Dagblaðið Vísir - DV - 29.03.1983, Qupperneq 15

DV. ÞRIÐJUDAGUR 29. MARS1983.
15
Já, að vera með vildarkjör?
„Að vera með hálfu verði í þessu
efni. Ég lít svo á, að það sé hluti af
lýðræðislegum vinnubrögöum. Við
erum með litla aðstöðu, en svolitla þó,
og þetta út af fyrir sig finnst mér ekk-
ert óeðlilegt.”
En væri þaö þá ekki ágætt að sýna
fram á „prinsippið” að brjóta þarna
blað í þessu máli, það er ekki stórt en
sýnir þó að þið gerið það sem þið segist
ætlaaðgera?
„Mér finnst það ekki vera að ganga
gegn neinu „prinsippi” að notfæra sér
þetta. Þetta eru hlutir sem fara fram
fyrir opnum tjöldum. Nei, mér finnst
ekki ástæða til að skera sig frá í þess-
um efnum. Segi það alveg eins og er.”
Stjómarsam-
starf
Garðar Kjartansson, Reykjavík,
spyr: Með hvaða flokkum getur
Bandalag jafnaðarmanna hugsað sér
að fara í stjóm eftir kosningarnar í
vor, komist það í þá aöstöðu að velja?
Vilmundur: Það er alveg ljóst að það
sem við leggjum áherslu á er grund-
vallaruppstokkun á stjómkerfi
landsins. Ég er ekki úrkula vonar um
þaö að einhverjir af gömlu flokkunum
muni vilja vinna með okkur á þessum
gmndvelli. A hvomm vængnum þetta
verður þori ég ekkert um að segja. Við
munum ekki vinna með gamla flokka-
kerfinu upp á þeirra býti. Þá munum
spumingunni. Það bandarískt lið sem
hér hefur verið í Miönesheiði og víðar
hefur verið notað tU að afla upp-
lýsinga. Auðvitað er ég þeirrar
skoðunar, eins og aUir Islendingar, að
tU þess komi að við þurfum ekki að
hafa erlendan her í landinu. En hingað
tU hef ég Utið svo á að vera hersins
væri liður í samstarfi lýðræðisríkja.”
Frjálst útvarp
ÖU Björa Kárason í Reykjavík
vitnaði í drög að málefnagmndveUi
Bandalagsins þar sem stendur að
afnema skuU einkarétt Ríkisútvarps-
ins. Hann fagnaði því en sagði að
dauöadómur væri kveðinn yfir þessu
meö því að gefa Ríkisútvarpinu einka-
rétt til útsendinga á auglýsingum.
Hann spurði hvernig ætti þá að fjár-
magna útvarpsstöðvarnar.
VUmundur: „Ég er ekki sammála
þér um að þarna sé kveðinn upp neinn
dauðadómur yfir nýjum útvarpsstöðv-
um, vegna þess að útvarpsrekstur er
orðin langódýrasta f jölmiðlunin. Hann
er tU dæmis mikið ódýrari en prentað
mál.
Við erum að leggja til að útvarps-
rekstur verði gefinn frjáls en hins
vegar óttumst við að ef vald auglýsing-
anna á að verða algert í þessum efnum
þá þýði það að útvarpsstöðvarnar lendi
strax í höndunum á mjög fjársterkum
aðUum. Við viljum að þessu valdi sé
dreifttU fólks en ekki dreift tilfjár.
Við segjum í síöasta Uönum í mál-
efnagrundvelUnum að löggjöf um út-
„Við viljum frjálsan útvarpsrekstur en óttumst vald auglýsingarinnar.” VUmundur Gylfason á beinu linunni ásamt Óskari Magnússyni, Ellert B. Schram og
Ólafi E. Friðrikssyni. DV-mynd GVA.
Staðgreiðslu-
kerfi skatta?
Kristinn Snæiand, Reykjavík, spyr:
Finnst Bandalagi jafnaöarmanna ekki
nauðsyn að tekiö sé tiUit tU
tekjusveiflna hjá hinum ýmsu
þjóðfélagshópum, varðandi skatta.
