Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1982, Qupperneq 10

10
DV.MIÐVIKUDAGUR27. OKTOBER1982.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Stjórn Schliiters
sloppin yfir erfiðasta
hjallann til að byrja með
Setíð undir umræðum i danska þjóðþinginu um spamaðarráðstafanir
hægri stjórnarinnar. MaOurinn sem situr aftastur er Mogens Glistrup,
en jtað var einmitt með stuðningi hans og Framfaraflokksins, sem
minnihiutastjórn Schiuters náði samþykki fyrir efnahagsstefnu sinni.
Fyrsta hægri stjórnin, sem sest hef-
ur að völdum í Danmörku í áttatíu
og eitt ár, hefur undir forsæti Poul
Schliiters komið frumvarpi sínu um
efnahagsráðstafanir í gegnum þingið
og unnið þannig fyrstu orrustuna en
á ennþá langt í land með aö vinna
stríöið.
Það virðist að minnsta kosti vera
samdóma álit allra leiðandi stjórn-
málamanna, atvinnurekenda, verka-
lýösforingja og hagfræöinga í
viðtölum í dönskum fjölmiðlum að
undanfömu. Þeir segja að
samsteypustjóm Schliiters eins og
svo margar aðrar ríkisstjómir í
Vestur-Evrópu, standi nú á kross-
götum í sparnaðaráætlunum sínum.
Atvinnuleysisvandamáliö, niður-
skurður opinberra útgjalda og
hrikaleg söfnun erlendra skulda er
sá þríhöfða þurs, sem fjögurra
flokka stjórn Schliiters á við að
glíma, og sveiflar hún þó ekki
þyngra sverði en sextíu og sex þing-
sætum í danska þjóðþinginu, þar
sem 179 fulltrúar hafa setu.
Fyrir viku samþykkti þjóðþingið
meö níutíu atkvæöum gegn áttatíu og
fimm nokkur veigamestu ákvæðin
í spamaðarfrumvarpi nýju
stjómarinnar, sem fólu í sér
takmarkanir á launahækkunum og
niðurskurð á opinbemm útgjöldum.
En fréttaskýrendur em allir á einu
máli um aö úrslitin hafi ekki ráðist
þar. Þeir telja að framtíðaráætlanir
stjórnarinnar standi eöa falli meö
niöurstöðum þeirra viöræðna, sem
hófust viö verkalýðsfélögin í síðustu
viku um stefnuna í launamálum.
Þær verða þó ekki meö neinni fljóta-
skriftinni, því að flestir ætla að
viöræðurnar kunni að teygjast alla
leið fram í marslok á næsta ári.
Hnífurinn stendur þar í kúnni sem
em vísitölubætumaráalmennlaun,
og rétt eins og hér á Islandi eru þær
dönskum launþegasamtökum það
sama og hin heilaga kýr á Indlandi.
Það er litið á vísitölubætumar sem
einu vörn launþegans í verðbólgunni,
lykilinn að sanngjarnri tekju-
skiptingu velferöarþjóðfélagsins.
„Viö verðum aö tryggja að
rauntekjur félaga okkar minnki
ekki. Um það verðum við að standa
vörð,” segir Knud Christensen, for-
maður landssamtaka danskra
verkalýðsfélaga.
Danskir hagfræöingar hafa
komist að sömu niðurstöðu og
íslenskir efnahagsspekúlantar inn að
hið sjálfvirka vísitölukerfi sé eins og
olía á verðbólgubálið. Verðbólgan í
Danmörku er áætluð 7,5% á þessu
ári, en það er yfirlýst stefna
Schliiters og fneðráöhen-a hans að
koma henni niöur í 5,5% í lok næsta
árs. Einhvem veginn hafa danskir
ráðamenn ekki vogað sér að grípa til
sömu úrræða og íslenskir að hag-
ræöa til vísitölugrundvellinum.
Hvort þeim stendur stuggur af
viöbrögöum kjósenda eða finnst þaö
of skammgóöur vermir, skal ósagt
látið.
Sigur Schliiters og minnihluta-
stjórnar hans í atkvæðagreiðslu
þingsins um efnahagsgerðimar kom
mönnum mjög á óvart. Forveri hans,
Anker Jörgensen og minnihluta-
stjórn hans féll einmitt á frumvarpi,
sem fól í sér ekki ólikar ráöstafanir.
Velta menn því mikið fyrir sér
hvemig Schliiter gat'heppnast það
sem Jörgensen megnaði ekki að
koma fram. Enda telja menn heldur
ekki séö fyrir endann á því hvort
Schliiter tekst þaö.
„Forsenda þess að stjórnin haldi
velli er aö þingið samþykki einnig
það sem eftir er að koma fram af
ráðstöfunum okkar í efnahagsmál-
unum,” segir Henning Christopher-
sen fjármálaráðherra. Hann sagöi
fréttamönnum að hann teldi aö
stjóminni mundi takast að ná
samþykki þingsins, þegar fjárlaga-
frumvarpiö kemur til lokaafgreiðslu
í heild sinni 15. desember.
