Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1983, Blaðsíða 14

14
Rakarástofan Klapparstíg
Sími 12725
Hárgreiðslustofan Klapparstíg
Tímapantanir
13010
Tónlist
á hverfu heimili
umjólin
Glœsileg
trévara
Brauðbretti, kjotbretti,
salatsett, skálar og fl.
Búsáhöld og gjafavörur
Glæsibæ,
sími 86440
Æskunnar í ár eru:
• Kári iitli og Lappi - Hin sígilda barnabók Stefáns Júliussonar.
• Poppbókin — í fyrsta sæti - Fróðlega skemmtibókin með
umtöluðu viðtölunum við Bubba, Ragnhildi, Egil Ólafsson, o.fl.
skráð af Jens Kr. Guðmundssyni.
• Við klettótta strönd - Mannlífsþættir undan Jökii
- Stórbrotin viðtalsbók eftir Eðvarð Ingólfsson.
• Olympíuleikar aðfornu og nýju - eftir Dr.lngimar Jónsson.
• Sara - Falleg litmyndabók.
• Frú Pigalopp og jólapósturinn - Litskrúðug ævintýrabók.
• Margs konar dagar - Skopleg barna- og unglingabók.
• Við erum Samar - Skemmtileg litmyndabók um Sama.
• Tilfundarvið Jesú frá Nasaret - Fyrsta bókin í bókaflokki um
fólk sem haft hefur mikil áhrif á aðra.
• Lassi í baráttu - Hressileg unglingabók.
__________________Æskan Laugavegi 56 Sími 17336
Eflfi I H5WMr>5?.,íG er HUOAGUMÁM VG
DV. MÁNUDAGUR19, DESEMBER1983.
Menning Menning Menning
Að vera
sönn
Virginia Woolf: Sérherbergi.
Helga Kress þýddi.
Rv., Svart á hvítu, 1983. 165 bls.
Bók er oss gefin, afbragösgóð og
einkar vel þýdd: „Sérherbergi” eða
„A Room of One’s Own” eftir enska
rithöfundinn Virginíu Woolf — rit-
gerö sem kom út óriö 1929 og byggði
á tveimur fyrirlestrum frá árinu
áöur þegar Virginía haföi veriö beöin
aö tala um konur og skáldskap viö
tvo kvennaháskóla í Englandi. Rit-
geröin er látin halda áferö og yfir-
bragöi fyrirlestrar, hún hefst og lýk-
ur á ávarpi höfundar til áheyrenda
(eöa lesenda) og þeir eru allan tím-
ann meö í frásögninni.
Næði
Kjarni málsins er aö vitsmunalegt
frelsi er háö efnislegum aöstæöum og
skáldskapur er háöur vitsmunalegu
frelsi. Eigi konur aö geta skrifaö
þurfa þær aö hafa peninga og sérher-
bergi; fimm hundruö pund á ári
segir Virginía og herbergi sem hægt
er aö læsa. Þær hafa hvorugt haft og
raunar hefur þeim alla tíö verið bægt
frá því aö skrifa og hugsa: aöstöðu-
leysið, fátæktin og fjandskapur um-
hverfisins: Þeim bar aö sinna ööru
sem allt var andstætt sköpun. Snilli-
gáfa hefur mikil veriö til meöal
kvenna, en sködduö og kúguö braust
hún út í bældum og bitrum kveðskap,
geöveiki, einangrun og sjálfsmorð-
um. Það er fyrst á öndverðri síðustu
öld aö konur — svo sem Jane Austen
og Brontésystur — fara aö skrifa
vel; góöar skáldsögur. Og í samtíma
sínum og þeirra kvenna sem hún
talar til eygir Virginía möguleika
þess aö ótal konur eigi kost á því
næði sem er forsenda skrifta: konur
geta allt ef þær fá aö reyna, takist
þeim aö standa óstuddar.
