Dagblaðið Vísir - DV - 19.12.1983, Blaðsíða 18

18
DV. MANUDAGUR19. DESEMBER1983.
BÓKMENNTIR
Hannes Pétursson
HAGFRÆÐI
Ólafur Björnsson
ÍSLANDSSAGA I
Einar Laxness
ÍSLANDSSAGA II
Einar Laxness
ÍSLENSKT
SKÁLDATALI
Hannes Pétursson
Helgi Sæmundsson
ÍSLENSKT
SKÁLDATAL II
Hannes Pétursson
Helgi Sæmundsson
ÍÞRÓTTIR I
Ingimar Jónsson
ÍÞRÓTTIR II
Ingimar Jónsson
LÆKNISFRÆÐI
Guðsteinn Þengilsson
STJÖRNUFR.
RI'MFRÆÐI
Þorsteinn Sæmundsson
TÓNMENNTIR I
Hallgrimur Helgason
TÓNMENNTIR II
Hallgrimur Helgason
LYFJAFRÆÐI
Vilhjálmur G. Skúlason
LYFJAFRÆÐI,
er 13. bindi í ALFRÆÐUM
MENNINGARSJÓÐS og í
því að finna skilgreiningar
á helstu lyfjum og lyfja-
flokkum, eiginleikum
þeirra og notkun til þess
að fyrirbyggja, greina eða
lækna sjúkdóma í mönn-
um og dýrum. Þá er í
mörgum tilvikum minnst á
helstu hjáverkanir lyfja og
lyfjaformin sem þau eru
notuð i. Einnig eru helstu
lyfjaform skilgreind, bent
á geymsluþol þeirra ef
það er mjög takmarkað
og minnst á nokkra vís-
indamenn sem fyrr eða
síðar hafa lagt mikið af
mörkum til framfara á
sviði lyfjavísinda. LYFJA-
FRÆÐI er prýdd mörgum
myndum.
/V1ENNING4RSJOÐS
Skálholtsstíg 7
Menning
Menning
Menning
Menning
ÓLAFSBÓK
Afmælisrit helgað Ólafi
Jóhannessyni sjötugum.
Isafold gaf út 1983.
Það er orðinn mikill siöur að
mæra fyrirmenn og fræðajarla, um
þaö bil sem þeir leggja niður vopn
eöa fara aö huga aö helgum steini,
meö því aö gefa út heiðursrit þeim til
áru og almenningi til fróðleiks og
skemmtunar. Síöan rita væn
hundruð manna nöfn sín á skrá sem
er of fín með sig til þess að bera
íslenskt nafn. Ég hef alla stund litið
slíka bókaútgáfu ofurlitlu hornauga
af tveimur ástæöum: Það er nú ætíö
mannlegri viðleitni að reyna að lyfta
þeim sem smáir eru en að hlaða þá
lofköstum sem digrir eru fyrir í líf-
inu, en hin ástæðan er sú, að þeir
margir góðir fræða- og fræðslumol-
ar, sem falla í þessi rit, dreifast með
þessum hætti meira en æskilegt er,
svo aö þama er að vaxa nýr frum-
skógur fræða, sem síðari fræöimenn
verða að leita í og finna þá ekki allt,
sem máli skiptir, eða villast í myrk-
viðnum. Þannig vinna þessi rit ekki
að því að hagræöa fróðleik og vís-
indamolum til aðgengilegrar
geymslu eða flokkunar, heldur eru í
ætt við þá bendu, sem fyrir er í
söfnum og bókum og setið er við að
greiða úr daga og ár. Hinu er þó ekki
að neita, aö vegna þess að góðvinur,
fræðabróðir eða foringi átti útgöngu-
afmæli hafa ýmsir, sem áttu vísindi í
sjóði, tekiö sig til og gert einhverjum
greinum þeirra ritskil, sem annars
hefðu dregist eöa jafnvel fallið niöur
ámillidaganna.
Þessar afmælisbækur eru þegar
orðnar margar, og samkvæmt
náttúrulögmáli, sem þær lúta, hlýtur
þeim að fara sífjölgandi. Þessar
bækur eru misstórar og Olafsbók ein-
hver hin þykksta í roöinu, sem ég hef
séð, nokkuð á sjötta hundrað síöur
blaða, en þaö er uppörvun til lestrar
aö ekki er ofhlaöið á síöumar.
Vissulega er Ólafur
bókarefni
Og það er síöur en svo um aö sak-
ast, fyrst þessi siöur liggur í landi, að
góðir menn skyldu hrista af sér slen-
iö aö gefa út bók um Olaf Jóhannes-
son meö þeim hætti, sem efnt var til.
Olafur, líf hans og starf, er gilt
bókarefni — jafnvel þótt hann hefði
ekki átt sjötugsafmæli núna. Og þótt
, honum þyki vafalaust vænt um vin-
semdina í sinn garð, metur hann von-
andi meira þann skerf fræða og vís-
inda sem þarna býst í orð, þótt hann
sé ekki nema að sumu leyti tengdur
því sjálfur.
