Skírnir - 01.01.1900, Side 45

Bretaveldi.
45
ur. Á írlandi stóð atkvæðafjöldi gegn stjórninni við sama og áður (82
gegn 21); en sú mikla breyting varð þar á, að nær allur irski flokkurinn
fylgdi nú einhuga William O’Brien, en Healy misti alla sína fylgismenn
af þingi, en varð sjálfur nauðulega kosinn. Eftir kosningarnar urðu
nokkrar breytingar á ráðaneytinu: Mr. Goschen slepti flotamálastjórninni,
Mr. Bidley fór úr innanríkisstjórninni; forsætisráðherrann, Salisbury lá-
varður, slepti stjórn utanríkismála í hendur Landsdowne lávarði, er nú
slepti hermálastjórninni, sem honum hafði aldrei vel látið, í hendur Mr.
Brodrick’s. Mr. Kichie tók við stjórn innanríkismála, Mr. Wyndham varð
landritari á Írlandí, en Selborne lávarður og Mr. Arnold For3ter tók við
hermálastjórn.
Istralíu-ríki
Einhver merkasti viðburður ársins í Bretaveldi má það teljast, er
fimm meginlýðlendurnar í Ástralíu bundust í bandalag sem sambandsríki.
Lýðlendur þessar, er mynda Bandaríki Ástraliu, eru: New South Wales,
Suður-Ástralía, Victoria, Queensland og Tasmania. í fyrra sagði ég frá
sameiningarmálinu í Skírni og gaf stutt ágrip af helztu ákvæðum stjórnar-
skrár inna nýju bandaríkja, og lauk þar máli, er þau báðu drottningu í
árslok 1899 að leggja stjórnarskrána fyrir parlímentið brezka til fullnað-
ar-samþykkis. Þetta gerði stjórnin drotningarinnar ; en fyrst ætlaði að
verða nokkur ágreiningnr milli fnlltrúa lýðlendanna í Lundúnum og
Chamberlain’s lýðlenduráðherra. Eins og getið var um í fyrra, var svo
ákveðið í stjórnarskránni, að stofna skyldi hæstarétt fyrir sameiginleg
dómsmál bandarikjanna, og skyldi þá niður falla dómsvald ins brezka
hæstaréttar (Judicial Committee of the Privy Council) og öll málskot til
hans. Þetta vildi Chamberlain ekki á fallast; þótti honum (likt og stjórn-
inni dönsku hefir oft orð farið við ísland) að þetta koma í bág við ríkis-
eininguna eða losa of mjög um hana; vildi því halda málskotum til hæsta-
réttar Bretaveldis, en bauð til sátta að auka skyldi þann hæstarétt með
4 dómurum úr lýðlendunum. Færði hann það til meðal annars, að ekki
hefði Canada farið fram á að draga sín mál nndan hæstarétti Breta.
Ástralíumenn neituðu þó að ganga að þossu og kváðust aldrei á það sætt-
ast mundu. Sá Chamberlain sér þá vænst að slaka til, og varð hér sú
miðlun á málum, er báðir aðilar létu sér vel líka, að skjóta mætti málum
til hæstaréttar Breta, þegar tefla væri um réttindi, er eigi snerti Ástralíu
cina, heldur jafnframt rikið alt eður aöra hluta þess; en málum, er