En fleira kemur til, þaö þarf anda-
gift og sköpunarkraft, og þar aö auki
ákveöna afstööu, hneigð eöa vitund.
Skóldskapur er átak og mikil vinna,
og verður ekki frjáls og óheftur
nema hugur skáldsins eyöi hindrun-
um og aöskotahlutum. Þaö má ekki
vera hatur í oröunum, hvorki opin-
skátt né innibyrgt: á sama hátt og
hatur og órátta til aö niðurlægja aðra
og upphefja sig brengla og skekkja
mestalla umfjöllun karla um konur
hefur hatriö eyðilagt ótaldar skáld-.
sögur kvenna. Konur eiga ekki stöö-
ugt aö standa í því aö svara gagn-
rýni, þær eiga að vera þær sjálfar;
Bókmenntir
MárJónsson
leita eigin og einlægrar tjóningar og
skrifa eins og kona sem hefur gleymt
því aö hún er kona: óendanlegt og ó-
þekkt líf kvenna bíður eftir því aö
veröa skráö. Og hinu kyninu þarf aö
lýsa, einkum því sem það er blint á
sjálft. Kynvitund er vond og góöur
rithöfundur er í senn karl og kona,
kven-karllegur eöa karl-kvenlegur.
Næmi
Þaö er meö ólíkindum hvaö
Virginía Woolf tekur vel eftir og hvaö
henni dettur margt í hug. í bókinni
segir hún sögu daganna tveggja á
undan fyrirlestrunum; atburðum og
aögeröum sem hvöttu til hugsana er
ofið saman viö hugmyndir hennar,
skoöanir og umræöu: höfundur er
staddur í bænum Oxbridge (sem ekki
er til), gengur um og fer í matarboð,
dettur þetta og hitt í hug; hún er í
íbúö sinni í Lundúnum, grípur í bók
og bók, les og flettir; hún fer í
British Museum, gerir þar og hugsar
þetta og hitt. Hún vekur meö þessu
upp þúsund spumingar smáar og
stórar, þær stökkva og steypast aga-
lausar út um allt; hún varpar fram
milljón hugdettum og vísar á ótal
smáatriði sem öll vekja til umhugs-
unar. Dásamlegt hugarflug, gáfur
og skarpskyggni.
Hana langar aö leita sannleikans,
en þaö er ekki sannleiki staöreyndar-
innar og sönnunarinnar sem hún vill,
heldur sannleiki draums, skynjunar
ogtilfinninga, jafnvellyginnar. Þaö
eru engar sannanir eða niðurstööur
til, aðeins raunveruleikinn eins og
hann er og eins og hann virðist vera;
engin samkeppni um aö hafa rétt
fyrir sér en aörir rangt, aðeins er
hægt aö vera einlægur og heiöarleg-
ur og sýna hvernig maður komst á þá
skoöun sem maður hef ur.
Gæði
Þýðingin er góö, svo góð að þegar
ég fór aö bera hana saman viö enska
textann átti ég jafnauövelt með aö
gleyma mér og halda áfram í henni
og honum. Stíll Virginíu er fallegur
og vandaður; langar og líöandi setn-
ingar renna hnökralaust í styrkri
byggingu, smekklegar líkingar og
skemmtilegar myndir. Málflutning-
ur hennar er afdráttarlaus en þægi-
legur og án tilgerðar eöa lótaláta,
skreyttur spaugi. Á stundum reiöist
hún, en segir þaö hégómlegt og
heimskulegtogséraðsér. Húnásak-
ar heldur enga né deilir út sök. Þýö-
ingin sýnist mér koma þessu öllu til
skila.
Sjálf er bókin eiguleg, svört og
notaleg í laginu, nema kjölurinn er
næstum Ijótur. Letriö er laglegt og
pappírinn er í .góðum gulum lit; ný-
komin úr prentsmiðju lyktaöi bókin
vel. Kápumyndin er snotur, en um
margt undarleg; prentvillur fundust
tvær, hvar sem þær nú hafa komist
inn. Stuttur inngangur þýöanda er
gagnlegur, svo og greinargóðar at- ,
hugasemdir og skýringar í lokin.