Olafur Jóhannesson er í senn
mikilhæfur og stórvirkur fræði-
„Farsæll maður úr
Fljótum norður”
Olafur Jóhannesson
maður og háskólakennari í lögvísind-
um og forystu- og mótunarmaður í
íslenskum stjórnmálum síðustu ára-
tugina. En auk þess er gerð manns-
ins sjálfs með óvenjulega vönduðum
hætti. Hann er afar skýr og glöggur,
fastur fyrir og gætinn, vinnuþjarkur
og afkastamaður, góðviljaöur og
mannlegur. Hann hrapar helst aldrei
aö neinu, og því eru áföll hans fá.
Hann treður ekki leiösögn sinni upp á
neinn með skyndingu en kann vel aö
hlusta og leggur síðan lóð sín á
vogarskálar, þegar hann telur rétta
stund til þess. Slíkir menn verða
jafnan áhrifaríkir og eftir tillögum
þeirra er gjaman farið. Þaö hefur
sannast á Olafi Jóhannessyni.
En best er að víkja Iítillega að efni
bókarinnar. Fremst er aUlangt við-
tal við Olaf eftir Gylfa Gröndal, alúð-
lega gert eins og hans var von og
vísa, og Olafur segir notalega frá
bernskudögum, skólaárum o.fl. Þá
kemur greinin „FarsæU maður úr
Fljótum norður” eftir Eirík Pálsson.
Þetta þykir mér langskemmtUeg-
asta ritsmíöin í bókinni, yljuð góöri
kímni og listavel skrifuð. Og þótt
Bókmenntir
Andrés
Kristjánsson
hún sé hvergi hrifinyrt um of lýsir
hún manninum Olafi betur en flest
annað í þessari bók og færir lesand-
ann nær honum.
Mestur bálkur bókarinnar er um
lögfræðUeg efni og háskólakennslu
Olafs og ritverk í fræðigreininni. Um
það efni rita þeir Þór VUhjálmsson,
Páll Sigurðsson, Guðmundur
Alfreðsson, Guðmundur Eiríksson og
e.t.v. fleiri. Eiríkur Tómasson ritar
greinargott yfirlit um löggjafarstarf
í ráðherratíð Olafs. Þetta er allt
saman nokkurs virði í fræðum þess-
um og á vel við í Olafsbók.
Hylling samflokksmanna
Þá vantar aUs ekki hyllingu sam-
flokksmanna og kjördæmisbræðra í
bókina, og virðist enginn skerast úr
leik. Þetta eruaUt saman snoturleg-
ar greinar og hóflega lofbomar en
um leið gildur vitnisburður um sam-
starf Olafs við forystulið sitt í
héraöi. Þessar greinar rita þeir
Jóhann Þorvaldsson, Grímur Gísla-
son, Stefán Guðmundsson, PáU
Pétursson og Bogi Sigurbjörnsson,
og Ágúst Þorvaldsson lítur yfir
stjórnmálaferil Ölafs svona til hliðar
við noröanmenn. Einnig gefur Alfreð
Þorsteinsson vitnisburð fyrir hönd
Reykvíkinganna, sem erfðu Olaf. Eg
sakna mjög Bjöms Pálssonar úr
fylkingu norðanmanna. Þórarinn
Þórarinsson ritar skýrlega grein um
landhelgismálið og Olaf og leiðir
fram haldbær rök, þótt mér hafi
jafnan fundist að Olafur heföi stund-
um mátt vera harðari í horn að taka
þar — af því aö hann harönar svo vel
og þetta var vopnabrak.
Tvær greinar bregöa þarna skýr-
ustu ljósi yfir atburði, að hálfu falda
bak við tjöld, frá hörðustu hUdi sem
Olafur hefur háð í stjórnmálum —
úrslitaþætti í fæðingu og dauða ríkis-
stjórna hans. Magnús Torfi Olafsson
lýsir hreinlega því sem gerðist í um-
brotunum þegar vinstri stjórn Olafs
sprakk vegna undarlegheita og
sundrungar í röðum Frjálslyndra og
vinstri manna. Þaö er fengur að
þessari skýrslu, því að þarna verður
ljósara sitthvað, sem illskUjanlegt
hefur verið ýmsum utan dyra.
Sama er að segja um grein HaU-
dórs E. Sigurðssonar, fyrrverandi
ráðherra, um samstarfiö við Olaf í
tveimur ríkisstjórnum. Halldór und-
irstrikar þar með glöggskyggni
ýmsa bestu stjórnmálakosti Olafs og
sýnir góö dæmi um þá, og einnig
verður margt miklu ljósara um
„jarðeldana” og skjálftana í þessum^
stjórnum. Það er fengur aö því, þeg-
ar menn, sem gerst vita, lýsa undir
yfirborðið með þessum hætti eftir á
— lausir úr viðjunum.
Sísti og vafasamasti kafli þessar-
ar bókar þykir mér vitnaleiðsla sú,
sem þarna fer fram um sambúð
ráðuneytismanna við Olaf. Það er
rétt eins og verið sé að færa til betri
vegar einhverjar snurður sem orðið
hafi á þeirri sambúð en þaö er auð-
vitað alveg fráleitt að nokkrum sem
eitthvað þekkir tU Olafs og afburða
HdNZKdR ERU HLÝ JÓLdGIÖF
TÖSKUOG
HANZKABOÐIN HF
SKÓLAVORDUSTlQ 7 SlMI 1SS14 REYKJAVtK
llllllllllllllllllllllllll