BFÖ-blaðið - 01.11.1990, Page 10

Heilbrigt líf - án áfengis:
Sextíu svör sem ýmislegt má lesa úr
í síðustu fimm tölublöðum hafa birst svör sex-
tíu karla og kvenna við spurningum um bind-
indi og áfengisvarnir. Arni Einarsson, sem
hefur starfað að þessum málum síðustu ár,
hefur litið á svörin og dregur hér fram það sem
honum finnst einkenna þau og sérstaka
athygli vekur.
Kenningar um ánauð áfengisneyslu
Lengi hafa menn leitað skýringa á því hvers
vegna sumir ánetjast áfengi og missa tökin á
neyslu þess en aðrir virðast hafa stjórn á
henni að svo miklu leyti sem félagslegt um-
hverfi og menning veitir fólki svigrúm til
sjálfstæðis í þeim efnum.
Ýmsar skýringar hafa komið fram á þessu,
s.s. að þeir sem ánetjast áfengi séu „öðruvísi“
líffræðilega en hinir sem halda hlut sínum
gagnvart Bakkusi og að um sé að ræða sjúk-
dóm.
Til eru félagslegar skýringar sem gera ráð
fyrir að áfengi og önnur vímuefni séu hugar-
svölun vonsvikinna, kúgaðra eða firrtra ein-
staklinga og/eða hópa sem leiti sér lífsfylling-
ar eða flýi á náðir vímunnar er geri veruleik-
ann bærilegri eða deyfi tilfinninguna fyrir
honum.
Nátengd þessari skýringu er sú að sálræn
svörun fólks við vímunni sé mismunandi.
Sumum finnist víman þægilegri og eftirsókn-
arverðari en öðrum. Þeir séu líklegri til að
ánetjast henni. Hér má m.a. nefna þá skýr-
ingu að fólk neyti áfengis til að breiða yfir
feimni sína og aðra vanmetakennd.
Þá er ónefnd sú skýring að framboð áfengis
skipti mestu. Því sé líklegra að þeir sem eigi
auðvelt með að komast yfir áfengi ánetjist því
fremur en aðrir sem þurfa meira fyrir því að
hafa. Lágt verð á áfengi ýti undir neyslu, svo
og fjöldi dreifingarstaða. Þá ráði hið almenna
viðhorf miklu. Sé neyslan útbreidd og almenn
og áfengi notað við mörg tækifæri missi ein-
faldlega fleiri tökin en annars. Bent er á að
margir ánetjist áfengi tímabundið en segi
skilið við það vegna breyttra aðstæðna; taka
10 t.d. saman við nýjan maka, flytjast búferlum
eða takast á hendur ný viðfangsefni. í samfé-
lagi okkar er mikil hvatning til neyslu, m.a.
frá þeim sem græða beint á áfengissölu en
taka ekki þátt í að greiða niður þann kostnað
sem neyslunni fylgir.
Að segja nei
Miklu minna púðri hefur verið eytt í að leita
skýringa á því hvers vegna margir, þrátt fyrir
útbreiðslu áfengis og þrýsting til neyslu,
hafna notkun þess. Hvað mótar afstöðu þessa
fólks til áfengisneyslu? Liggur einhver með-
vituð ákvörðun að baki því að það neytir ekki
áfengis eða gerist það ómeðvitað „af sjálfu sér“
fyrir tilverknað uppeldis og umhverfis?
Á tímum, þegar forvarnir eru efst á baugi og
réttara þykir að koma í veg fyrir skaða en að
plástra sárin þegar í óefni er komið, hlýtur að
vera nokkurs um vert að kanna þessa hlið
Heilbrigt líf - án áfengis
Lífsstfll margra þekktra íslendinga
I könnunum hefur komið fram
afi um fímmtungur fullorfiinna
si'KÍHt ekki nota áfengi, eða allt að
35 þúnund manna. Afieine Iftill
hluti þeiwa hópa er f bindindisfé-
Ritnefnd BFÖ-blaðeinn fannst
áatœða til að vekja athygli les-
enda ó þekktum lalendingum,
nem velja heilbrigt Iff ón ófengis.
