Skírnir - 01.12.1916, Blaðsíða 109

íSkirnir]
Ritfregnir.
446
Það er vandi að ekapa fjölskrúðugt íslenzkt ættarnafnakerfi.
Það er vandi að sveigja hinn stinna boga vors beygingaríka máls
svo liðlega eins og hér hefir verið gert. Og því hægara er fyrir ötulan
málfræðing, og hægast fyrir lólegan eða engan að ráðast á þetta
kerfi. Hitt er vert að athuga, að sérhver árás mun koma frá
mönnum sem eru algerlega mótfallnir ættarnöfnum yfirleitt. Þeir
sem uuna þeim, munu unna þessu kerfi.
Ég só enn í íslenzkum blöðum haldið fram þeirri fásinnu, að
föðurnöfnin sóu dyrmætur íslenzkur þjóðsiður. Ég tek fram í dag
það sem ég tók fram fyrir átta árum, að þetta er ekki íslenzkara
i dag heldur en það var danskt fyrir hundrað árum eða þyzkt eða
enskt fyrir þúsund. Annars”[viðurkenni óg ekki þessa þjóðernis-
ástæðu. Eius og nokkur hlutur só betri í sjálfu sér fyrir það að
hann er íslenzkur eða amer/skur eða spænskur. Hugsum oss að
eftir þúsund ár séu allar þjóðir nema Islendingar horfnar frá járn-
brautum. Svo kernur upp barátta á íslandi um það að afnema
járnbrautir og iáta þær þoka fyrir einhverju tízkusniðnara sam-
göngufæri. Þá vildu Isiendingar ekki sleppa þeim, af því að
nú ætti engin þjóð járnbrautir nema þeir.
Það er leitt að sjá þessa þjóðernis-ástæðu á Islandi iagða við
hvern hógóma. Væri henni brugðið upp í því einu sem vér gætum
verið hróðugir af, þá væri hún réttmæt. Eu hún er t. d. ekki
helgari möntium en það, að þeir bregða henni upp til varuar fyrir
öðru eins smekkleysi og ímyndunar-fátækt í búnaði eins og kemur
fram í því sem nefnt er íslenzk peysuföt. Föðurnöfnum og peysu-
fötum er baldið enn á Islandi, ekki af því að það eé viðutkent
fallegt eða hagkvæmt, heldur bókstaflega af því að sú hugsun,
sem einu sinni hefir skapað það tvent, er úrelt meðöllumöðrum þjóðum.
Ekki gegnum vér heldur þeirri ástæðu, að ættarnöfn geri
ættartölur ruglingslegri. Vér verðum fyrst að sannfærast um, að
ættgreiningin rugli jurtafræðina eða gatnaskipun geri vandrataðra
í borginni.
Hlægilegast er þó að gera þetta mál að kvenréttindaatriði.
Hingað til hefir faðirinn einn, karlmaðurinn, ánafnað dætrum sínum
þetta hnoss á íslandi. Nú mundi dóttirin ekki vera kend við
föðurinn einan, heldur við kynkvísl hans, eða ef húu kysi heldur,
við kynkvísl móður sinnar, eða ef hún kysi helzt, við kynkvísl
þeirra beggja, eins og hvorttveggja er ekki ótítt þar sem ættarnöfn
ráða. En annars fáum vér ekki séð að eiginmaðurinn höggvi meira