Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1930, Blaðsíða 116

116
Sigfús Blöndal
hafinu. Dar voru fyrir fátækir fiskimenn, Venetar, leifar
af fornþjóð, sem menn annars vita lítið um; peir töluðu
upprunalega sérstakt mál, ólíkt latínu, sem enn pekkist
af nokkrum áritunum; pað mál var pá dautt, og latínu-
blendingur talaður par. Smámsaman risu upp borgir par
í eyjunum; pær prifust allvel, og árið 697 gerðu pær
svo samband sín á milli og völdu sér hertoga (á lat.
dux, ítölsku doge, en doxe á mállýzku Feneyinga).
Árið 811 var ákveðið að setur hans og stjórnarinnar
skyldi vera við Rivo alto, par sem nú heitir Rialto.
Frá pví má tala um rikið og borgina Venezia eða Fen-
eyjar, sem brátt varð stórveldi. Hinn mikli hertogi peirra
Enrico Dandolo er aðalmaðurinn í krossferðinni 1204,
blindur og níræður, en í fullu fjöri, og snýr henni upp í
pað að taka Miklagarð og sundra gríska keisaradæminu,
hættulegasta keppinautnum I verzlun og iðnaði. Nú er
komin upp í Feneyjum voldug stétt hraustra og duglegra
kaupmanna, sem tamdi sér vopnaburð og leit á sig sem
aðalsmenn, enda voru margir af fyrstu innflytjendunum á
pjóðflutningatímum komnir af rómverskum höfðingaætt-
um, sem höfðu átt jarðeignir á meginlandinu. Auðurinn
hélzt í sumum pessara ætta, peir urðu djarfir siglinga-
menn og ágætir hermenn, og brátt komust öll völd í
hendur pessarar stéttar. Kom pað fyrir lítið að hertog-
arnir og alpýðan reyndu að afstýra pví. 1355 var her-
toginn Marino Falieri tekinn af lífi fyrir tilraun til að
breyta stjórnarfyrirkomulaginu, og 1457 var Francesco
Foscari, ágætismaður, settur frá hertogatign og sonur
hans rekinn i útlegð, grunaðir um líkar sakir. Útávið
var ríkinu stjórnað með mesta skörungsskap. Lengi voru
Qenúumenn hættulegustu keppinautarnir, og pað voru
peir sem hjálpuðu Grikkjum til að endurreisa keisara-
dæmið í Miklagarði, og í Chioggiastríðinu prengdu peir
svo að Feneyjum, að nærri pví reið að fullu —, en pað