halda því
fram að Bush og fylgismenn hans
muni leggja æ meiri áherslu á að A1
Gore sé ekki treystandi, en aðrir
segja að það sé of seint núna, kjós-
endur vilji skýrar umræður um af-
mörkuð mál, en ekki almennar
vangaveltur um mannkosti fram-
bjóðenda. Slíkar vangaveltur eru
kannski óþarfar, því Bush virðist
hafa tekið ákvörðun um hvernig
best sé að snúa kosningabaráttunni
sér í hag. Hann virðist ákveðinn í
að kynna kjósendum stefnumál sín
með raunhæfum dæmum, til dæmis
um hvernig hugmjmdir hans um
skattabreytingar, þátttöku í lyfja-
kostnaði, ellilífeyri og menntamál
muni snerta hinn almenna borgara.
Þrátt fyrir upphrópanir um að nú
sé kominn sandur í kosningavél
Bush segjast andstæðingar hans,
demqkratar, ekki sjá þess merki að
hún sé að bræða úr sér. Þeim er
auðvitað meinilla við umræður um
að Gore hafi þetta allt í hendi sér,
því kjósendur taka slíkt oft óstinnt
upp, enda er það þeirra að velja.
Demókratar benda því á, að eftir
slæmt tímabil í kosningabaráttunni
standi Bush nokkurn veginn jafn-
fætis Gore í skoðanakönnunum og
hafi margfalt meira fé til ráðstöfun-
ar en varaforsetinn. Það sé vart
hægt að kalla slíka stöðu mikla
lægð.
urvaliö
®r hjá okkur
5 I M I 5 S 3 3366
G L Æ S I B Æ
www.oo.is
Britax
BÍLSTÓLAR
Spenna á Fíla-
beinsströndinni
Abidjan. AFP, AP.
SPENNUÁSTAND hefur ríkt á
Fflabeinsströndinni undanfarna
daga, eftir að Robert Guei, Ieið-
toga herforingjastjórnarinnar,
var, að sögn yfirvalda, sýnt
banat.ilræði á mánudag. For-
setakosningar eiga að fara fram
í landinu í næsta mánuði og hafa
stjórnarandstæðingar lýst
áhyggjum af því að Guei kunni
að nota hið meinta tilræði sem
tylliástæðu til að fresta kosning-
unum.
Fjórtán manns, þar á meðal
nokkrir hermenn, hafa verið
ákærðir fyrir aðild að tilræðinu
gegn Guei, en hann slapp
ómeiddur. Verða hinir ákærðu
dregnir fyrir herdómstól, en
tveir lífverðir herforingjans eru
sagðir hafa látið li'fið í tilræðinu.
Talsmaður stjórnarandstöð-
unnar, Aly Coulibaly, kvaðst í
gær óttast að herinn myndi nota
tækifærið og handtaka Alassane
Ouattara, leiðtoga stjórnarand-
stöðunnar. Ouattara er fyrrver-
andi forsætisráðherra landsins
og einn helsti keppinautur Gueis
í forsctakosningunum, og her-
foringjastjórnin hefur beitt ýms-
um brögðum til að koma í veg
fyrir framboð hans. Fregnir
hermdu í gær að herlögreglan
hefði rannsakað og innsiglað
hcimili næstráðanda Gueis, her-
foringjans Lassana Palenfo, scm
er nú viðstaddur Ólympíuleik-
ana í Ástralíu, en liann cr talinn
hliðhollur Ouattara. Þykir það
benda til þess að klofningur sé
kominn upp innan herforingja-
stjórnarinnar.
Herinn, undir forystu Gueis,
framdi valdarán á Fflabeins-
ströndinni í desember á si'ðasta
ári, og batt þar með enda á 40
ára lýðræðisstjórn í landinu.
Fyrir valdaránið hafði Fflabeins-
ströndin verið eitt fárra ríkja á
þessu svæði þar sem lýðræði var
í heiðri haft og stöðugleiki ríkti.