Dæmi: Sjómaður sem er á aflaháu
skipi eitt áriö en aflalágu næsta ár?
VUmundur: Þessi vandi veröur
leystur með staðgreiðslukerfi skatta
og um það höfum við tUlögur. Viö erum
þeirrar skoðunar að staögreiðslukerfi
skatta sé nauðsynlegt einmitt af þeim
ástæðum sem þú lýsir.
í sjálfu sér að halda uppi byggð í
landinu öUu en í skipakaupum erum
við komin nógu langt og eigum að snúa
okkur að næsta máli á dagskrá,” sagði
VUmundur.
Fylgjandi
bjómum?
Guðjón Bogason, Reykjavík, spyr:
Ert þú fylgjandi innflutningi og sölu á
áfengum bjórhérá landi?
VUmundur: Persónulega er ég það,
já.
Guðjón spyr á ný: Fyrst svo er, ert
þú þá ekki tUbúinn að flytja slíkt
frumvarp á næsta þingi?
Vilmundur: Ég lofa ekki um
flutning á því en sUku frumvarpi
mundi ég greiða atkvæði mitt.
Guðjónspyrennáný: AfhverjuvUt
þú ekki leggja slíkt frumvarp fram?
VUmundur: Einfaldlega vegna þess
að það fylgir því þátttaka í miklum
umræðum um mál sem eru smærri en
margtannað.
Ágæt örlög að
verða undir
Steinar Ágústsson i Vestmanna-
,eyjum sagði aö Alþýðuflokkurinn hefði
breyst síðan Vilmundur var í honum.
Síðan spurði hann VUmund hvort hann
hefði ekki getað sætt sig við að vera
Valdsvið for-
sætisráðherra
Guðmundur Jónsson í Kópavogi
spurði hvert yrði valdsvið forsætisráð-
herra gagnvart rUcisstjóminni, Alþingi
og þjóðinni ef hann yrði kosinn beinni
kosningu eins og Bandalagið legði tU,
og eins hvernig samráðherrar hans
myndu veljast.
VUmundur: ,,Ef forsætisráðherra
yrði kosinn beinni kosningu þá yrði í
raun og veru enginn eölismunur á
embættinu frá því sem nú er. Þegar
flokkapressan er að segja að þetta sé
ákall á hinn sterka mann þá er það
auðvitað rangt. Því það er enginn
eðlismunur á embættinu, nema hvað
segja má að forsætisráðherra er
styrkari þegar hann er þjóðkjörinn en
þegar hann er þingkjörinn. Munurinn
er tvenns konar: hann er veikari að því
leytinu til aö hann hefur ekki bráða-
birgðavald og hann hefur ekki þing-
rofsvald en hann er sterkari að því
leytinu til að hann velur með sér ráð-
herra, annaö hvort innan þings eða
utan. Þegar við segjum að þetta sé
áhersla á faglegri vinnubrögð, þá er
það að hann má velja ráðherra jafnt
utan þings sem innan og utan flokka.
Hann gæti veriö búinn að segja
hvernig r&isstjórnin yrði áður en hann
yrði kosinn og ég geri ráö fyrir að í
svona upplýstu fjölmiðlaþjóðfélagi
myndu mál þróastá þann veg.”
Símakostnað-
urflokkanna?
Kristinn Brynjólfsson, Reykjavik.
Situr Bandalag jafnaðarmanna aö
sömu kjörum og hinn almenni lands-
maður varðandi símakostnað í
kosningunum eða eruð þið með sömu
k jör og hinir flokkamir.
,,Ég held ég fari rétt með það að
stjórnmálaflokkunum hafi verið boðið
að hafa sína síma í kosningabaráttunni
sjálfri á hálfu verði og ég geri ráð fyrir
því að Bandalag jafnaðarmanna muni
notfærasér það.”
við gegna miklu mikilvægara hlut-
verki í ábyrgri stjórnarandstöðu.
Garðar spyr á ný: Standið þið og
fallið með tillögum ykkar um
aðskilnaö framkvæmda- og löggjafar-
valds?
