Skírnir - 01.01.1900, Page 21

ÁttavíBnn.
21
hötum við þð fengið talþráð á tveim stöðum á landinu. En gaslýaing,
raflýsing, járnbrautir, rafmagnsvagnar, rafmagnsbátar, vatnþrýstivélar
og fl. og fl. — alt þetta er heimalningum vorum enn ævintýr eitt úr
kynjaheiminum umhverfis oss.
Þeim sem nú lifa og eru dagvanir öllum þeim þægindum, sem vér
njðtum nú hugsunarlaust og eru afleiðingar framfara 19. aldarinnar, þeim
verður eðlilega, einkum inum yngri mönnum, örðugt að setja sér ljðslega
og tilfinnanlega fyrir sjðnir þann mikla mun á daglegu lífi nú og á dög-
um forfeðra vorra á 18. öld. — Ég skal nefna rétt til dæmis: eldspýtur
eru uppfundning 19. aldarinnar, parafín, steinolía, gasljðs og rafmagns-
Ijðs; hvellhettur og hvellhettu-byssur (í stað tinnu-byssna); stálpennar,
skothverflar (hverfi-skammbyssur — revolvers); saumavélar, prjðnvélar;
járnskip, eimskip; járnbrautir, eimreiðir, rafreiðir; eimplðgar, sláttuvélar;
niðursuða matvæla; steinprentun; sðlmyndir, Ijðsmyndir; hljððritinn (fono-
graf), málsíminn (telefðn), ritsíminn (telegraf); dýnamítið; gúttaperka;
Eöntgens-geislar, hagnýting klðroforms til svæfinga; ritvélarnar, lindar-
pennarnir o. fl. o. fl.
Sannast að segja hafði Lúðvíg XIV., og jafnvel Napðleon mikli, ekki
önnnur tæki til að koma ferðum sínum fram, hvorki á sjð né Iandi, hold-
ur en Alexander mikli og Julius Cæsar. Enda er, satt að segja, ekkert,
sem jafn-átakanlega gengur í augu heimaöldum íslendingi (sem að þessu
leyti er hálfgerður 18. aldar maður), þegar hann kemur fyrst til útlanda,
eins og samgöngufærin. Ég mætti, ef til vill, sem merki þessa, minnast
& tvö erindi hér úr kvæði, sem ég kvað 1874:
„Fyrrum vægði’ ei veðurlag
valdi fyri’ eða borgun;
kaupmaður sigla kaus í dag,
en Kári sagði’: Á morgunl
En nú er ei ðfært neitt í heim,
nú er lítill vandi;
nú er fært með eldi’ og eim
alt á sjö og landi.
Framan af 19. öldinni var meðalferð seglskipa yflr Atlantshaf (milli
Norðurálfu og Yesturheims) 12—18 vikur, en oft miklu lengri. Svo korau