Skírnir - 01.07.1891, Blaðsíða 88

88
DanBkar bókmonntir.
bann lifði tvennn lífi, þessu og hinu virkilega. Þetta imyndunarlíf verður
honum hið eiginlega líf, sem allt. er undir komið. Á barnsaldri heyrði
hann svo margar sögur, sem föru vel (kvennfólkið sagði honum þær), að
hann hélt, að hægðarleikur væri að brjóta alla hina stingandi brodda lífs-
ins af því, ef maður vildi. Þess vegna verður honum hverft viðjárnhörku
lifsins og hann kippist við, er hann sér, að þegar einhver á að kveljast,
þá eru kvalirnar hvorki tómur skáldskapur né hótunin ein, en þá er mað-
ur dreginn á kvalastaðinn og kvalinn, og engin bjargvættur kemur í sið-
ustu andránni, og maður vaknar ekki upp úr vondum draum.
Félagi hans Refstrup er alveg ólíkur honum, ber allt fram blákalt og
kærir sig kollóttan. Hann vilar aldrei fyrir sér að þrifa sterklega i vængi
lífsins. Niels dáist að honum, af því hann er svona gerður.
Æska NielB Lyhnes leið í draumi, unglingsaldur hans i draumórum.
Líf hans er eintóm þreyja, fín og viðkvæm kvennþreyja. Hann þráði þús-
und titrandi drauma, mjúkan svalkalda — lostfagra liti, flögrandi ilm, og
hægar hljómöldur, bornar á straumum silfurstrengja, sem væru strengdir
svo fast, að þeim lægi við að bresta — og svo þögn, inn í hjartagróf
þagnarinnar, þangað til öldur loptsins aldrei báru eim af hljóði, þar sem
allt hvílist til dauðans í kyrrlátum rauðum glóðum og heitum eldlegum
ilm“. Hann dugir ekki í lifinu eins og það er. Og hann veit það sjálf-
ur. Honum finnst það stundum vera kostur, stundum ókostur við sig. „En
hvað hann öfundaði þá, sem borginmannlega riðu ú vaðið, og hugsuðu
ekkert um, hvað af því leiddi, íyr en það tróð tær þeirra. Honum fannst
þeir vera eins og hestmenn, hestur og maður vaxið saman, hugsun og
stökk eitt og hið sama, í einu, en sjálfur var hann hlutaður í sundur í
reiðmann og hest, hugsun hans og stökkið tvennt, gjörsamlega ólíkt“.
Hann skoðar eðli sitt, og skírskoðar muninn á því, sem hann er, og því,
sem hann vill vera. Hann segir liátt við sjálfan sig: þú ert draumamað-
ur, sem ekki þorir, en feginn vill li£a jarðlífinu. Hann hefur viðbjóð á sjálf-
um sér, hæðir sig og húðflettir. Þegar hann er ústfanginn í fyrsta sinn í
lifandi kvennmanni og ekki í hugarburði og jútar ást sína fyrir sjálfum
sér, þá þykist hann hafa heimt sig úr helju og unnið þrekvirki. Hann
lítur Btórum ougum á sjálfan sig. Hann skiptir ham. Hann sér, hvernig
hann cr, í stað hinnar fyrri draummyndar af sjálfum sér. Og honum
bregður í brún, er haun sér, að þessi nýi Niels Lyline stendur ekki á
baki draummyndinni.
Svo dapur draumamaður er hann, að ftst bans til kvenna kemur fram