Skírnir - 01.01.1900, Blaðsíða 33

Búa-þ&ttiír.
33
vóru á ferli um landið alveg eins og herflokkar Breta; þyrfti þeir mat
eða mjólk, fengu þeir það á bæjum, þar sem þeir komu; en þetta var í
Breta augum næg átylla til að brenna heimilið. Herflokkar Búa rifu á
stundum upp járnbrautir, þar sem lið Breta þurfti yfir að fara. Roberts
gerði sér lítið fyrir og lýsti yfir því, að bvar sem brautum yrði spilt,
skyldi öll sveitin hefndir fyrir taka; þótt enginn væri þar heima á bæ-
junum, nema konur og börn, þá vóru heimilin brend til kaldra kola. Um
svívirðilegt framferði Breta við Búakonur þarf hér ekki að ræða. í einu
orði má segja, að ' aðferð Breta hafl að þessu leyti verið eins og örgustu
villimanna og eigi sér ekki dæmi í sögu siðaðra þjóða á síðari öldum.
í Júlíbyrjun er mælt að allur Búaher muni eigi hafa numið meiru
en 15—20,000 manna, og að aldrei hafi hann meiri verið, þegar bezt lét,
en 30,000. Bretar höfðu nú á 3. hundrað þúsunda hermanna suður þar;
en um þetta leyti lágu um 20,000 af þeim rúmfastir af sjúkdómi eða
sárum; en það er mælt, að þó að Búar hefði mist báðar höfuðborgir
sínar og orðið víða undan að hverfa, þá hefði þeir nær ávalt getað bjargað
með sér fallbyssum sinum og öðrum skotvopnum ; og fyrir þvi að þeir
höfðu tekið af Bretum mikið af fallbyssum og öðrum skotvopnum, þá var
mælt, að þeir hefði í Júlíbyrjun meiri skotvopn en þeir höfðu haft í
byrjun stríðsins (í Okt. 1899). Annars fór nú striðið að verða úr þessu
smáorrustur að mestu, og einna mest fólgið í áráBum Búa á járnbrauta-
flutning Breta.
De Wet, hershöfðingi Óraníumanna, var með lið sitt fram og aftur
um Óraníu og Bretum mjög óþarfur. Bigi vissu menn gorla, hvé mikið
lið hann hafði; en það mun láta sönnu næst, að verið hafi um 1500—2000.
Bretar vildu fyrir hvern mun ná honum, og sendu á stað mikinn her,
nær 60,000 manna, í 12 flokkum undir 12 hershöfðingjum. Þeir skyldu
komast kringum lið de Wett’s á alla vega og draga svo saman herflokk-
ana, unz þeir fengi slegið um hann fastan hring af fallbyssum og ridd-
araliði. Bretar höfðu nú allar járnbrautir landsins á valdi sínu, nægar
vistir og herneskju og botnlausu peningahítina hans Jóns Bola til að
sækja í fleiri skildinga, ef á þyrfti að halda; vóru þeir nú sigurvissir
mjög og mikill vellur á þeim; datt cngum manni í hug, að do Wet
mætti undan draga. Það gekk líka alt fyrir þeim eins og í sögu; þeir
komu herflokkunum saman og slógu hring um lið de Wet’s. En þegar
þá varði minst, ruddist hann fram með öllu liði sínu og gegnum fylk-
iugar þeirra, og kom öllu liði sínu heilu og liöldnu, að kalla mátti, úr
3