Skírnir - 01.01.1900, Page 31

Búa-þáttur.
31
hann til Bloemfontein, sem er höfuðborg Óraníu-ríkis, og er það þorp
eitt með 8000 íbúum. Búar höfðu flúið áður úr bænum og flutt alt sitt
með eér. Þetta var 13. Marz. Þar ætlaði hann að halda kyrru fyrir og
hvíla lið sitt þrjár vikur.
Snemma í Marzmánuði (þann 5.) höfðu þeir Steijn og Krtlger sent
Salisbury skeyti og beiðst friðar; skildu það eitt til, að þjððveldin fengi
að vera óháð sem áður, og að Búar, þeir er væri brezkir þegnar, en
hefði veitt þjóðveldunum lið, skyldi fá sakir upp gefnar. Salisbury tók
þessari málaleitan fjarri og kvaðat ekki taka í mál að þjóðveldin yrði
óháð íramvegis. Varð svo eigi meira úr þeirri friðarumleitan. Þann 27.
Marz andaðist æðsti hershöfðingi Búa, Joubert, og varð þó ekki vopn-
bitinn, en dó 4 sóttarsæng. Eftir hann tðku Búar Louis Botha til
yfirforingja.
Þegar er KobertB lávarður var komínn til Bloemfontein, lét hann
draga þar upp véið brezka og lýsti yfir því, að nú væri þjóðveldið undir
lok liðið, en Óranía hernumið land, er Bretar slægi eign sinni á. Óraníu-
búar hlýddu þessu hvarvetna þar sem Koberts og Breta Iið var mitt á
meðal þeirra, svo lengi sem þeir vóru innan skotmáls við fallbyssur hans;
en lengra náðu yfirráð Breta ekki í raun réttri.
Rétt áður en forsetarnir Steijn og Krilger höfðu sent Salisbury
skeyti um friðarboð, höfðu 3 fulltrúar þjóðveldanna lagt á stað til Evrópu
til að semja um frið með þeim kjörum, er forsetarnir sklldu til við Salis-
bury. Að öllu öðru leyti höfðu þeir óbundnar hendur til að ganga að
svo að segja hverjum friðarkostum, er fengist gæti. Þegar þeir komu út
til Evrópu, fréttu þeir svör Salisburys og sáu þá, að til lítils mundi
koma að halda til Lundúna; héldu því land úr landi á fund allra þjóð-
höfðingja og þjóðstjórna í Norðurálfunni til að leitast fyrir, hvort enginn
væri fáanlegur til að reyna að miðla málum og biðja Búum friðar. En
það kom alt fyrir ekki. Enginn vildi verða til að hengja bjölluna á
köttinn. Munu þó stjórnir sumra ríkja hafa haft fullan vilja til þess,
en eigi borið traust til; þótt ísjárvert að óvingast við Breta Sendimenn
héldu nú vestur um haf á fund Bandaríkjamanna; var þeim þar vel
fagnað, en af liðvcizlu varð ekki. Hittu þeir að máli bæði forsetaefnin,
er þá vóru í kjöri. Bryan var ekki myrkur í máli og hét að fylgja því
fram af alefli, ef hann yrði kosinn, að Bandaríkin hlutuðust til um að
þjóðveldin í Afríku yrði ekki frelsi svift. Eltiskinns-sálin McKinley var
mjúkur á manninn, en hét engu ákveðnu. Er þar skemst af að segja,