Morgunblaðið - 08.10.2000, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 2000 B 19
quinto

Hawai-kvartettinn árið 1948. Á myndinni eru, talið frá vinstri: Hilmar
Skagfield (sem lék á hawaigítar), Ólafur Maríusson (gítarleikari),
Haukur Morthens (söngvari), Eyþór Þorláksson (gítarleikari) og Hall-
ur Símonarson (kontrabassaleikari).
Orion-kvintett í Þýskalandi 1956. Á myndinni eru Sigurður
Guðmundsson (píanó), Eyþór Þorláksson (gítar), Sigurbjörn
Ingþórsson (kontrabassi), EUý Viihjálms (söngur), Andrés
Ingólfsson (altó-sax) og Guðjón Ingi Sigurðsson (trommur).
Hljómsveit Eyþórs Þoriákssonar 1966. Sveitina
skipuðu, frá vinstri: Eyþór Þorláksson (gítar), 4
Didda Sveins (söngur), Sverrir Sveinsson (raf-
bassi) og Sverrir Garðarsson (trommur).
í hljómsveitina. Hann stofnaði síðar
hljómsveit sem spilaði nokkuð reglu-
lega á dansleikjum og þá komu Ólafur
Gaukur og Steini Steingríms í hljóm-
sveitina. Þá vantaði kontrabassa og
ég var til í að leika á hljóðfærið. Þor-
kell Jóhannesson trompetleikari,
bróðir Oliver Steins bóksala, átti
kontrabassa sem var falur. Ég keypti
kontrabassann og seldi harmonikku
sem ég var þá nýbúinn að kaupa frá
Danmörku og byrjaði í bandinu
nokkrum dögum síðar.
Ég fór síðan að læra á kontrabassa
hjá Einari B. Waage og í Tónlistar-
skólanum og lærði tónfræði og hljóm-
fræði og spilaði með nemendahljóm-
sveit skólans. Upp úr því eða árið
1950 fór ég til Énglands í nám í
kontrabassaleik í Manchester. Áður
hafði ég spilað í hljómsveit í Mjólkur-
stöðinni og einnig í hljómsveit með
Jan Moravék á Biminum. Ég hóf feril
minn sem atvinnutónlistarmaður
sextán ára.“
Gitarinn kemur
til sögunnar
Var þetta ekki góður skóli þama í
Manchestei-?
„Jú, rpjög góður tónlistarskóli.
þetta var á eftirstríðsárunum og það
vom skömmtunarseðlar í gangi og
skortur á ýmsu en ég fékk góða fyrir-
greiðslu. Það komu menn frá skólan-
um og tóku á móti mér og útveguðu
mér húsnæði á vegum skólans. Ég
var í skólahljómsveitinni sem var stór
sinfóníuhljómsveit og æfði daglega og
það var auðvitað ómetanleg reynsla.
Égvarþamaveturinn 1950. Égfór að
spila á ýmsum djassklúbbum og þar
kynntist ég mörgum hljóðfæraleiloir-
um, t.d. John Duarte. Hann spilaði á
trompet og hafði mikinn áhuga á gít-
ar. Þegar hann frétti að ég hefði einn-
ig áhuga á gítar og væri aðeins byrj-
aður að spila á gítar bauð hann mér að
koma í klúbb sem þeir vom með
nokkrir gítaráhugamenn. Þar komu
menn sem spiluðu mikið, t.d. frægur
gítarleikari sem hét Terry Usher og
varð síðar gítarkennari við skólann
þegar gítarkennsla hófst þar. John
Duarte fluttist síðar til London og er í
dag afkastamikið tónskáld fyrir gítar-
músík. Ég fór síðan til London í
nokkra gítartíma til gítarkennara
sem þar var með kennslu."
Var það í Hawai-kvartettinum sem
þú byrjaðir iyrst að leika á gítar í
hljómsveit?
„Já og það var veturinn 1948-49.
Einn meðlima Hawai-kvartettsins
var Hilmar Skagfield, sonur Sigurðar
Skagfield söngvara. Hilmar var með
þessa hljómsveit og ég kom fyrst inn í
hana á kontrabassa og síðan á gítar.
Við komum mikið íram á ýmiss konar
skemmtunum, t.d. í skólum. Það voru
stundum söngvarar með okkur.
