Dagblaðið Vísir - DV - 31.10.1983, Page 10

DV! íiÍÁÍ'í ÚÓÍdÖR ái’. ök!töí5ér iétó':'
10

Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Umsjón: Guðmundur Pétursson
CARICOM,
bandalag ríkja
í Karíbahafinu
Innrás Bandaríkjamanna á Gren-
ada mun reyna mjög á eininguna
meðal enskumælandi ríkja Karíba-
hafsins. Á meðan innrásarlið
Bandarík janna og sex rík ja í Karíba-
hafinu er aö brjóta síðustu mót-
spyrnuna á bak aftur á Grenada eru
andmælendur innrásarinnar byrjað-.
ir að viðra gagnrýni sína.
Þessi sex ríki eru öll aðilar að 13
ríkja bandalagi fyrrverandi
nýlendna Breta í Karíbahafinu. I
upphafi var það stofnaö sem
verslunarbandalag. I daglegu tali
gengur þetta tíu ára gamla ríkja-
samband undir nafni Caricom.
Vinstristefna ríkisstjórnar
Maurice Bishops á Grenada og
tregða hans til jjess að efna til
lýðræðislegra kosninga hafði allar
götur verið litin homauga af aðildar-
ríkjum Caricom þótt bandalagið
héldi að sér höndum og fengi sig ekki
til íhlutunar í innanlandsmál þess-
arareyjar.
Innrásin núna í vikunni er fyrsta
beina íhlutun Bandaríkjastjómar í
málum ríkja á þessu svæði síðan
bandarískir sjóliöar gengu á land í
Dóminíkanska lýðveldinu 1965. Þótt
Reaganstjórnin fengi sex ríki í Cari-
com til þess að leggja til lið í innrás-
ina var síður en svo að hún nyti ein-
róma stuðnings í bandalaginu.
Guyana er eina aðildarríkið sem
gengið hefur fram fyrir skjöldu og
fordæmt innrásina. Trinidad og
Tobago, sem bæði hafa gagnrýnt
hana, eru ekki í Caricom. — Forbes
Burnham, forseti Guyana, hefur lýst
því yfir að stjóm hans muni ekki
viðurkenna neina þá stjóm á Gren-
ada sem innrásaraðilamir kunni að
setja á laggirnar. „Innrásin hefur
leitt af sér alvarlegan klofning innan
bandalagsins og leiðtogar Caricom
geta eins og sakir standa ekki komið
saman til f undar,” sagði hann.
George Chambers forsætis-
ráðherra viðraði óþokka Trinidads
og Tobago á innrásinni þegar hann
harmaði að gripið væri til hernaðar-
legrar íhlutunar og að ekki hefði
verið reynd til þrautar hin diplómat-
íska leið. Sagði hann innrásina geta
skapað hættulegt fordæmi á þessu
svæöi.
A síðasta fundi Caricom á Jamaíka í
nóvember 1982 og í Trinidad í júli í
sumar höfðu verið samþykktar
ályktanir þar sem hafnað var íhlutun
í innanlandsmál aðildarríkja. Sam-
tök ríkja í austurhluta Karíbahafsins
(OECS) segjast hafa óskaö eftir
hjálp Bandarikjanna samkvæmt 8.
Andropov sækjast
umbætumar seint
Mestur bati þykir hafa orðið i íandbúnaðinum.
yfirbygging og hugmyndasnauð
stjómun. En eftir fyrsta árið hans
örlar ekki á neinni lausn á því sviði.
Fréttir berast af því að starfsfólk
standi uppi verkefnalaust í ríkis-
verksmiðjunum víða um land þar
sem hráefni hafi einhvers staöar
strandað í járnbrautarkerfinu eða er
enn ósent af stað. — Andropov hefur
látið hreinsa til meðal stjómenda
járnbrautanna.
Á dögunum kom fram í fréttum að
hartnær 45 skip hefðu setið föst í
hafís út af Siberíuströnd. Pravda
hélt því fram að skortur á samvinnu
milli skipaútgerðarinnar, hafnar-
yfirvalda og námafyrirtækjanna
heföi valdiö seinkun á brottfarartím-
um skipanna sem aftur kom þeim í
sjálfhelduna í ísnum.
Vesturlandamenn sem vel þekkja i
til í Sovétríkjunum telja að góöu lagi
verði ekki komið á hlutina nema með
gagngeröri endurskipulagningu sem
leiði af sér aukna sjálfsstjóm fyrir- J
tækja og aukið umboð og ábyrgð
stjóma verksmiöjanna. — I júlí í|
sumar voru boðaðar breytingar sem
þykja ganga ögn í þessa átt og
byggja á meiri sveigjanleika í launa-
mun og bónusum fyrir dugmeira
fólk.
grein sáttmála bandalagsins sem
gerir ráð fyrir heimild til að leita
aðstoöar viö aö koma á friöi og reglu
í þessum hluta heimsins og að Banda-
ríkin, Jamaíka og Barbados hafi
brugðið við.
