Dagblaðið Vísir - DV - 14.08.1982, Qupperneq 14
14
DV. LAUGARDAGUR14. ÁGUST1982.
FETAÐIFOTSPOR GRETTIS
Allir vildu þeir
sundid þreytt hafa
Býsk Grettir nú til sunds ok hafði;
spluváöarkufl ok gyrör í brækr; hann
lét fitja saman fingma. Veör var
gott. Hann fór at áliönum degi ór
eyjunni; allóvænligt þótti Illuga um
hans ferö. Grettir lagöisk nú inn á
fjpröinn, ok var straumr með
honum, en kyrrt meö pllu. Hann sótti
fast sundit ok kom inn til Reykja-
ness, þá er sett var sólu. Hann gekk
til bæjar at Reykjum ok fór í laug,
því at honum var kait oröit nokkut
svá, ok bakaðisk hann lengi í laug-
inni um nóttina ok fór síðan í stofu.
Hann var móör mjpk ok sofnaöi fast;
lá hann þar allt á dag fram.
Mikil þrekraun
Drangeyjarsund Grettis er hin
mesta þrekraun þegar allra aö-'
stæöna er gætt, vegalengdar, sjávar-
kulda, frumstæös útbúnaöar og svo
þess að hann var einn síns liðs alla
leið. En þrátt fyrir það virðist engin
ástæöa til þess aö efast um að frá-
sögnin af sundi Grettis sé sönn enda
má minna á það að mörg dæmi eru
kunn um miklu lengri sund nú á tím-
um, til dæmis Ermarsund, þótt þar
sé að ööru leyti ólíku saman aö jafna.
Benedikt Waage skrifar grein í
Iþróttablaöiö árið 1927 þar sem hann
fjallar dálitið um sund Grettis. Þar
segir hann aö sennilega hafi Grettir
synt bringusund. Einkum vegna þess
hversu fáar sundaðferðir hafi þá
verið þekktar og eins af því aö
bringusund er venjulega talið ein
allra öruggasta sundaöferöin, að
minnsta kosti fyrir þolsund. Það má
þó vera aö Grettir hafi hvílt sig með
því að synda til dæmis baksund. Þá
telur hann sennilegt að Grettir hafi
komiö í land í víkinni skammt frá
Reykjadiski fyrir neðan Grettislaug.
Þar sé landtaka sæmileg en aftur á
móti stórgrýti mikiö á sjálfum
Reykjadiski.
Þá leiöir Benedikt líkum að því að
aöeins hafi tekið Gretti þrjár og
hálfa klukkustund aö synda sjö og
hálfan kílómetra þar sem svo mikill
aflraunamaöur hafi veriö á ferð.
Af Karli og
Kerlingu
Drangey liggur nær miöjum
Skagafirði. Þar sem skemmst er til
lands úr eyjunni að Reykjadiski er
um3,7 sjómílur.
Axel Kvaran xynti Drangeyjar-
sund 1961. Hann synti frá
Reykjadiski á Reykjaströnd út í
Drangey. Allir aðrir sem synt
hafa þessa leið hafa hins vegar
synt frá Drangey til lands.
Drangey rís snarbrött og hrikaleg
úr hafi. Þegar nær kemur er hún
klofin aö sjá og heitir Lambhöföi
nyröri hluti eyjarinnar en Lundhöföi
sá syðri. Beit er í eyjunni á sumrum
enda er hún mjög grösug uppi. Tveir f
drangar hafa lengi staöiö viö Drang-
ey, sem nefndir voru Karl og Kerl-
ing. Karlinn er fyrir löngu fallinn í
sjó en Kerling stendur enn; en búizt
er við aö hún fari sömu leið og Karl-
inn! — Þá hafa menn og getið sér til
aö Drangey muni líka „hrynja I
hafiö”, ef dæma má eftir þvíhve eyj-
an hefir klofnaö síöasta mannsaldur
og mikiö falliö úr henni.
Um upptök Drangeyjar segir svo í
þjóðsögunum að í fornöld hafi tvö
nátttröll átt heima í Hegranesi; karl
og kerling. Einu sinni fóru þau með
kú sína, sem var yxna, áleiöis yfir
fjöröinn úr Hegranesi út á Skaga-
fjörð. Karl teymdi en kerling rak.
