Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1984, Blaðsíða 12

12
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur ogOtgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjórl og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA12.
Prentun: Árvakurhf., Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuði 250 kr. Verö í lausasölu 22 kr.
Helgarbla025kr.
ov
Við erum tvöfalt dýrarí
Japanir veröa manna elztir eins og íslendingar. Þar
eins og hér er ungbarnadauði ekki nema sjö af þúsundi
fæðinga. Og þar eins og hér eru ævilíkur við fæðingu 77 ár.
Engar þjóðir standa framar Islendingum og Japönum á
þessum mælikvörðum heilsugæzlu og heilsufars.
Til samanburðar má nefna, að ungbarnadauði í Vestur-
Þýzkalandi er þrettán af þúsundi og tólf af þúsundi í
Bandaríkjunum. Og ævilíkur Vestur-Þjóðverja við fæð-
ingu eru 73 ár og 75 ár hjá Bandaríkjamönnum. Þessar
tvær ríku þjóðir hafa lakari heilsu en við og Japanir.
Það skilur hins vegar á milli Islendinga og Japana, að
við höfum tvöfalt meiri kostnað af okkar heilbrigöisþjón-
ustu. I ár kostar íslenzk heilbrigðisþjónusta 1000 dollara á
mann, en japönsk ekki nema 500 dollara. Mismunurinn
felur í sér verulega fjárhæð í heild.
Gera má ráð fyrir, að kostnaður ríkis, sveitarfélaga,
sjúkrasamlaga og einstaklinga af heílbrigðisþjónustu
verði um 6,6 milljarðar króna á íslandi á þessu ári. Þjóð-
hagsstofnun áætlar, að kostnaður við heilbrigðisþjónustu
sé um þessar mundir 9,8% af þjóöarútgjöldum.
Ef við hefðum japanska heilbrigðiskerfið, væri kostn-
aður okkar í ár 3,3 milljarðar í stað 6,6 milljarða. Þessi
munur er svo hrikalegur, að margumtalað fjárlagagat
bliknar í samanburði viö hann. Hann bendir til, að við
gætum lært sitthvað af Japönum á þessu sviði.
Með þessum samanburði er ekki verið aö segja, að ís-
lenzka heilbrigðiskerfið sé ómögulegt. Sem annað dæmi
má nefna, að það nær fyrir 1000 dollara á mann á ári mun
betri árangri en bandaríska kerfið nær fyrir 1500 dollara
á mann á ári. Við erum ekki dýrastir allra.
En þessar tölur sýna, að við eigum frekar að læra af
Japönum en Bandaríkjamönnum. Vestan hafs hefur kerfi
sjúkrasamlaga leitt til óhóflegrar áherzlu á sjúkrahús og
á dýrustu tegundir rannsókna og lækninga. I Japan er
hins vegar mest áherzla lögð á fyrirbyggjandi aðgerðir.
Yfirmaður við Alþjóðaheilbrigðisstofnunina sagði ný-
lega, að við hefðum byggt sjúkrarými 10—15 ár fram í
tímann. Þar að auki höfum viö farið glannalega í smíði
heilsugæzlustöðva, sem kostar of fjár að reka. Okkur
dugöi ekki minna en ein á Hvolsvelli og önnur á Hellu.
Sem dæmi um kostnað við sjúkrahús má nefna, aö í
Bretlandi þjóna þau 2% sjúklinga og nota til þess 67% af
fé heilbrigðismála. Markvissar aðgerðir í heilsuvernd
stuðla að því, að færri tilfelli en áður verði svo alvarleg,
að leggja þurfi fólk á spítala.
Japanir leggja mikla áherzlu á skoðanir á heilbrigðu
fólki í svipuðum dúr og ýtarlegri en hér eru framkvæmd-
ar af þjóðþrifastofnunum á borð við Hjartavernd og
Krabbameinsfélagið. Þeir geta því varað fólk við í tæka
tíð og fengið það til að breyta lífsháttum sínum til batnað-
ar.
Ölafur Ölafsson landlæknir hefur oft vakið athygli á, að
heilsuvernd sé sparnaður og að vænlegra sé að f járfesta í
heilsuvernd en sjúkdómum. Þá hefur verið talað um, að
verðreikna þurfi þjónustu sjúkrahúsa, svo að læknar og
sjúklingar viti, hvað hlutirnir kosta.