Haukur Morthens söng um tíma með
hljómsveitinni.
Eftir að ég hætti í Hawai-kvartett-
inum spilaði ég um tíma með Krist-
jáni Kristjánssyni í ýmsum stór-
hljómsveitum jafnframt því að leika
með eigin hljómsveit. Frá árinu 1952
var ég eingöngu með KK sextettinum
og var í hljómsveitinni til 1956. Á
þeim tíma fórum við bæði til Norður-
landanna og Þýskalands."
Hvenær fórstu íyrst til Spánar í
gítamám?
„Það var árið 1953. Ég hafði lært
eitthvað svolítið í spænsku hjá kenn-
ara við Háskóla íslands. Ég hafði haft
samband við kennara í Madríd og fór
til hans. Hann hét Daníel Fortea og
var mjög frægur gítarleikari og hafði

Orquesta de Monfort í Night Club Cactus, Puerto de Pollensa á Mallorca
sumarið 1961. Á myndinni eru Ramón Coll de Monfort (píanó), Amadeo
Martoreli (trommur), Didda Sveins „Silvia“ (söngkona), Eyþór Þorláks-
son (gítar), Juan Ramis (altó-sax) og Baltasar Pocoví (kontrabassi).
Hljómsveit Eyþór Þorlákssonar í Leikhús-
kjallaranum veturinn 1962. í hljómsveitinni
voru: Sigurður Guðmundsson (píanó), Eyþór
Þorláksson (gítar), Didda Sveins (söngur) og
Trausti Thorberg (gítar).
ferðast tii fjölmargra
landa með konserta.
Hann átti mikið gítara-
safn og nótnasafn og var
einn þekktasti gítar-
leikari Spánar. Ég byrj-
aði að læra þarna hjá
honum og var hjá honum
í tímum í nokkra mánuði.
Hann orðinn áttræður og
varð fyrir áfalli, fékk
heilablóðfall, gat ekki
kennt lengur. Mér var
ráðlagt að fara til annars
kennara, Quentin Esgu-
embre, sem var mjög
góður kennari og strang-
ur og hafði verið með
marga fræga gítarleikara
í námi.
Þar byrjaði ég iyrst að
mótast sem gítarleikari.
Hann fór í grunninn á
gítamáminu og það var
ómetanlegur skóli. Eftir
að hafa verið hjá þessum
ágæta kennara í nokkrar
vikur kom ég svo heim til
Islands og fór að spOa
með KK sextett í Þórs-
kaffi og á Keflavíkurflug-
velli.“
Hvað tók svo við þegar þú hættir
með KK sextettinum?
„Ég stofnaði mína eigin hljómsveit,
Orion, og með mér í Orion var úrvals-
fólk og allt í hópi þeirra bestu á þeim
tíma; Sigurður Guðmundsson á píanó,
Sigurbjöm Ingþórsson á bassa, Guð-
jón Ingi Sigurðsson á trommur og
Andrés Ingólfsson á altósaxófón.
Söngkona með hljómsveitinni var
Ellý Vilhjálms. Við spiluðum mikið á
Keflavíkurflugvelli og á helstu stöð-
um í Reykjavík. Við réðum okkur tii
Þýskalands og spiluðum þar á ýmsum
herstöðvum fyrir bandaríska her-
menn og til Marokkó upp úr Þýska-
landsdvölinni. Við voram erlendis frá
miðju ári 1956 og fram yfir áramót
1957.
Orion-kvintettinn var í Þýskalandi
þegar hljómsveitin fékk tilboð um að
fara til Marokkó. Við áttum að íljúga
með herfiugvél frá Frankfurt. Þegar
við komum á flugvöllinn og voram að
skrá okkur inn kom einhver náungi
með pappíra og sagði að við ættum að
skrifa undir prentaðan texta. Það var
ekki bara okkar hljómsveit heldur
einnig fleiri hljómsveitir sem þurftu
að skrifa undir. í textanum kom fram
að ef flugvélin myndi farast væri am-
eríska ríkið ekki ábyrgt fýrir trygg-
ingum eða öðra. Það var mikið uppi-
stand á flugvellinum vegna þess að
menn vildu ekki skrifa undir þetta.