Þegar þau eru komin töluvert út á
fjöröinn ljómaði dagur og uröu þau
bæði að steini, og eru þau drangamir
sem hjá Drangey hafa staöiö en
Drangey á að vera kýrin sjálf. — Þó
þessi þjóösaga sé að mörgu leyti
merkileg þá er þaö ekki hún sem
haldiö hefur mest og bezt sögu
Drangeyjar á lofti heldur miklu frek-
ar dvöl kappans Grettis og félaga
hans Qluga í eyjunni. Hefur mörgu
skáldinu orðið þaö aö yrkisefni, eins
og Stephani Ó. Stephanssyni í vís-
unni Viö Drangey:
Mörg er sagt, aö sigling glæst
sjást frá Drangey mundi.
Þó ber Grettis höfuð hæst
úr hafi á Reykjasundi.
Grettir á leið til lands úr Drangey.
Þeir hafa þreytt Drangeyjarsund
Sjö fræknir íslendingar hafa
þreytt Drangeyjarsund í gegnum
tiöina:
Ariö 1030 Grettir Ásmundarson.
Árið 1927 ErlingurPálsson.
Áriö 1936 Pétur Eiríksson.
Áriö 1939 Haukur Eínarsson.
Arið 1957 og ’59 Eyjólfur Jónsson.
Árið 1961 AxelKvaran.
fingravettlinga á höndum úr
dúnheldu efni. Allur útbúnaöur var
hinn ágætasti aö ööru leyti en því aö
engin hafði hann sjógleraugu. Hann
var vel smuröur feitiefnum, sem sér-
staklega voru búin til til vamar
sjávarkulda, bæði undir sundklæöin
og eins borið í þau. Undirbúningur
undir sundraunina tók tæpa
klukkustund.
Erlingur synti aöallega þolskriö-
Erlingur Pálsson sannaði sund
Greltis árið 1927.
Var í þremur
sundbofum, hafði
tvær sundhettur og
fingravettlinga
á höndum
Þaö var í júlílok áriö 1927 að
Erlingur Pálsson, sundkappi og
yfirlögregluþjónn, synti úr Drangey
til lands. Þaö var 14 stiga lofthiti
þennan dag og sjávarhiti aöeins
minni. Erlingur var þannig búinn aö
hann var í þremur sundbolum; sá
yzti var gerður úr dúnheldu lérefti en
hinir voru venjulegir ullarsundbolir.
Sundhettur haföi hann tvær og
Haukur Einarsson frá Miðdal
synti frá Drangey til lands árið
1939.
sund, sem er fjögra takta, og hvíldi
sig meö þvi að synda bringusund við
og við. Erlingur var heppinn með
veður þótt hvessti nokkuö og
straumur yröi harðari um þriðjung
leiöarinnar.
Ferðin gekk því vel og náöi
Erlingur landi á Hrossavíkumefi,
sem er innan viö Reykjaá í Reykja-
landi. Hafði hann þá verið 4 klukku-
stundir og 25 mínútur á leiðinni.
Vegalengdin sem hann synti var um
sjö og hálfur kílómetri. Þaö er ná-
lega einum kílómetra lengra en
beinasta leiöin frá Drangey til lands.
Eins og nærri má geta var
Erlingur nokkuð þrekaður eftir
þessa miklu sundraun, mest vegna
sjávarkulda.
Gekk við hækjur
sem ungur drengur
en synti samt...
Næstur til að þreyta hiö frækna
Grettissund var Pétur Eiríksson,
kunnur reykvískur sundmaður. Það
var árið 1936, líka í júlímánuöi. Hann
var 5 klukkustundir og 19 mínútur á
sundinu og var hitastig sjávar 11
gráður. Hann kom upp að Reykjum á
Reykjaströnd.
Þetta sund Péturs þótti glæsilegt
afrek. Hann var aðeins 18 ára gamall
þegar þetta var og er enn yngstur
þeirra sem þreytt hafa sundið. Sund
Péturs þótti ekki sízt glæsilegt fyrir
þaö aö í æsku varö hann fyrir því
óláni að fá berkla í fót og lá þá í tvö
ár, ýmist heima hjá sér eöa á Vífils-
stöðum. Þegar hann komst á fætur
varö hann aö ganga viö tvær hækjur.
