Morgunblaðið - 21.09.2000, Blaðsíða 39

Morgunblaðið - 21.09.2000, Blaðsíða 39
38 FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 2000 39 STOFNAÐ 1913 Útgefandi: Arvakur hf., Reykjavík. Framkvœmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson. Ritstjórar: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. ÖRAR BREYTINGAR í SAMGÖNGUM FLUGFÉLAG íslands til- kynnti í fyrradag að frá næstu mánaðamótum yrði fellt niður allt svonefnt tengiflug frá Akureyri nema til Grímseyjar. Flug- leiðirnar eru til Egilsstaða, Vopna- fjarðar, Þórshafnar og til ísafjarðar. Astæðan, sem Jón Karl Olafsson, framkvæmdastjóri félagsins, færði fyrir þessari ákvörðun, er mikið tap á flugrekstrinum til þessarra staða frá Akureyri. Tapið síðustu þrjá mánuði ársins var áætlað 10-15 milljónir króna, en tapið á þessum flugleiðum um 60 milljónir á ári. „Við getum einfaldlega ekki haldið þessu áfram á kostnað hluthafa fé- lagsins,“ segir framkvæmdastjór- inn. Hann segir að afkoma af þessu flugi hafi verið afskaplega erfið og hafi farið versnandi síðustu tvö til þrjú árin. Ástæðurnar eru fyrst og fremst hækkandi kostnaður og fækkun farþega. Framkvæmda- stjórinn lýsti félagið reiðubúið til viðræðna við stjórnvöld um áfram- hald tengiflugsins vildu þau leggja til þess fjármagn. Samgönguráðuneytið brást skjótt við og samdi við Flugfélag íslands um áframhald flugsins út þetta ár og leggur til þess nægilegt fjármagn og er þá greiðslan miðuð við niðurstöðu í útboði því sem gert er ráð fyrir að gildi frá næstu áramótum. Að sjálfsþgðu er það eðlilegt að Flugfélag ísland haldi ekki þessu tengiflugi áfram með stórfelldu tapi. Því ber engin skylda til að halda þessari starfsemi áfram ef ekki er grundvöllur fyrir henni. Önnur helzta ástæðan fyrir tapinu er fækk- un farþega sem bendir til þess að þörfin fyrir þessa þjónustu sé minnkandi. Er þá nokkur ástæða til þess að skattfé almennings sé notað til þess að halda því áfram? Er eðli- legt að ríkissjóður beri tapið af óhagkvæmum flugrekstri undir því yfirskini að um sjúkraflug sé að ræða? Skipulag sjúkraflugs þarf að leysa með það eitt í huga að það full- nægi öryggi slasaðra og sjúkra. Miklar og örar breytingar hafa orðið í samgöngumálum þjóðarinnar síðustu áratugi. Svo mikil uppbygg- ing hefur orðið í vegagerð um land allt að skiljanlegt er að farþegum fækki í innanlandsfluginu. Sú þróun mun halda áfram. Gífurlegu fé er varið til uppbyggingar vegakerfisins á hverju ári og bílarnir verða traust- ari. Áukin áherzla er lögð á snjóruðning til afskekktra staða og því fækkar þeim dögum, þegar ófært er vegna veðurs landleiðina og veður hamlar líka flugi. I mörgum tilvikum er flugið ekki samkeppnisfært við bílana. Það er mun ódýrara fyrir fjölskyldu að aka á milli Ákureyrar og Reykjavíkur en að fljúga. Mörgum þykir líka verð- munur í innanlandsflugi og í milli- landaflugi ótrúlega lítill. Það er jafn- vel hægt að fljúga til Evrópu fyrir lægra verð en til Egilsstaða. Allt er þetta vísbending um að samkeppnis- staða flugsins hafi versnað mjög. Það er engin ástæða til að harma það og fullkomlega eðlilegt að þeir, sem stunda farþegaflug innanlands, lagi rekstur sinn að þessum veruleika. Segja má að bylting hafi orðið í samgöngumálum, svo miklar hafa breytingarnar verið. Það kallar á nýja hugsun í skipulagi og þjónustu samgöngukerfisins við landsmenn. Ekki er sjálfgefið að gömul leið opin- berra styrkveitinga sé bezta úrræð- ið til að tryggja samgöngur nú til dags. Það er varhugavert að fara of langt út á þá braut. Þótt það geti í einstaka tilvikum verið réttlætan- legt að halda uppi