Vilmundur: Já og ekki bara þeim
heldur stjórnkerfisbreytingunum í
heild sinni. Það er alveg ljóst að vilji
menn ekki ganga inn á þessar brautir
með okkur, verður okkar hlutverk í
upplýstri stjórnarandstöðu.
Á herinn að
vera?
Elísabet Aradóttir í Þorlákshöfn
spurði hvort það væri á stefnuskrá
Bandalagsins að láta herinn hverfa úr
landinu.
Vilmundur: „Nei, Bandalag
jafnaðarmanna hefur þá skoðun í
utanríkismálum að í fyrsta lagi sé lögð
áhersla á sjónarmiö friðar, af-
vopnunar, lýðræðis og mannréttinda.
Við viljum vera innan þeirra al-
þjóðlegu stofnana sem við höfum verið
í, þar meö er talið Atlantshafsbanda-
lagið. Við viljum vera í traustu
samstarfi við opin þjóðskipulög og
lýðræöisríki.
Þennan formála tel ég nauðsynlegt
að hafa áður en ég kem beint að
varpsrekstur verði svo háttað að
heimilt verði að stofna félög um út-
varpsrekstur, þannig að félagar greiði
gjald og fái réttindi í staðinn.”
Togarakaup
og byggða-
stefna
Jón Þorsteinsson, Kópavogi, spurði
hver stefna Bandalags jafnaðarmanna
væri í byggðamálum, þó aðallega í
sambandi við togarakaup:
„Þessu er skynsamlegast að svara í
sambandi við fjárfestingu almennt,”
sagði Vilmundur. Eg vek athygli þína
á því hvað við erum að leggja til að því
er stjómkerfismál varðar, sem er
nátengt efnahagsmálum, með aðferð-
inni við að kjósa ríkisstjómina annars
vegar og löggjafarvaldið hins vegar.
Þetta mun auðvitað fela í sér miklu
skynsamlegri hagstjóm þar semmiklu
meira mið er tekið af sjónarmiðum
eins og arðsemissjónarmiðum. A hinn
bóginn, að því er skipakaup varöar, þá
er ég þeirrar skoöunar að við séum
þegar komin of langt í þeim efnum. Við
megum þó aldrei láta þá gagnrýni
ganga svo langt að við lendum í
vandræðum hinum megin, að við
hættum að endumýja. Það er takmark
áfram í flokknum og vinna að sínum
málum.
Vilmundur: „Eins og þú sjálfsagt
veist voru það mín ágætu örlög aö
verða undir með sjónarmið í rninurn
gamla flokki. Það gerðist oftar en einu
sinni. En þegar það hafði gerst hinu
hinsta sinni tók ég þá einföldu ákvörð-
un að hætta. Síðan liðu nokkrar vikur
og þá komu saman nokkrir af sam-
herjum mínum og þeir voru þeirrar
skoðunar að hér væri um að ræða hug-
myndafræði sem kannski ætti ekki upp
á pallborðið hjá flokkunum eða rit-
stjórum stjórnmálablaðanna, en ætti
kannski upp á pallborðiö hjá fólki. Og
það er það sem við erum nú að reyna.
Bandalag jafnaðarmanna leggur
áherslu á að tekiö verði upp nýtt fyrir-
komulag innan stjórnkerfisins, um
beint kjör framkvæmdavalds. Fyrir
þessu höfðum við reynt að berjast
árum saman innan Alþýðuflokksins.
En því miður, það gekk ekki.”
Hætta að
lána ílúxus?
Úlfar Atlason, Reykjavík.
Ertu ekki sammála þvi, Vil-
mundur, að bankakerfið hætti aö lána
fyrirtækjum til þess að þau geti aftur
lánað fólki fyrir hlutum sem eru engan
veginn nauðsynlegir? Finnst að
fólk eigi aö bíða þar til það á sjálft fyrir
hlutunum!