Vinsæll náungi
Einar Áskell
Bergström, Gunilla:
HVAÐ VARÐ UM EINAR ÆRSLABELG?
íslensk þýfling: Sigrún Árnadóttir. Rvík.
Mól og menning, 1983.
Bækur Gunillu Bergström um
Einar Áskel hafa notiö mikilla
vinsælda meöal yngsta mannfólksins
frá því aö sú fyrsta kom út. Söguhetj-
an Einar Áskell viröist mér býsna
líkur öðrum strákum á sama reki.
Hann hugsar um mikilvæga hluti frá
sjónarhóli fólks á aldrinum frá svona
þriggja til átta-níu ára. Höfundurinn
lætur Einar fást viö hluti sem eru
þáttur í daglega lífinu. Til dæmis
hvaö þaö getur tekið langan tíma aö
sofna á kvöldin og eins hvaö þaö
getur verið erfitt og tímafrekt aö
klæða sig á morgnana. Það er svo
margt sem dreifir huga Einars
karlsins. En allt gengur þetta aö
lokum.
I bókinni Hvað varö um Einar
ærslabelg? er Einar aö byrja í skóla í
fyrsta sinn. Hann er eins og flestir
krakkar fullur eftirvæntingar og til-
hlökkunar. En undir niðri er hann
líka kvíöafullur. Maöur er jú alltaf
svoh'tið kvíðinn aö takast á viö hiö
nýja og ókunnuga. Og kvíöinn og
Bókmenntir
Sigurður Helgason
eftirvæntingin hefur þau áhrif á
stráksa að fööur hans finnst hann
vera alveg óþekkjanlegur. Að hugsa
sér, hann hlýöir honum um leiö og
hann biöur hann um aö ganga vel frá
fötunum sínum á kvöldin, aö kveikja
ekki á vasaljósinu eftir aö búiö er aö
slökkva í herberginu hans á kvöldin
og hann þvær sér um hendumar um
leið og pabbi hans biður hann um
það. Já, þaö er svo sannarlega
eitthvað á seyði. Einar Áskell er ekki
eins og hann á aö sér að vera.
Annars er þaö skemmtilegt meö
foreldrana aö þeir eru óánægðir þeg-
ar börnin hlýöa ekki strax en um leið
og þau fara aö hlýöa á stundinni fara
þeir aö hafa áhyggjur. Bamið er ekki
eins og þaö á aö sér aö vera. Og undir
niðri veröa þeir ánægöir þegar þau
eru „hæfilega óþekk”, eins og þau
em vön.
Svo kemur fyrsti skóladagurinn
og þá hittir Einar Áskell kennarann
sinn. Kvöldið áöur hafði Einar átt
erfitt meö aö sofna — líklega vegna
kvíöans. En kennarinn trúir bekkn-
um fyrir skrýtnu leyndarmáli. Hún
hafði nefnilega sjálf átt erfitt meö
aö sofna vegna kvíða. Hún var kvíöin
vegna þess aö hún átti aö fara aö
kenna stómm hóp af krökkum sem
hún hafði aldrei séð áöur.
Bækurnar um Einar Áskel em
sérstaklega hentugar til aö lesa fyrir
krakka og eins til lestrar fyrir
byrjendur. Söguþráðurinn er
einfaldur en samt skemmtilegur og
hlutirnir sem Einar Áskell tekst á viö
eru þeir sömu og Jónar og Gunnar á
Islandi mæta oft á lífsleiöinni.
íslensk þýöing Sigrúnar Ámadóttur
er létt og lipur — og þaö kemur vel
fram þegar lesið er upphátt. En þaö
sem skiptir kannski mestu máli er aö
krakkarnir biöja foreldrana aftur og
aftur um aö lesa um Einar Áskel.
-sh.