samgöngum með opinberum styrkjum eru það undan- tekningar. Fækkun farþega á um- ræddum flugleiðum sýnir að það er ekki lengur sama þörf fyrir þessa þjónustu og áður. Hvers vegna þá að halda henni áfram? SERBAR KJOSA UM FRAMTIÐINA KOSNINGARNAR, sem fram fara í Serbíu á sunnudag, skipta miklu máli um framtíð Serbíu. Þar mun kjósendum í Serbiu gefast færi á að sýna hug sinn í garð Slobodans Milosevics Serbíuforseta og stjórnar hans. Skoðanakannanir sýna að mót- frambjóðandi hans, Vojislav Kostun- ica, þyki sigurstranglegur og því er talið að í fyrsta skipti séu líkur á að Milosevic bíði lægri hlut í kosningum. Úrslit kosninganna munu ráða miklu um afstöðu annarra ríkja í garð Serbíu. Hafa utanríkisráðherrar Evrópusambandsins þegar samþykkt að afnema viðskiptaþvinganir sínar gegn Serbíu ef stjórnarandstaðan fer með sigur af hólmi. Þar með væri tek- ið mikilvægt skref í þá átt að koma samskiptum við Serbíu í eðlilegt horf á nýjan leik eftir loftárásir Atlants- hafsbandalagsins á síðastliðnu ári. Miklu skiptir að það takist ef finna á lausn um framtíðarskipan mála á Balkanskaga er tryggir að þær þjóðir er þar búa leysi deilumál sín á frið- samlegan hátt. Hitt er svo annað mál að Milosevic er ekkert á þeim buxunum að gefast upp. Enn á til dæmis eftir að koma í ljós hvort staðið verði á heiðarlegan hátt að kosningunum eða tryggt með annarlegum aðferðum að úrslit þeirra verði leiðtoganum að skapi. Raunar hafa þegar borist fregnir af því að stórfelld kosningasvik kunni að vera í uppsiglingu. Sömuleiðis gætu yfírlýsingar ann- arra ríkja, þar sem kjósendur eru hvattir til að greiða atkvæði gegn Milosevic, haft þveröfug áhrif. Þjóð- erniskenndin er rík í Serbum og þeir kunna illa við, rétt eins og flestar aðr- ar þjóðir, að reynt sé að segja þeim fyrir verkum. Milosevic reynir að nýta sér þjóð- erniskennd landa sinna og í gær ferð- aðist hann til Svartfjallalands þar sem hann hvatti kjósendur til að halda sambandinu við Serbíu. Vel kann að vera að Milosevic standi uppi sem sigurvegari að lok- um. Það yrði þó vonandi skammgóður vermir. Síðasti dagur opinberrar heimsóknar Finnlandsforseta verður á Akureyri Forsetí Finnlands skoðaði sýninguna um landafundi og Vínlandsferðir í Þjóðmenningar- húsinu. Frá vinstri: Pentti Arajarvi, Guðmundur Magnússon, forstöðumaður Þjóðmenn- ingarhússins, Tarja Halonen, Gísli Sigurðsson, annar hönnuða sýningarinnar, og Davíð Oddsson. ITIUX gunuirtuio/ouu onuu u Þórunn Sigurðardóttir, framkvæmdastjóri menningarborgar, flytur ávarp þegar kynnt var samstarf menningarborga um cafe9.net. Lengst til vinstri er Eiríkur Þorláksson og hægra megin sitja forsetarnir. járn og Bunuel frá Finnlandi léku saman af fingrum fram hvor í sínu landi. Einnig kynntu forsetarnir sér ýmis viðfangsefni sem lista- menn menningarborganna hafa hannað á cafe9.net. Forseti Finnlands heimsótti einnig Höfða þar sem Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri fræddi hana um sögu hússins. I há- deginu í gær snæddi Tarja Halonen í Þjóðmenningarhúsinu í boði Dav- íðs Oddssonar forsætisráðherra og skoðaði sumar sýningarnar sem þar standa. Um kvöldið hélt forseti Finn- lands móttöku í Norræna húsinu til heiðurs forseta íslands. Síðasti dagurinn á Akureyri Síðasti dagur opinberrar heim- sóknar Finnlandsforseta verður á Akureyri í dag. Dagskrá þar hefst með kynningu á Háskólanum á Ak- ureyri og Stofnun Vilhjálms Stef- ánssonar. Síðan flytur forseti fyrir- lestur um norðurslóðir og að honum loknum er boðið upp á skoðunar- ferð um bæinn. Þá verður Útgerðarfélag Akur- eyringa heimsótt, skoðuð þar vinnslulína og verður