T.d neitaði þýsk-hollensk hljómsveit
að skrifa undir og hljómsveitin fór
ekki með vélinni. Við fórum aftur með
vélinni. Þetta var lágfleyg flugvél og
við þurftum að setja á okkur fallhlíf
og voram alltaf að spenna fallhlífina
af og til. Einn úr áhöfninni hélt ræðu
yfir mönnum og sagði að ef fallhlífin
væri illa spennt gæti það gerst að
menn skæra sig í sundur þegar þeir
hentu sér út úr flugvélinni. Við flug-
um tO Marokkó og það flug tók ellefu
klukkutíma. I Marokkó ferðuðumst
við á milli herstöðva í flugvél og það
kom alltaf sama rallan, að við yrðum
að spenna á okkur fallhlífamar og ef
ekki vora til nógu margar fallhlífar
var ekki farið í loftið. Það var svo einu
sinni að það kom flugmaður fram í
farþegaklefann. Við sátum á jám-
bekkjum með fram gluggunum eins
og fallhlífahermenn og sjá má t.d. í
bíómyndum. Hann byrjaði að ræða
nauðsyn þess að við settum á okkur
fallhlífamar og væram við öllu búnir
og tilbúnir því að senn tæki alvaran
við. Þá sagði Sigurbjöm Ingþórsson
úr Orion kvintettinum: Þú getur alveg
sparað þér þessa ræðu þína! Ég hendi
mér aldrei út!“
Árið 1956 var tímamótaár. Var ekki
rafinagnsgítarinn í aðalhlutverld í
rokkinu?
„Jú, rafmagnsgítarinn var í stóra
hlutverki í rokkinu og rokkið var á
dagskrá hjá Orion. Ég var fljótur að
tileinka mér hina nýju tónlist og lítið
mál að spila rokktónlistina. Ég var þá
löngu áður byrjaður að spila á raf-
magnsgítar og byijaði að spila á raf-
magnsgítar með hljómsveit Bjöms R.
Einarssonar í Breiðfirðingabúð upp
úr 1950. Orion kvintettinn spilaði á
Akureyri sumarið 1957 og við fóram
um allt Norðurland, spiluðum í Vagla-
skógi og víðar. Þá höfðu orðið tölu-
verðar breytingar á hljómsveitinni.
Gunnar Reynir Sveinsson og Hjör-
leifur Bjömsson vora komnir í hljóm-
sveitina og Guðjón, Sigurbjöm og
Sigui-ður vora ekki lengur í Orion.
Þegar við komum aftur til Reykjavík-
ur spiluðum við í Breiðfirðingabúð
framan af vetri 1957 að hljómsveitin
hætti að starfa.“
Með Svavari Gests
og Hauki Morthens
„í ársbyrjun 1958 fór ég tO Barc-
elona og í nám í klassískum gítarleik.
Kennarinn var þá í tónleikaferðalagi
og ekki væntanlegur úr ferðalaginu
fyrr en eftir mánuð. í Barcelona var
þá góður vinur minn sem var þá
nýkominn frá Ameríku og var á nýj-
um amerískum bíl og svoleiðis bílar
vora ekki á götum á Spáni og bíllinn
vakti mikia athygli. Ég fór með hon-
um stutt ferðalag til nokkurra þorpa
og lögreglan raddi göturnar lflkt og
við væram aðalsmenn eða erlendir
þjóðhöfðingjar. Þetta var Magnús
Kristjánsson sem settist að á Spáni og
bjó allan sinn aldur í Tosca de Mar,
sonur Kristjáns Magnússonar list-
málara frá Isafirði.“
En síðan hefur alvaran tekið við og
kennarinn verið kominn úr tónleika-
ferðalaginu?
„Kennari minn var Garcano Tarr-
agó, þekktur meistari hins kiassíska
gítars. Ég kom til hans í hverri viku.
Hann hélt þama fyrirlestra sem ég
sótti. Þetta var nokkuð dýrt nám og
ég varð að vinna með náminu. Næstu
tvö árin dvaldi ég svo á Spáni, nam
klassískan gítarleik og lék á raf-
magnsgítar í danshljómsveitum í
klúbbum á kvöldin. Þetta vora gull-
aldarár á Spáni og mikill ferða-
mannastraumur stil landsins rétt fyr-
ir 1960.