Jens Thorsen, forseti félags
danskra atvinnurekenda, tók í sama
streng, þegar hann var spurður af
fréttamönnum hvort hann teldi nýju
stjórnina verða langlífa eða
skammlífa. — „Hún stendur að vísu
á veikum grunni, en ég held hún
muni ekki eiga í teljandi erfiðleikum
fram til áramóta úr þessu,” sagöi
Thorsen.
Hagfræöingar hafa látið i ljós það
álit að efnahagsaðgerðirnar þurfi
fjögur til fimm ár til þess að skila
einhverjum árangri, en þeir spá því
aö á svo löngum tíma mundi at-
vinnuleysiö aukast úr 10% upp í 12%.
Kjörtímabilið rennur út í desember
1985, en margir em efins í að minni-
hlutastjórn Schliiters verði sætt svo
lengi á þessari stefnu. Þá þykir
ekkert annað koma til greina en
nýjar kosningar til þess aö láta kjós-
endur sjálfa skera úr um fylgi efna-
hagsstefnunnar hjá þjóðinni. Sér-
fræðingar telja lágmark þurfa tvö ár
til þess að sjá hvað efnahagsstefnan
kannaðleiðaaf sér.
Sósíaldemókratar Jörgensens
segjast í gmndvallaratriðum geta
verið sammála stjóm Schliiters um
leiðir til lausnar efnahagsvand-
euium, en ekki þeim ráðstöfunum
sem lagöar hafa verið fram, eins og
þær eru í smáatriðum, og ekki heldur
tímanum sem valinn hefur verið til
aögerðanna. Auöheyrilega vilja þeir
þó þæfa voðina, þar til fyrir liggja
niðurstöður af viöræðunum.
lan Paisley, öfgapredikarinn og stjórnmálamaðurinn
HANN KALLAR SIG
RÖDD ULSTERS
— og varar við „djöf uls spilverki pápistanna og landráðamanna”
Það er krökkt af líf vörðum um pré-
dikarann, Ian Paisley, hvar sem
hann kemur fram og hefur upp raust
sína, sem hann sjálfur segir að sé
rödd einnar milljónar mótmælenda
N-Irlands.
Nærvera lífvarðanna er stöðug á-
minning um aö það er lífshættulegt
að vera framarlega í eldlínu stjóm-
málanna á N-Irlandi, þar sem yfir
tvö þúsund manns hafa verið drepnir
í þrettán ára skálmöld og
hjaðningarvígum kaþólskra og mót-
mælenda.
Paisley hefur jafnan verið uppsig-
að viö lifvörsluna þótt hann veigri
sér hins vegar ekki við að hóa saman
tugþúsund manna einkaher til þess
að þjálfa vopnaburð og búa undir
hugsanlega borgarastyrjöld, ef
svíkja á Ulster í hendur útsendara
páfans í Dublin”, eins og hann sjálf-
ur orðar það. Og enn síður líkar hon-
um að þurfa að aka um í brynvarinni
bifreið með skotheldu gleri í rúðu
stað.
En hann þekkir af eigin reynslu og
nokkrum banatilræðum á síöustu
árum að hann á óvini nóga. Þaö við-
gengst engin hálfvelgja í kringum
öfgaprestinn Paisley. Hann er
annaöhvort dáður eða hataöur.
Aðdáendum sínum er hann
sending himni frá, bjargvættur mót-
mælenda, sverð þeirra og skjöldur
gegn uppivöðslu hinna „pápísku
djöfla” og sameiningu við Irska
lýðveldið í suðri. Andstæðingum
sínum er hann stórhættulegur of-
stækismaöur, rödd aftan úr forn-
eskju, sem vill ríghalda í drottnun
mótmælenda og Breta yfir langþjáð-
um og kúguðum minnihluta þjóðar-
innar, hálfri milljón kaþólskra
manna.
I hans augum voru kosningamar
fyrir viku til nýs heimaþings á N-Ir-
landi og endurreisnar heimastjómar
í Belfast ekkert annað er tækifæri til
þess að sýna að hann væri óumdeild-
ur leiðtogi mótmælenda.
Og það vantaði ekki að hann vann
nógu auðveldan sigur í eigin kjör-
dæmi, eitt þeirra 78 þingsæta, sem
lýðveldissameiningarflokkur hans
fékk úr kosningunum. En það gerði
einnig aðalkeppinautur hans um for-
ingjaskikkju mótmælenda, James
Molyneaux, formaður hins gamla
sameiningarflokks unionista, eins
og þeir hafa alltaf verið kallaöir.
