Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.1983, Síða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR 29. MARS1983.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Breskir dátar leita uppi jarðsprengjur sem Argentinumenn höfðu komið fyrir, en stórar
landspildur eru óaðgengilegar enn vegna sprengjuhættu.
Leifar argentínskrar herflugvélar við Port Stanley og stöðugur erill breskra herskipa inn
og iít úr höfninni minna staðarmenn á atburðina i fyrra.
Eins árs afmæli
sem enginn fagnar
Um mánaðamótin verður ár liðiö
frá því að Argentína hernam Falk-
landseyjar. Þótt ekki sé lengra um
liðið bendir margt til þess að í hugum
margra Breta sé Falklands-
eyjastríöið á leiðinni inn á gleymsk-
unnar spjöld.
Þessi ellefu vikna deila umeyjarn-
ar syöst í Atlantshafi skildi þó eftir
sig fyrir Breta ýmis vandamál
óleyst, diplómatísk og efnahagsleg.
Þau munu um hríð minna Breta á
þennan vetur.
Það var sem sagt 2. apríl í fyrra
sem Argentínuher beitti því sígilda
herbragði að koma hinum að óvörum
og hertók eyjarnar. Þær hafa verið
nýlenda Breta síðan 1833, en
Argentínumenn hafa lengi gert
tilkall til þeirra. Þær kröfur reisa
þeir á þeim sögulegu forsendum að
Falklandseyjar (eða Malvinas, eins
og þær hétu á spönsku, og svo kalla
Argentínumenn þær enn i dag) voru
nýlenda Spánar þegar Spánn veitti
Argentínu sjálfstæði.
Margaret Thatcher gerði út flota
skipa með sjóliöum, fallhlífasveitum
og Harrier-herþotum til þess að
frelsa eyjarnar undan hernámi
Argentínu. Eyjarnar voru endur-
heimtar en yfir þúsund dátar, sjó-
liðar og flugliöar lágu í valnum,
meirihlutinn Argentínumenn.
Mikii umfjöllun
Þaö mun fara lítið fyrir hátíða-
höldum í tilefni þessa afmælis í
Bretlandi þar sem almenningi er
kannski minnisstæðust fréttakvik-
mynd sem sýndi liðsflutningaskip
Argentínumanna í Port Stanley og
trúði þá varla eigin augum. Fram til
þess höfðu fáir Bretar heyrt af Falk-
landseyjum. Eftir það var erfitt að
finna þann mann sem ekki vissi eitt-
hvað um þessa nýlendu og íbúa
hennar, 1800 tvífætlinga og 600
þúsund ferf ætlinga í sauðargærum.
Síðan hafa verið skrifaðar þrettán
bækur um Falklandseyjastríðið.
Sjónvarpið hefur kvikmyndað þær í
bak og fyrir og blöðin lagt marga
metra af lesdálkum undir greinar og
frásagnir af stríðinu. Þaö er orðiö
nokkuð útjaskað sem umræðuefni í
boðum og á ölstofunum. Margur
Bretinn vildi feginn aldrei heyra á
það minnst framar. I skoðana'-
könnun Gallups, ekki alls fyrir
löngu, vildu tveir af hverjum þrem
Bretum að stjórnin tæki upp samn-
inga við Argentínu um framtíð
eyjanna. 52% töldu það ekki svara
kostnaði (12 milljarðar króna á ári)
aöverja eyjamar.
Stór reikningur
Núna, eftir að mesti æsingurinn er
runninn af mönnum, er frekar unnt
að gera upp reikningana. Enginn
vafi leikur á því aö þessi snöggunni
sigur 8 þúsund mílur suður í hafi
varð hinni bresku þjóöarsál mikil
andleg lyftistöng og gæddi hana nýju
sjálfstrausti eftir áratuga hnignun
Bretaveldis. Sigurinn var Bretum
staðfesting þess að með því að
standa sameinaðir og færa ein-
hverjar fórnir byggju þeir enn yfir
nægri seiglu til þess að sigrast á
erfiöleikunum.
Á hinn bóginn sitja Bretar uppi
með skuldbindingar um að verja
þessa dvergvöxnu og fjarlægu
nýlendu og það kemur til meö að
kosta þá 2,5 milljarða sterlingspunda
fram til ársins 1986, sem er vel yfir
ein milljón punda á hvem eyja-
skeggja.
Samningshorfur /itíar
Enn hefur Argentína ekki fengist
til þess að lýsa því yfir að stríöiö sé á
enda og hefur 2. apríl veriö gerður að
almennum frídegi í Argentínu sem
minnst verður meö hátíðahöldum.
Það er vitað að hemum í Argentínu
svíöur ósigurinn sárt og niðurlæging-
in og elur á von um að geta einhvern
tíma rétthlutsinn.
En jafnvel þótt Argentína fengist
til þess að lýsa yfir stríðslokum er
ljóst að djúpt yröi á því að samn-
ingar tækjust við stjórnina í Buenos
Aires um framtíð eyjanna. „Það
kemur ekki til greina að semja um
yfirráð Falklandseyja,” sagði
Margret Thatcher forsætisráðherra
nýlega í þinginu. „Þaö mundi jafn-
gilda svikum við þá sem börðust
fyrir málstaöinn og létu lífiö.” —
Hún lýsti því yfir að Bretar ættu
engra annarra kosta völ, á meöan
Argentína vildi ekki hverfa frá til-
kalli til eyjanna, en fylgja áfram
þeirri stefnu sem kölluð hefur verið
„Falklandseyjavirkið”. Nefnilega
að verja meö hervaldi eyjamar fyrir
ásælni Argentínu.