Ég kom heim frá Spáni haustið
1959 en byrjaði með Svavari Gests í
ársbyijun 1960. Það var skemmtileg-
ur tími og við fóram víða um landið og
komum fram á tónleikum og skemmt-
unum og vikulega í útvarpsþættinum
„Nefndu lagið“ sem var með vinsælli
útvarpsþáttum á þeim áram.
Á þessum tíma kynntist ég Sigur-
björgu Sveinsdóttur konunni minni
og hún fór með mér út til Spánar
haustið 1960. Þá byrjaði ég að spila ■
aftur með sömu músíköntum og ég
hafði verið með áður. Ég hélt áfram
að Iæra kiassískan gítarleik og þá
byijaði Sigurbjörg að syngja með
hljómsveitinni. Við vorum þama
meira eða minna á Spáni til 1966 og
komum fram í klúbbum í Barcelona,
Costa Brava og Mallorca. Við Sigur-
björg komum alltaf heim á haustin,
við voram t.d. með hljómsveit í Leik-
húskjallaranum, Sigtúni og á Röðli yf-
ir vetrarmánuðina en spiluðum á
Spáni á sumrin. Árið 1968 voram við
Didda með hljómsveit Guðjóns Páls- ‘
sonar í Leikhúskjallaranum í stuttan
tíma. Didda varð flugfreyja hjá Loft-
leiðum 1968, síðar Flugleiðum og
ákvað að hætta að syngja. Didda
starfaði sem flugfreyja meðan henni
entist aldur en hún fórst í hörmulegu
flugslysi í Sri Lanka í nóvember 1978.
Ég var í hljómsveit með Hauki
Morthens, hafði reyndar starfað með
honum áður, t.d. þegar við fóram með
KK til Noregs og Norðurlandanna þá
fór Haukur með okkur. Ég hafði einn-
ig verið með Hauki þegar hann tók
upp fyrstu plötumar. Ég var svo í
hþ'ómsveit Hauks nokkrum áram síð-
ar, t.d. á Hótel Sögu og Hótel Borg og
í Kínverska garðinum í Hábæ. Ég var
með Hauki alltaf af og til alveg þar til r
hann lést . Hljómsveit Hauks Mort-
hens fór t.d. tíl Kanada og spilaði í
Toronto og víðar. Við spiluðum t.d. á
Islendingadeginum í Gimli. Það sem
var minnisstæðast úr þeirri ferð vai’
að Haukur var gerður að heiðurs-
borgara í Winnipeg.“
Jafnframt því að vera að spila
varstu þá einnig við gítarkennslu?
„Jú. Kennslan byrjaði smátt og
smátt og fyrst í Bamamúsíkskólan-
um. Svo jókst kennslan eftir því sem
tónlistarskólunum fjölgaði. Ég var á
tímabili að kenna í mörgum skólum,
ég kenndi hjá Tónlistarskóla Sigur-
sveins, í Kópavogi, í Hafnarfirði og
Garðabæ. Þá var ég með minn eigin
skóla í nokkur ár. Eg var einnig með .
gítarkennslu í Ríldssjónvarpinu hér
fyrr árum. Þetta vora fimmtán þættir
fyrir byrjendur, það nýttu margir sér
þessa kennslu. Þetta vai- auðvitað
ákveðið brautryðjandastarf, gítar-
kennsla hafði ekki áður verið í sjón-
varpi á íslandi.“
Tónlistarferil þinn má rekja allt
aftur til ársins 1946. Þú varðst sjötug-
ur í mars á þessu ári. Er ekki ætlunin
að minnast þessara tímamóta ?
„Það verða gítartónleikar í Tónlist-
arskóla Hafnarfjarðar 11. október.
Þar verða spiluð klassísk verk eftir
mig og útsetningar. Þar koma fram -
nemendur mínir á ýmsum aldri, gítar-
leikarar og aðrir þekktir gítarleikarar
sem spila samspilsverk eftir ýmsa. Þá
verður opnuð ljósmyndasýning 14.
október í Hafnarborg, menningai’- og
listamiðstöð Hafnarfjarðar með Ijós-
myndum frá tónlistarferli mínum og
stendur tál 30. október. I salnum í
Hafnarborg verða svo djasstónleikar
18. október."