stai’fsemi Samherja einnig kynnt. Snæddur verður hádegisverður í mötuneyti ÚA í boði bæjarstjórnar með starfsfólki fyrirtækisins. Heim- sókninni lýkur með athöfn í Iþróttahöllinni kl. 14 og halda Finnlandsforseti og fylgdarlið utan klukkutíma síðar með flugvél sinni beint frá Akureyri. Reuters Vaclav Havel vitanlega vitnisburður um félags- lega samstöðu. Evrópusambandið vinnur af krafti að nýjum hug- myndum í öryggismálum. Stefna þess í þeim málum ætti að ein- kennast af skjótum viðbrögðum og leiðum til að koma ákvörðunum fljótt í framkvæmd - en nýlegir atburðir í Júgóslavíu sýndu glögg- lega að slíkar endurbætur eru nauðsynlegar. fhlutun Atlantshafsbandalags- ins á síðasta ári sýndi að virðing fyrir lífi og frelsi manna og um- hugsun um sam-evrópskt öryggi getur gert íhlutun utan landa- mæra Evrópusambandsins nauð- synlega. Því sterkara umboð sem fæst til slíkra aðgerða, þeim mun betra. Því miður kynnu að koma upp þær aðstæður að Sameinuðu þjóðirnar veiti ekki slíkt umboð jafnvel þó að íhlutun sé í þágu margra, allrar Evrópu, eða jafnvel alls mannkyns. Þangað til fyrir skömmu var Evrópa illa búin und- ir slíkar aðstæður. Hún er reiðu- búnari nú, að minnsta kosti sál- fræðilega. Þennan sálfræðilega viðbúnað ætti að nota til að efla hernaðarlegan og tæknilegan við- búnað Evrópu. En meira þarf að gera á sviði forvarna í öryggismálum, og láta öryggismálin endurspegla hin al- mennu gildi borgaralegs samfé- lags í Evrópu. Tugum þúsunda mannslífa og óhemjumiklum auð- æfum hefði verið hægt að bjarga í Kosovo, Bosníu/Herzegovínu, sem og í öðrum hlutum fyrrver- andi Júgóslavíu, hefði hið alþjóð- lega samfélag brugðist við í upp- hafi átakanna. Þrátt fyrir viðvaranir um yfirvofandi hrylling voru aðgerðir varfærnislegar. Þessi mistök urðu vegna þess að tillit þurfti að taka til ýmissa sér- stakra innanríkishagsmuna, og einnig vegna skorts á áhuga á að taka áhættu fyrir góðan málstað. Reyndar væri alþjóðlega sam- félagið enn að horfa upp á skelf- ingamar í Kosovo ef Bandaríkin hefðu ekki beitt sér af krafti. Evrópa getur ekki endalaust hald- ið áfram að vera háð Bandaríkjun- um, sérstaklega ekki varðandi evrópsk vandamál. Hún verður að vera fær um að koma sér saman um eigin úrlausnir. Það er óhugs- andi að Evrópusambandið geti staðið sem viðurkenndur hluti af hnattrænu kerfi ef það reynist ófært um að koma sér saman um leiðir til að vernda mannréttindi, ekki einvörðungu á eigin svæði, heldur á svæðum sem kynnu einn daginn að tilheyra því. Ekki er hægt að ímynda sér slíka útvíkkun ESB nema hún þróist í takt við róttækar endur- bætur á stofnunum sambandsins. Eg treysti því að samráðsfundur ríkisstjórna sambandsins um end- urbætur stofnana muni koma fram með raunhæfar tillögur um framþróun ESB. En ég sé þetta sem upphaf ferlis sem getur tekið áratugi, og sem ætti að stjómast af langærri viðleitni til að hraða ákvarðanatöku Evrópusam- bandsins og gera hana gagnsærri. Eitt málefni sem tengist endur- bótum á stofnunum er spumingin um hvemig eigi að fullvissa smærri ríki um það að þau verði ekki einfaldlega undir í kosning- um, um leið og nægjanlegt tillit er tekið til stærðar einstakra ríkja. Hér kæmi til greina að stofna aðra þingdeild Evrópusambands- * þingsins, þar sem þingmenn em ekki kosnir með beinum kosning- um, heldur af þingum aðildarríkja úr röðum þingmanna. Þannig myndi fyrsta þingdeild ESB - þ.e. núverandi þing - endurspegla stærð einstakra aðildarríkja; önn- ur þingdeild, með jafnmörgum fulltrúum frá hverju aðildarríkj- anna, yki jafnræði. Fyrr eða síðar munu þessar breytingar kalla eftir því að ESB