Óðinn - 01.07.1925, Side 17

ÓÐINN
65
Magnús Sigurðsson á Grund.
Magnús á Grund — svo var hann alment kallaður
hjer um slóðir og að lokum landkunnur undir því
nafni — var fæddur 3. júlí 1846 að Torfufelli í
Eyjafirði. Foreldrar hans voru Sigurður Jóhannesson
bóndi þar og kona hans Ragnheiður Magnúsdóttir.
Voru það myndarhjón af góðum ættum. A unga aldri
var hann tekinn til fósturs af
móðurafa sínum Magnúsi Arna-
syni hreppstjóra í Öxnafelli og
ólst hann upp hjá honum. Ekki
naut hann í uppvexti sínum meiri
mentunar en þá gerðist um unga
menn á hans reki. Rjeðst síðan
í trjesmíðanám að Möðruvöllum
til Friðriks Möllers, sem þá var
talinn hinn besti smiður í sýsl-
unni, lærði svo sjómannafræði
og stundaði sjómensku í nokkur
ár, á skipi einu, sem hann hafði
keypt í fjelagi við nokkra aðra.
Reisti bú á hálfri jörðinni Grund
í Eyjafirði 1874 og hætti þá
sjómensku. Gekk ári síðan að
eiga heitmey sína, Guðrúnu ]óns-
dóttur frá Gilsbakka, mestu
dugnaðarkonu og kvenskörung.
Varð þeim átta barna auðið.
Fjögur af þeim dóu í æsku, tvö
náðu tólf ára aldri. Einn sonur
þeirra, Aðalsteinn, hið mesta
mannsefni og hinn besti drengur, ljetst 30 ára gam-
all. Að eins tvær dætur af fyrra hjónabandi hans eru
nú á lífi, Jónína kona Ólafs G. Eyjólfssonar kaup-
manns í Reykjavík og Valgerður gift Hólmgeiri
bónda Þorsteinssyni á Grund. Árið 1888 keypti M. S.
alla landareign Grundar með tilheyrandi jörðum. Rak
hann þar síðan búskap og verslun í stórum stíl um
langt skeið og varð hinn mesti fjárafla- og fram-
kvæmdamaður í hvívetna. Bygði upp allan bæ sinn
af mikilli rausn, íbúðarhús úr timbri og peningshús
flest úr steinsteypu. Ræktaði og girti Iandið; gegndi
ýmsum störfum utan og innan sveitar, var oddviti,
sýslunefndarmaður, amtsráðsmaður. Reisti 1905 á
eigin kostnað kirkju á Grund, eitt af veglegustu
guðshúsum þessa lands. Gaf stórfje til opinberra
stofnana. Var stuðningsmaður og þátttaki margskonar
framfarafyrirtækja. Hlaut riddarakross Dannebrogs-
orðunnar 1907. Sæmdur riddarakrossi Fálkaorðunnar
1921. Misti konu sína 1918. Giftist aftur 1924 Mar-
grjetu Sigurðardóttur frá Snæbjarnarstöðum í Fnjóska-
dal og átti með henni eina dóttur, sem er á lífi,
Aðalsteina að nafni. Hann dó úr hjartaslagi 18. júní
s. 1. á 78. aldursári. Var jarðsettur þann 30. s. m í
ættargrafreit sínum á Grund, að viðstöddu miklu
fjölmenni. . . .
Um og eftir aldamófin síðustu var vegur Magnús-
ar sem mestur. Var hann þá
ennþá með fullu fjöri, þó hann
væri nokkuð tekinn að eldast.
Heilsan var ágæt og starfsþrótt-
urinn virtist óbilandi. Hafði hann
þá eignast alla jörðina Grund
og rjeðst nú í hvert stórræðið á
fætur öðru, eftir því sem gerðist
þá á tímum. Fyrst bygði hann
íbúðarhúsið á Grund, miklu
stærra og vandaðra en menn þá
voru vanir, síðan rak hver bygg-
ingin aðra. Fjós og fjóshlaða úr
steinsteypu, þá flest peningshús
og hlöður við þau úr sama efni.
Hlöðurnar tóku um 2500 hesta
heys. Þá bygði hann annað hús
til fundahalda og vörubirgða.
Hús þetta brann óvátrygt nokkru
síðar. En Magnús reisti það
óðar aftur og enn vandaðra en
fyr. Jafnframt þessu bætti hann
jörðina á ýmsa vegu með vatns-
veitingum og girðingum, er námu
að lengd um 5000 faðma, og jók ræktað land um
20 dagsláttur. En þrátt fyrir þennan stórkostlega
kostnað, sem byggingar þessar höfðu í för með sjer,
sjerstaklega eftir að hann reisti kirkjuna, sem kostaði
35000 kr., virtist þó svo, sem efni hans ykjust altaf
á öðrum sviðum. Búskapurinn dafnaði ár frá ári og
verslun hans færði út kvíarnar. Hann reif sig, með
svo undarlegum hætti, langt fram úr sveitungum sín-
um, að allir undruðust, og það er ennþá mörgum
ráðgáta, hve fljótt honum tókst að auka efni sín. Var
ekki trútt um, að ýmsar kynjasögur gengu um upp-
haf auðs hans, eins og t. d., að hann hefði grafið
eftir og fundið gull í Helguhól, eða rekist á gullkistu
eina mikla, er hann gróf fyrir grunni íbúðarhússins
hins nýja. En þetta sýnir að eins ljósara, hve framar
hann var öðrum mönnum um fjesýsluna.