En það var Molyneaux sem var á
forsíðu írsku blaðanna, því að tvíveg-
is var honum sýnt tilræöi í
kosningunum, þótt báðir séu þeir
raunar á „listanum” sem INLA, rót-
tækur hry ðjuverkaflokkur kaþólskra
marxista, heldur yfir þá sem þeir
helst vilja feiga. Molyneaux slapp
heill á húfi frá banatilræðum þessum
mest fyrir tilviljanir og einhverja
ófyrirsynju.
Sverðið er að visu aðeins notað
vlð ákveðnar seremoniur, en i
höndum PalsJeys erþað táknrænt
fyrir þá lausn sem hann og fyigis-
menn hans sjá heista á N-íriands-
vandamálinu.
Paisley, sem stofnaði sjálfur eigin
mótmælendasöfnuð, hefur aldrei
gert neinn mun á stjómmálum og
trúarbrögðum. Hann kallar eftir
stuðningi við „Guð og Ulster” og
nýtur góðrar áheyrnar í rótgrónustu
byggðum mótmælenda, eins og
Ballymena og víðar. Meöal áhang-
enda hans eru menn sem álíta aö
Norður-Irland sé síðasta vígi réttrar
trúar mótmælenda, sem trúa því í
einlægni, að komist kaþólskir menn
til áhrifa verði guðspjöllunum stung-
ið of£m í skúffu og pápísk djöfladýrk-
un innleidd. Þeir vitna í Paisley
sjálfan og telja valið standa á milli
myrkravaldsins annars vegar og
Guðs ljóssins hins vegar.
Ballymena er heimabær Paisleys
og þar þarf hann engra lífvarða með.
Síðasta dag fyrir kjördag kom hann
þar fram eins og fagnandi sigurveg-
ari í broddi fylkingar kröfugöngu
einnar sem endaði í útifundi. Slíkar
kröfugöngur á Irlandi hafa margar
verið í gegnum tíðina. Meö lúðra-
blæstri og undir einkennislitum
Oraníumanna, sem minnast Vil-
hjálms frá Oraníu sem bjargvættar,
fara þessar göngur fram með
háværu söngli og köllum. Margar
þessar kröfugöngur hafa endað í ein-
hverju hverfi kaþólskra, með limlest-
ingum, grjótkasti og íkveikjum, eftir
að predikarar á borð við Paisley
hafa æst upp múginn í heilögu hatri
til hinna pápisku djölfa, eins og þeim
er tamast að kalla hina kaþólsku við
slík tækifæri.
„Sú orrusta sem viö eigum nú fyrir
höndum verður sú minnisstæðasta
þeirra allra,” þrumaði Paisley yfir
útifundinum í Ballymena og undir-
tektaröskrin koma loftinu til að titra.
Slíkár samlíkingar úr máli
hemaðarsinna finnast í nær annarri
hverri máisgrein í ræðum Paisleys
og hans nóta. Það hefur alltaf veriö
heilagt stríö, orrustur og barátta
fyrir Ulster, hina bresku hátign,
fyrir almættið og svo framvegis.
Paisley átti fyrir rétt til setu á
breska þinginu í Westminster en
hann lítur á „Stormont”, heimaþing-
ið á N-Irlandi, sem hinn raunveru-
lega veldisvettvang, ef Bretar skyldu
gefast upp á að stjóma nýlendunni
og endurreisa heimastjóm Norður-
Ira.
Það er yfirlýst stefna James
Priors, Irlandsmálaráðherra
Thatcherstjórnarinnar, að endur-
reisa „Stormont” og heimastjóm,
svo fremi sem mótmælendur og
kaþólikkar fást til þess að deila
völdunum og vinna saman aö stjórn
landsins.
Sú hugmynd er Paisleysinnum
guðlasti næst og föðurlandssvikum.
Þeim finnst það jafngilda því að
Noröur-Irland verði sameinaö Irska
lýðveldinu. Þeir vilja í staðinn
endurreisn „Stormont” í sinni gömlu
mynd, þar sem einfaldur meirihluti
var látinn ráða. Það mundi auðvitað
tákna áframhaldandi yfirráð mót-
mælenda.
Það meirihlutavald og yfirráð
þóttu mótmælendur misnota til þess
aö undiroka hina 550 þúsund íbúa
landsins og varð til þess að breska
stjómin leysti heimaþingið upp 1972
eftir að geisað höfðu í eitt ár óeirðir
og hryðjuverk Irska lýðveldishersins
(IRA), sem hafði óánægju kaþólikka
fyrir byríseglin.
Urslit kosninganna í síðustu viku
sýndu hvílíkt vonleysi hefur búið um
sig meðal landsmanna sjáifra, sem
eygja hvergi nokkurs staðar frið-
sama lausn á vandanum. öfgaöflun-
um hefur vaxið fylgi síðan kosið var
síðast á N-Irlandi. Atkvæðamagn
Paisleysinna hefur aukist til muna
og svo varð einnig raunin um Sinn
Fein, stjórnmálaflokk lýðveldissinna
(IRA).