Það hefur borið á því á síðustu
árum að pólitískar erjur hafi skapaö
óeiningu innan Caricom. Jamaika og
Barbados hafa haft nána samvinnu
og meðal annars núna um innrásina í
Grenada. Samband þeirra við
Bandaríkin hefur komið þeim á önd-
verðan meið við hinn pólinn til
vinstri sem hafa verið Grenada og
Guyana. Trinidad, sem er best statt
efnahagslega af aöildarríkjunum
vegna olíuframleiðslu sinnar, hefur
reynt að fylgja hlutlausri línu innan
bandalagsins.
Hin nánu tengsl Grenada við Kúbu
og Sovétríkin hafa valdið áhyggjum
hinna Caricom-ríkjanna um að
þaöan mundi Kúba breiða út kctnm-
únisma á svæðinu. Edward Seaga,
forsætisráðherra Jamaíka, sagði
fyrir rúmri viku að Grenada hefði
reynt „aö komast í rekkju með Kúbu
án þess aö þurfa aö Mlnægja hjóna-
bandsskyldunum” sem hefði verið
barnaleg stefna eins og atburðir
hefðu sannað. Hann rifjaði upp að á
áttunda áratugnum hefði Jamaika
verið komiö inn á sömu braut undir
stjóm Michael Manley.
Á ráðstefnunni í Jamaíka höfðu
Seaga og Tom Adams, forsætis-
ráðherra Barbados, reynt í sam-
einingu að knýja Grenadastjórn til
þess að virða grundvallarmannrétt-
indi og efna til kosninga, en andstaða
Guyana og Grenada kom í veg fyrir
samþykkt ályktunar þar um.
opinberum stofnunum og fyrirtækj-
um. Fylgdi hann því eftir með nýjum
lögum um bónusa sem urðu meira
háðir aukinni framleiðni og lét inn-
leiða hýrudrátt og niðurfellingu fri-
daga sem viðurlög við endurteknum
vinnusvikum eða áfengisneyslu að
störfum.
Andropov lét gera breytingar á
efnahagsdeild miðstjórnarinnar og
veitti henni meira umboð undir
stjórn Nikilai Ryzhkov sem þykir
skarpur iðnaðarskipuleggjandi.
Sumar af þessum breytingum
þurfa eðlilega sinn tíma til þess að
skila árangri, en flestra hald er að
Kremlarforystan eigi eftir að verða
fyrir vonbrigðum með afraksturinn.
Þó örlar strax á nokkrum sólargeisl-
um.
Þar ber hæst þann bata sem gætir í
landbúnaðarframleiöslunni. Það
horfir til metframleiðslu á k jöti þetta
árið og komuppskeran stefnir í 200
milljón smálestir sem er það besta
síðan 1978. Þar um veldur þó miklu
hagstæðara tíðarfar þetta árið en oft
áður og betri afkomu búfjárgreinar-
innar er þakkaö að nokkru umbætur,
sem gripið hafði verið til áður en
Andropov kom til skjalanna.
Opinberar skýrslur úr iðnaðinum
sýna einnig ljósa punkta. Þannig
hefur framleiðslan aukist um 4,1% á
fyrstu níu mánuðum ársins sem er
fram úr áætluninni. En það er eins og
annar leikur að tölum að það segir
ekki alla söguna. Framleiðslan
reiknuö í rúblum og verðhækkanir á
síðustu tólf mánuöum gera þar mest
strik í reikninginn. Menn telja aö í
reynd sé nær lagi að reikna meö 2%
aukningu, en afköst í verksmiðjum
hafa þó aukist um 3,5% meö tilkomu
nýju laganna og vegna herferðar
gegn fjarvistum og drykkjuskap á
vinnustöðum.
Androvpov hefur sjálfur iátið eftir
sér hafa aö aðalveikleikinn í sovésku
efnahagslífi sé of lítil tækni, of stór
Þegar Yuri Andropov kom til
valda setti hann á odd stefnu sinnar
að skerpa efnahagslíf Sovétríkjanna,
en fyrsta ár hans í valdastóli í
Kreml er nú liðið svo aö honum þykir
hafa orðið lítið ágengt. Hefur það álit
sem hann naut í upphafi sem rót-
tækur umbótamaöur ögn rýmaö.
Þótt aukist hafi á þessum tíma
framleiöni í iönaði og landbúnaöi þá
ber flestum hagfræðingum á Vestur-
löndum, sem fylgst hafa með
málum þar eystra, saman um að
Andropov hafi ekki náö upp þeirri
drift sem hann virðist hafa gert sér
vonir um.
En hann virðist alveg búinn að
marka sér fasta stefnu þar sem hann
reiðir sig á að aukin veröi afköst
vinnuaflsins fremur en að hann ætli
að breyta í nokkru uppbyggingu
efnahagskerfisins. I fyrstu ætluðu
menn að Andropov hygði á róttækar
breytingar eins og að draga úr mið-
stýringu og létta af þungri hendi
skrifstofubáknsins. I ljós þykir nú
komið að Andropov hugsi sér bestu
leiðina liggja í því að ná meiru út úr
ríkjandi kerfi fremur en gera á því
róttækar breytingar.
Andropov hratt af stað ögunarher-
ferö fljótlega eftir að hann tók við af
Brezhnev í nóvember í fyrra. Hann
vék frá duglausum og spilltum
embættismönnum og lét taka hart á
fjarvistum starfsmanna bæði hjá
Yuri Andropov hefur nú senn setið eitt ár á valdastóliiKremi.