Síðar tók hann aö iöka sund og taldi
hann þaö ööru fremur hafa hjálpaö
sértilaðnáheilsu.
Prentarinn sem
lagðist til sunds
Haukur Einarsson prentari
lagöist næst til Grettissunds. Þaö var
í ágústmánuöi 1939. Synti hann vega-
lengdina á 3 klukkustundum og 20
mínútum.Var sjávarhiti 8 gráöur og
kom hann aö landi á Reykjum á
Reykjaströnd.
Haukur synti bringusund alla
leiðina, nam aldrei staöar, neytti
einskis og kom aldrei viö bátinn sem
fylgdi honum! Þegar hann kom að
landi, gekk hann óstuddur til laugar
og þvoöi sér. Virtist hann meö öllu
óþjakaður eftir sundraunina.
Lögregluþjónninn
sem tvisvar þreytti
Grettissund!
Og þá var komiö aö Eyjólfi Jóns-
syni lögregluþjóni og stofnanda
Knattspyrnufélagsins Þróttar að
standast eldraunina. Geröi hann gott
betur en fyrirrennarar hans, því
ekki s jaldnar en tvisvar þreytti hann
sundið!
Það var fyrst i júlímánuöi áriö
1957 aö Eyjólfur lagöist til Drang-
eyjarsunds. Synti hann alveg
ósmurður og neytti einskis á leiðinni.
Aftur synti hann sömu leið tveimur
árum síöar og þá í norðangarra og
sjávarhiti þá ekki nema rúm 7 stig en
hafði það samt. Síðara Drangeyjar-
sundið var nokkurs konar æfing hjá
Eyjólfi fyrir Vestmannaeyjasund
sem hann þreytti sama ár. Þá synti
hann úr Eyjum til lands, um 13
kílómetra leiö, á 5 klukkustundum og
26 mínútum.
Eyjólfur var mikill sundgarpur
hér á árum áður og þreytti hann
hvert sundafrekið á fætur ööru.
Meöal annars synti hann yfirSkerja-
f jörðinn, út í Viðey, yfir Hafnarfjörö,
upp á Skaga og úr Kjalarnestanga að
Loftsbryggju í Reykjavíkurhöfn. Þá
reyndi hann tvisvar aö freista þess
. aö synda yfir Ermarsund.
Þóttu sundafrek Eyjólfs og þykja
enn ævintýri h’kust. Fram aö tólf ára
aldri tók hann ekki á heilum sér og lá
langlegur á sjúkrahúsum með
berkla. Og aö synda lærði hann ekki
fyrr en 25 ára gamall.
Og enn er þreytt
Drangeyjarsund__________
Ariö 1961 lagðist enn einn kappinn
til sunds yfir Skagafjörðinn og í
þetta sinn Axel nokkur Kvaran. Var
sund hans ólíkt fyrri sundgörpum aö
því leyti að hann synti frá landi út í
Drangey. En allt gekk þaö eins og í
sögu.
Eyjólfur Jónsson er áreiðanlega einn
frœknasti sundkappi okkar. Hann
synti tvisvar Drangeyjarsund tlu sinn-
um Viðeyjarsund. Þá synti hann eitt
sinn frá Reykjavík og upp á Skaga,
Skerjafjarðarsund, Hafnarfjarðar-
sund, frá Vestmannaeyjum til lands og
úr Kjalarnestanga að Loftsbryggju i
Reykjavlkurhöfn. Einnig freistaði"
hannþess tvisvar að synda yfir Ermar-
sund. Þurfti hann að gefast upp í bœði
skiptin vegna sjóveiki og dimmviðris.
Og enn á aö feta í fótspor Grettis
gamla. Næstur ætlar Kristinn
Einarsson, sundgarpur af Skaganum
aö synda og sjálfsagt veröur hann
ekki sá síðasti til aö takast á við
þrekraunina þá. . .
-KÞ.
Textf: Kristín Þorsteinsdóttir