komi sér upp skýrri og skiljan- legri stjómarskrá - texta sem öll evrópsk börn gætu lært. Slík stjómarskrá þarf að vera í tveim- ur hlutum. Fyrri hlutinn myndi setja fram réttindi og skyldur evrópskra borgara og einnig ríkja, gmndvallargildi sameinaðr- ar Evrópu, og merkingu og til- gang sameiningarinnar. Síðari hlutinn myndi lýsa lykilstofnun- um Evrópusambandsins, helstu valdsviðum þeirra og tengslum á milli þeirra. Slík gmndvallarlög myndu ekki sjálfkrafa leiða til þess að núverandi samband breyttist í Sambandsríki Evrópu, eins og andstæðingar ESB óttast. Þau myndu samt sem áður auð- velda borgumnum í sameinaðri Evrópu að sjá hvað það er sem * ESB stendur fyrir, að skilja það betur og sjá hvemig það tengist þeirra eigin lífi; og þar af leiðandi að taka afstöðu með því. Vacia v Havel er forseti Tékklands. Tarja Halonen lýkur þriggja daga opinberri heimsókn sinni til Islands í dag. I gær átti hún viðræður við Davíð Oddsson forsætisráðherra og heimsótti ______meðal annars Þingvelli, Höfða og Listasafn Reykjavíkur. FORSETI Finnlands, Tarja Halonen, hóf annan dag opinberrar heimsóknar sinnar með viðræðum við Davíð Oddsson forsætisráðherra þar sem þau fjölluðu um samstarf landanna, Evrópumál og fleira. Síð- an heimsótti hún Þingvöll og Nesja- velli, þáði hádegisverðarboð forsæt- isráðherra í Þjóðmenningarhúsinu. Ásamt Finnlandsforseta tók Jan- Erik Enestam, varnarmálaráð- herra Finnlands, þátt í viðræðunum og fleiri fulltrúar frá forsetaem- bættinu og utanríkisráðuneytinu og af hálfu íslands sátu fundinn ásamt forsætisráðherra þau Ólafur Dav- íðsson ráðuneytisstjóri, Albert Jónsson deildarstjóri, Snjólaug Ól- afsdóttir, skrifstofustjóri Norður- landaskrifstofu, og Kornelíus Sig- mundsson, sendiherra íslands í Finnlandi. Samvínna landanna með ágætum Davíð Oddsson sagði á blaða- mannafundi eftir viðræðurnar að þær hefðu verið góðar og tvíhliða samvinna landanna væri með mikl- um ágætum. Hann sagði heimsókn Finnlandsforseta styrkja þessa samvinnu. Einnig sagði hann þau hafa rætt um Evrópusambandið og Atlantshafsbandalagið og stækk- unarferli. Tarja Halonen sagði engin vandamál í samvinnu Finnlands og íslands og fagnaði auknum straumi ferðamanna í báðar áttir milli land- anna sem hún sagði að mætti verða einn meiri. Forsetinn sagði Norð- urlönd mikilvægan samstarfsvett- vang og sagði Finnland geta átt uppbyggilega samvinnu við Atlantshafsbandalagið þótt það væri ekki aðili. Halonen sagði sam- vinnu mikla á sviði menningar, fé- lagsmála og viðskipta. Einnig sagði hún mikilvægt að Norðurlöndin tækju þátt í verkefnum er sneru að Eystrasaltslöndunum eins og ís- land hefði gert. Eftir viðræðufundinn héldú finnsku forsetahjónin Tarja Halon- en og Pentti Arajarvi og Ólafur Morgunblaðið/Jim Smart Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgarstjóri tók á móti Finnlands- forseta við Höfða. Ragnar Grímsson og heitkona hans, Dorrit Moussaieff, ásamt fylgdarliði til Þingvalla. Tré voru gróðursett í Vinaskógi og Nesja- vellir heimsóttir einnig og var blæjalogn og sögðu erlendir fylgd- armenn að fagurt hefði verið um að litast austur þar og forseti Finnlands raunar einstaklega heppinn með veður í þessari Is- landsheimsókn sinni. Kynnti sér samstarf á Netinu Síðdegis heimsóttu forsetarnir ný heimkynni Listasafns Reykja- -ú víkur í Hafnarhúsinu við Tryggva- götu. Var tilgangurinn að kynnast samstarfsverkefni Menningarborga Evrópu árið 2000, cafe9.net, sem hleypt var af stokkunum í byrjun mánaðarins og standa mun út októ- ber. Eiríkur Þorláksson, sem veitir listasafninu forstöðu, tók á móti gestunum og Þórunn