Vifi lögðum tvnr npurningar fyrir
þetta fólk og birtum avörin f þesau
blafii og þeim meetu.
1. Hver er afrlaOa þln til áfengis
ng HvaO ræOur hennif
2. HvaOfinnstþérbrýnastaOgera
I áfengisvOrnum 1
Arni Slgfússon, fram-
kvnmdastjóri Stjórnunar-
félagslns og borgarfulltrúi:
1. Ég hef komifi þvf svo fyrir að
tryggt er að ég verð ekki f höpi
þeirra Qölmörgu lalendinga sem
munu eyðileggja mismunandi
mörg ór af Iffí afnu, eða fjölga
mistökum efnum, vegna misnotk-
unar á áfengi. Lauanin var fólgin
f móltœkinu og stjómunartœkn-
inni: „I upphafí skyldi endirinn
Til þens var aðeina ein trygg
leið, ég nota ekki ófengi.
Ég hef löngun til að vakna alla
morgna einn allagóður og upplag
mitt gefur tilefni til - sofna alls-
gófiur - og nýt hverrar mfnútu f
svefni sem vöku.
2. Menn verða að fá að velja sér
Iffsstfl sjólfír. Só sem hafnar
ófengi á uð gera það vegna þess að
hann velur það. Frœðela og upp-
lýsingar um ófengisvandann og
þó staðreynd að maður nýtur Iffs-
ins best allsgóður eru bestu
ófengisvarnirnar. Menn þurfa að
öðlast skilning ó þvf hvernig þeir
áorka mun meiru en t.d. sá sem
kfkir f glas um hverja helgi, reyn-
ast betri uppalendur bama sinna,
betri fjölskyldumenn, traustari
vinir og sannari sjólfum sér. Þá
munu menn einfaldlega hafna
þessum vökva.
Elfa-BJÖrk Gunnarsdóttir,
framkvæmdastjóri Rfkls-
utvarpslns/útvarps:
1-2. Ég neyti ekki ófengis.
Mikið vantar ó að jafnrétti rfki
milli þeirra, sem þess neyta og
okkar hinna, sem ekki gerum það.
Rœtur hefðarinnar standa djúpt
og afstaðan gagnvart ófengis-
neyslu er mjög skýr. Hún er ein-
faldlega sú að hið efililega atferli
sé að neyta ófengis og þeir, sem
það gera ekki, eru stöðugt f vöm.
Þetta er ón vafa ein af óstœðunum
fyrir þvf að ófengisneysla er svo
útbreidd. Það er ekki auðvelt að
synda ó móti straumnum.
Mig langar að taka sem dæmi
veitingar f móttökum ýmiss
konar. Miklu fé er eytt f áfengis-
kaup og virðist metnaður gest-
gjafanna beinast fyrst og fremst
að þvf að ófengisneytendum sé
veitt sem best þjónusta. öðra
máli gegnir þjónustan vifi þá
gesti, sem ekki neyta áfengra
drykkja. Þar er hugmyndaflugið
af mjög skornum skammti og
stundum gleymast þessir gestir
Þegar þeir gleymast ekki, er
oflast kók eða djús ó bakkanum.
Kók er dfsætur drykkur. Djús er
hversdagsdrykkur Það er þvf
engin tilbreyting að fó slfkt við
hátfðleg tækifæri, þegar aðrir
njóta fjölbreyttra drykkjarfanga.
Ég mæli með að úr þessu verði
bætt. Æskilegt er að veittir séu
góðir ávaxtadrykkir og óófengar
vfntegundir. Þessa drykki ó að
bera fram f fallegum glösum, þvf
glösin era hluti ánægjunnar.
Þörf er ó hugarfarsbreytingu
hjó okkur öllum. Við sem vfnu-
laus eram eigum að gera meiri
kröfúr. Við þegjum alltaf rétt eins
og var með reykingarnar fyrir
nokkram árum. Við eigum að