„Nei, ég tel að svona haftastefna sé
ekki skynsamleg. Ég vil meina að
miklu skynsamlegri stefna sé sú að lán
séu verðtryggð. Það er nefnilega
þannig, þegar allt kemur til alls, aö
maðurinn er besti dómarinn um sína
hagi. En ef menn engu að síður vilja
taka slík lán til þess að fara til útlanda,
eða hvað annað, þá er það þeirra mál.
Eg held aö þetta sé miklu skynsam-
legrileið.”
Ljósanotkun
bifreiða
Kristján Júhannsson, Kópavogi,
spurði Vilmund um umferðarmál: „Er
það vilji Bandalagsins að lögleidd
verði notkun ljósa við akstur undir
öllum kringumstæðum? ”
„Bandalag jafnaðarmanna sem slíkt
hefur ekkert ályktað um þetta. Þú ert
að spyrja um frumvarpið sem frú
Salome flutti. Mér er sagt að þetta sé
skynsamlegt frumvarp og það sé skyn-
samlegt að styðja það,” svaraði Vil-
mundur.
Stuðningur
við I.S.Í.?
Kristján Gunnarsson á Akureyri
spurði hvort Bandalag jafnaðarmanna
hefði eitthvað á stefnuskrá sinni um
stuðning við Iþróttasamband Islands?
Vilmundur: „Nei, ég verð að svara
því hreinskilningslega. Málefnagrund-
völlur okkar er byggður utan um
fáeinar grundvallarreglur um grund-
vallaruppstokkun í samfélaginu. Að
mörgu leyti erum við auðvitaö ekki
með svona útfærða stefnu í smá-
atriðum.” Kristján spurði í framhaldi
af þessu hvort Vilmundur væri tilbúinn
til að beita sér fyrir aukinni fjár-
veitingu ríkisins til eflingar íþróttum?
Vilmundur sagðist ekki vilja svona
spurningu á standandi fæti með já-i.
„Ég teldi það ekki vera ábyrgt. Ef
maður svaraði öllum slíkum spurn-
ingum játandi væri hægt aö þrefalda
fjárlögin á einu kvöldi.”
Geðheil-
brigðismálin
Kristján Hallgrímsson í Reykjavík
spurði um stefnu Vilmundar í geðheil-
brigöismálum?
Vilmundur: „Bandalag jafnaðar-
manna hefur ekki stefnu í þeim mála-
flokki sérstaklega. Að því er varðar
heilbrigðismálun almennt þá erum við
með klassíska félagshyggjustefnu. Við
segjum til dæmis að hlutverk heil-
brigöiskerfisins sé að tryggja einstakl-
ingum fullan og'jafnan rétt til ókeypis
heilsugæslu. — Mér er það ljóst að hér
er um aö ræða gífurlega veigamikinn
málaflokk þar sem þarf að vanda til
verka. Eins er verið að f jalla um hluti
sem snerta manninn sjálfan og tilfinn-
ingar hans. I þessum málaflokki held
ég það sem mestu máli skipti sé mann-
eskjulegt umhverfi og manneskjuleg
viðbrögð við því sem út af kann að
bera.”
Stjórnkerfis-
breytingar?
Öttar Helgason, Reykjavík, spyr:
Verður það ekki áratuga barátta fyrir
Bandalag jafnaðarmanna að breyta
stjórnkerfinu til samræmis við það
sem þiðboðiö?
Vilmundur: Ef við yrðum sigur-
vegarar kosninganna, meö einum eða
öðrum hætti, gæti brautin verið rudd
fyrir þær stjórnkerfisbreytingar sem
við berjumst fyrir. Ég vil vekja athygli
þína á því að fyrir nokkuð löngu síðan
börðust ákveðnir armar innan Alþýðu-
flokksins og Framsóknarflokksins
fyrir nákvæmlega sams konar hug-
myndum og við berjumst núna. En það
er alfarið undir úrslitum kosninganna
komið hvernig þetta veröur. Ef Banda-
lag jafnaðarmanna kemur vel út úr
kosningunum held ég aö muni fylgja
uppstokkun stjórnmála á Islandi og
nýtt tímabil þar sem stjórnmála- og
félagshreyfingar munu opnast og
aölagast nýjum háttum.