Sigurðardótt- ir, framkvæmdastjóri menningar- borgarinnar, greindi frá samstarfs- verkefininu. Framkvæmdastjóri menningarborgar Helsinki sagði nokkur orð þaðan í gegnum Netið og tónlistarmennirnir Kristján Eld- eftir Vaclav Havei ©The Project Syndicate. EF TIL vill er það vegna þeirrar reynslu að hafa búið við 40 ára valdatíð kommúnista, og þar áð- ur hernám nasista. Ef til vill er það sú upplifun að búa í landi í Mið-Evrópu, á stað sem hefur öld- um saman verið í miðri hringiðu andlegra strauma í álfunni, land- fræðilegra og pólitískra hags- muna og árekstra. Ef til vill hafa allir þessir þættir, í sameiningu, sannfært mig um að Evrópa sé ein pólitísk heild og öryggi hennar því ódeilanlegt. Sú hugmynd að tvær Evrópur gætu staðið til eilífðarnóns - önn- ur lýðræðisleg, stöðug, velmeg- andi og sameinuð; hin minna lýð- ræðisleg, óstöðugri, minna velmegandi og einangruð - er röng. Það er eins og að ímynda sér að hægt sé að hita upp einn hluta herbergis á meðan hinum er hald- ið köldum. Það er aðeins til ein Evrópa, þrátt fyrir þá fjölbreytni sem í álfunni býr. Allir mikilvægir atburðir hafa víðtækar afleiðingar um álfuna alla. Ef Evrópa á að verða ein heild, ef Evrópusambandið samþykkir hin nýju fyrrverandi kommúnísku lýðræðisríki - sem er allri Evrópu í hag - er nauðsynlegt að tekist verði á við nokkur áríðandi verk- efni, bæði innan nýju lýðræðis- ríkjanna og innan samfélaga Evrópu og Atlantshafsríkjanna. Fyrsta skrefið er að Evrópa hlúi að samfélaginu innan hinna lyrr- verandi kommúnísku landa með því að endurreisa borgaralegt þjóðfélag þar. Ástæða þessa er sú að ekki er hægt að endurbyggja lifandi sam- félag að ofan. Áf þessum sökum verður Evrópa að gera nýju lýð- ræðisríkjunum kleift að verða líf- rænn partur af sameiginlegri ábyrgð meginlandsríkjanna til að dýpka og efla borgaralegt samfé- lag. Eftir því sem borgaralegar stofnanir verða fjölbreyttari og samtengdari þeim mun færari verða hin nýju lýðræðisríki um að ganga inn í Evrópusambandið og þeim mun stöðugri verða þau sem ríki. Til að ná þessum markmiðum verður Evrópa að hvetja nýju lýð- ræðisríkin til þess að framselja ýmis samfélagsleg málefni til sjálfstæðra samtaka og félaga í opinberri þjónustu eða samtaka sem rekin eru án hagnaðar. Því nær grasrótinni sem þjónustunni er stjórnað þeim mun gagnsærri og hagkvæmari verður hún; og þeim mun betur mun hún uppfylla þær félagslegu þarfu- sem mið- stjórnarvald getur ekki áttað sig á. Félagsleg samstaða verður sannari ef hún er tengd fólki af holdi og blóði eða samtökum þess nánum böndum. Sönn samstaða meðal fólks, félagslegra hópa, byggðarlaga og landsvæða er einnig tryggasta forsenda þeirrar tegundar samstöðu sem aðeins ríki geta komið í framkvæmd. Myrkur kafli í nútímasögu Evrópu var friðarstefna milli- stríðsáranna þar sem evrópskri samstöðu var fórnað og sem leiddi til Múnchen-sáttmálans. Þessi reynsla er okkur enn þörf áminn- ing um að halda vöku okkar. Hið illa þarf að kveða niður um leið og það birtist, en það er ekki nóg að ríkisstjórnir láti til skarar skríða, vegna þess að stefna stjórnvalda byggist á tilfinningalegum við- horfum borgaralegs samfélags; á almenningsálitinu. Áhyggjur af öryggismálum eru Morgunblaðlð/Porkell Porkelsson Taija Halonen, forseti Finnlands, gróðursetur tré í Vinaskdgi ásamt Forseti Finnlands, Tarja Halonen, og Davfð Oddsson forsætisráðherra ræddust við í gærmorgun um sam- manni sínum, Pentti Arajárvi. starf landanna og Evrópumálefni. Engin vandamál í samvinnu Finnlands og Islands V arnir Evrópu og samstaða
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.