Á meðan
eyjaskeggjar sjáffir viija
Á alþjóðavettvangi er þó lagt fast
að Bretum að semja. Jafnvel vinir og
bandamenn, eins og Bandaríkin,
sem studdu Breta í Falklandseyja-
deilunni og stríðsátökunum. Bretum
er það sjálfum ljóst að það hlýtur að
reka að því aö til samninga verður að
ganga.
Afstaða Breta markast af því, að
yfirráð eyjanna verði ekki gefin eftir
ef þaö stríðir gegn vilja og óskum
íbúa Falklandseyja.
Bresk herskip halda uppi eftirliti á
hafinu umhverfis eyjamar. I síðustu
viku voru sautján bresk her- og
birgðaflutningaskip í Port Stanley
sama daginn. Um 4 þúsund dátar era
í varnarliðinu á eyjunum og heil flug-
sveit af Phantom-þotum er ávallt
viðbúin að mæta hugsanlegri skyndi-
árás frá Argentínu.
Mikii umskipti í
fámennu byggðarlagi
Meöal íbúa Falklandseyja sjálfra,
og þá eirikanlega þeirra sem búa í
Port Stanley (1050), er langur vegur
frá þvi að stríðiö sé gleymt. Stríöið
breytti öllu lífi eyjaskeggja, og það
er smám saman að renna upp fýrir
þeim, aö fyrri tíma hættir munu
aldrei komast í samt lag aftur.
I stað tíu þúsund manna hernáms-
liðs Argentínumanna, sem við upp-
gjöfina varð á brott frá eyjunum, er
nú 4.300 manna breskt vamarlið.
Stöðugur erill er viö höfnina þar sem
herskip koma og fara, þungir her-
flutningabílar grafa sundur vegina
og stööugur vélagnýr frá
herþotunum sem yfir fljúga. Þessu
liði var fagnað meö faðmlögum og
tárum fyrst eftir frelsunina, en
áiagið af sambúðinni er fariö að
Falklandseyjar,
árieftirinnrás
Argentínumanna
Ungir eyjaskeggjar á göngu i Port Stanley þar sem „ástandið" er farið að setja sinn svip á bæjarbraginn.
þreyta þessar 1800 sálir sem þama
eiga heimili sin.
Komnir í „ástandið "
„Hvenær verður íþróttahús
skólans rýmt af hemum og aftur
tekiö til almenningsnota? Hvernig
eiga vegimir að standast þessa
þungaflutninga? Á aö banna
dátunum að verja frítíma sínum á
ölkrá bæjarins þar sem hópur þeirra
braut allt og bramlaði í fylliríi um
daginn?” — Slíkar spumingar era
farnar að gerast áleitnar. Ástands-
mál á borð við þau sem við þekkjum
hér á íslandi frá ástandsárunum eru
farin að skjóta upp kollinum.
Samt eru eyjaskeggjar þakklátir
Bretum fyrir nærvera þeirra og
varðstöðu og vilja ekki herinn burt.
Þeir vænta þess að ástandið færist í
betra horf þegar reist hafa verið
sérstök herskólahverfi fyrir dátana.
Sumir snera aftur til heimila sinna
og fundu þau nánast í rúst eftir aö
argentínska hemámsliðið var þaðan
á brott. Innanstokksmunum haföi
verið stoliö og ekki einu sinni barna-
leikföng skilin eftir. En aörir kunna
skárri sögur að segja af 74 daga
hemáminu.
Sumt er óbreytt frá fyrri tíð.
Ekkert sjónvarp er á eyjunum, þótt
„vídeó” sé útbreitt. Þama er sveita-
sími með sveif og símtöl eins og fyrr
afgreidd gegnum ,,miðstöð”.
Stærsta verslunin er í eigu Falk-
landseyja-fyrirtækis, sem á meira en
43% alls jarðnæðis á eyjunum. Sauð-
fjárræktin er sem fyrr aðalatvinnan,
en 240 manns starfa hjá fyrirtækinu.
/ stríðsskapi enn
Töluverðar framkvæmdir hafa
verið á vegum hersins við flugvallar-
gerð og fleira. Ein afleiðing stríðsins
var sú að hin litríku Falklandseyja-
frímerki seljast eins og heitar
lummur og færöi eyjunum meiri
tekjur sl. ár en tekjuskattur eyja-
skeggja.
Engin breyting hefur orðið á því
að íbúar Falklandseyja vilji
sameinast Argentínu, þvert á móti
eru þeir orönir enn eindregnari á
móti þeirri hugmynd því aö ekki hafa
kærleikar aukist við heimsóknina
fyrir ári.
Eyjaskeggjar undirbúa þessa
dagana hjartanlegar móttökur um
550 ættingja þessara 255 bresku dáta
sem féllu í stríðinu í fyrra. Fólkiö
ætlar aö heimsækja hermanna-
grafirnar í næsta mánuði. — Beiðni
barst frá Argentínu um að ættingjar
nær 400 fallinna Argentínumanna
fengju aö heimsækja hinstu hvílu-
staði þeirra. Þeirri beiðni var hafnað
af eyjaskeggjum.
Svo að á sinn hátt heldur stríðiö
áfram.