Skírnir - 01.04.1914, Blaðsíða 108

220
Ritfregnir.
og sór og sigrar í einni svipan þingmanniun og konuna. En sig-
urinn verður honum helzti auðunninn, því að skáldið gerir andstæð-
ing hans svo veikan á svellinu. Það má deila um, hvort sagan só
sennileg eða ekki. En menn skyldu varast miklar staöhæfingar í
þeim efnum. Lífið er auðugt og fjölbreytilegt sem svipur himins
eða litir sumra íslenzkra fjalla, fjölmargt hugsanlegt, bæði örlög,
atvik og leiðir að settu marki.
Æfint/rið »Oskin« sýnir, hve glögt auga skáldið hefir nú á
mikilvægi viljans, og er það í ágætu samræmi við eina nýbreyttiina
í þessum síðustu ritum, sem sjá má af því, er að framan er ritaö.
»Þeim, sem þykir garnan að áreynsluntti, verður jarðlífið að himna-
ríki«, segir Gabríel höfuðengill. Þeir verða »meira en höfuðenglarnír«.
»Það er þeim líka öllum ætlað að verða«, kveður við rödd »ofan
úr háhvelfingum himnanna«. Yfir slíkri trú á framfarir mannanna
hvílir fagurt heiði, giftusamlegt, frítt og Ijómandi.
Höf. er enn sem fyr raunsæisskáld. En bjarmi bjartra hug-
sjóna leikur nú yfir lýsingum haus og myndum af mannlegu lífi.
Raunsæi og hugsæi fara nú saman i ritum þessa gáfaða góðskálds
vors.
Sigurður Guðmundsson.
Jón Trausti: Sögur frá Skaftáreldi II,
Þó að Jón Trausti só ennþá ungur maður, er hann þegar orð-
inn afkastamestur íslenzkra söguskálda. Sjálfsagt er hann helzt
til afkastamikill. 1906 kom fyrsta skáldsaga hans út, síöan hefir
hver bókin rekið aðra frá hans hendi, nú munu liggja eftir hann
11 skáldsagnabindi samtals. Og þó hefur hann oröið að hafa skáld-
sagnagerðina í hjáverkum.
Það væri engin furða, þó að uokkur smíðalýti fyndust á svo
miklu verki. Og því er ekki heldur að leyna, að þau eru ekki
allfá. Jón Trausti er óvandvirkur maður á mál og stíl, hann læt-
ur sig sýnilega altof litlu skifta, hvernig orðum er hagað, ef hann
aðeins getur gert sig skiljanlegan. Honum hættir og við að taka
upp í frásögn sína margt það, sem söguefninu er óviðkomandi og
vel hefði mátt kyrt liggja. Og ýmislegt fleira mætti að sögum
hans finna.
En þó mun engum skynbærum manni dyljast, að bókmenntum
vorum hefir verið stórkostlegur gróði að skáldsögum hans. Eftir-
tektargáfa hans er alveg óvenjuleg. Hann getur t. d. með örfáum
oröum lýst útliti manna svo vel, að lesandinn þykist sjá þá með
eigin augum. Og ekki aðeins útliti manna. Það er óhætt að segja
að hann þekkir hvern krók og kima í sál Ólafs sauðamanns, Egils
hreppstjóra eða unga prestsins í »Borgum«. Honum hefir og tek-
ist það, sem engu íslenzku skáldi hefir hepnast, að lýsa heilu bygð-