Skírnir - 01.01.1900, Síða 23

ÁttavÍBun. 23
heimalningsbragurinn fer af þjöðunum. Sjðndeildarhringur mannanna
víkkar.
Bin sérstök grein af inum verklegu framförum aldarinnar eru fram-
farirnar í herbúnaði, einkanlega uppfundning nýrra morðvopna miklu
mannskæðari en áður. En Btriðin eru þð hvorki eins mannskæð né lang-
vinn einB og áðnr, en koBtnaðurinn er geipilegnr. Með árinu 1859 mátti
kalla að nýtt tímabil rynni upp í hernaðarsögunni. Bæði þá og 1866
vðru stðr strið á enda kljáð á fám vikum, og 1871 var ein in stærsta
Btyrjöld, sem háð heflr verið, og var henni lokið á fám mánuðum. Bftir
ai Napóleon hafði sigrað Prússa við Jena 1806, urðu þeir að skuldbinda
sig til að hafa eigi meiri her, en ákveðna tölu manna, í herþjðnustu á
friðartímum. Um þetta leyti var hermenska sérstök iðn, sem eigi lærðu
aðrir en þeir sem ætluðu að stunda hana sem atvinnu. Þetta band á
Prússum varð til þess, að þeir lögleiddu hjá sér almenna landvarnarskyldu,
svo að hver vopnfær maður varð að temja sér hermensku nokkra mánuði
á ári um ákveðið aldursskeið. En þeBsi almenna útboðsskylda kom síðar
Frökkum í koll undir herstjðrn Moltke’s. — En framfarirnar í vopnabún-
aði ganga hratt; ýmsar þjððir hafa fengið Bér ný vopn með sérstakri gerð,
Bem menn byggja miklar vonir á, samkvæmt tilraunum við heræfingar á
friðartímum; en þau eru sum ðreynd í hernaði, og þar sem þjððirnar vita
varla hver um sig til fullnustu, hvað hver hinna hafi vopna bezt, þá er
ekki kyn, þðtt þær sé deigar að leggja í ófrið við sína jafningja — reyna
sig heldur á smælingjum, þegar kostur gefst. Auk þess eru etríðin ðheyri-
lega kostnaðarsöm, og það eigi að eins fyrir þann sem undir verður að
IeikB lokum. En hins vegar er herkostnaðurinn á friðartímum farinn að
verða svo, að þjððirnar fá vart undir risið, og sumar alls ekki lengi úr
þesBu. Er því margt ðlíklegra, en að inn mikli herkostnaður í friði knýi
þjóðir til að leggja í ðfrið, og að stðr meginstyrjöld sé í vændum á æsku-
árum 20. eldarinnar.
Ef vér nú víkjum huga frá inum líkamlegu og verklegu framförum
aldarinnar til inna andlegu, þá verður þar færra fyrir oss, er beri
svo mjög af öllum fyrri öldum. En það er ekki nema eðlilegt; þar hafa
fyrri aldirnar bvo mörg Btðrvirki unnið, að minni von er til að nein ein
öld geti þar nú svo langt af öllum inum eldri borið. Ýmislegt af því
sem telja má 19. öldinni til gildis í andlegum framförum, er reyndar
þroskun þess sæðis, er 18. öldin hafði sáð. — í trúarbrögðum byrjaði öldin
som eindregin Bkynsemistrúar-öld. Afturstraumur kom þð bráttþar á móti