Þegar heilbrigðisþjónusta landsins er komin upp undir
10% af þjóðarútgjöldum, er ljóst, að lengra verður ekki
komizt. Eftir það verður bætt heilsugæzla þjóðarinnar að
koma fram í tiltölulega ódýrum fyrirbyggjandi aðgerð-
um, þar sem ein króna í dag sparar þúsund á morgun.
Jónas Kristjánsson
taei iam .oe auoAauxivaxM va
DV. MIÐVIKUDAGUR 30. MAI1984.
botninn vantar
ssg® s?-asií.á£Sít S*
á undanfornum »n"•*. ^tminna i „>,,«»1 teljasl go»‘ « *“ . ugs (••'tr“V”?Br„lbykktum SJáU- man.
éghaCilesiöIlesUr Uk viö uppwote M6Un*h gegn lkyidi eklu mega gera isl og inni i Undsiundar mþy ^ hideg
HannesH.Gissurarson
>ik)aU»ranum lesi6 IJesUr
manuöum. E* tU a sknl-
‘"““SoT’íS 2*“». 1“*“
borftmu mmu h-ndumar á mer
íM,
tzssz-zsSF.
Irröur upp á nofc»r» uv
inga
t-aö má ^nn<* ‘^’^Aikaviröa
.idreilelB^gur ^
honumþaö‘U‘« kemur
eru á somu ^ er
Jafnan tU dýTanna j* tJ, Cram
U*»»* ^M^Únleg.veU .6
undaníomum irat R- vfirgangi
4"'“1
08 "*!• h*mmr iúJenikum stjörnmál-
alvarlega minnt
.uiv .1
á. hviun ... lU haja ekki
ssjrtárssaa
BSSSjS—i—
hinum megin.
tunumi‘“6*—
* &**££ et£ttlþ«»
útfyrir.
_____t*» *
svörtum ’'*'**°mtÞoti gilt’ -
™„.. td|u> •■*> “ J,, M ,í„,
.kyUt “«* f" .' _ t.trtvel
rrr.rÆ—
Iof»Jön.stJörnaþ»roUu segja
NA 8nn,!*LrXr^ck« Amma
Hannes og Jo**' 0. enpnn
mynd frjálshygtí hana. -
hef ég engan rétt « «. vU (á aö
Elnhverkynniaö.v.r.^ etgl
eiga ömmu mina og, a eftB
mig. hv0rt,“Teí«í 61 «r »‘i6rnar'
kenningar Eg og hún
skrirmn»r um •**»“**■ ^ hinn
amm, min e*u?wtant,^»iefla rétt,
sem engin ^r. Og okkur
skrá getur tAiö ra o*
hefir aVdrei komiö tu nug»
hvor«öra"!
gj.n«tM<lismtinnum
m/l ftkaoll ... i KoA S«1
Sluart MUl. Jíol Wrlit,^1 «
í?r
hidegisveri.) M*r hinn
SÍMWM-tt -g,, , ,**. í l"t» ve,t»,
»sís=—
_ ftktirkaírelsi.
mar »ju«aw»—
'■„“"■‘rUp.vt- t.t»“»«
**~’S‘SS£TS£
/. Wmb.r» mlni'isbtaöt
|Wrl.im'iI.™ im,
lonrnrml S»U„m vaiab,ust tmfir
ÍSSííiS*^—11*1^
sakahollráft.
SSSmr "I-
SSJrlWt. .» Mg:
sigublaug
D IARNADOTTIH icUi. aniölki
Páskahreingemingar
Sigurlaugar Bjarnadóttur
Kunningjakona min, Sigurlaug
Bjamadóttir frá Vigur, greindi fyrir
skömmu frá því hér i blaöinu, að hún
heföi í árlegri páskahreingemingu
sinni fundið nokkrar ótímabærar
athugasemdir eftir mig, sest niöur
og séö, aö fleira þyrfti aö ræsta en
húsiö eitt. Hún gerði sér því lítiö fyrir
og samdi smápistil um þessar
athugasemdir. Og ekki var að sökum
aö spyrja: hún hafnaði þeim flestum.
Mig langar þó til aö bæta nokkrum
orðum við, ef ég má, því aö ég er ekki
viss um, aö þessi síöari páskahrein-
geming Sigurlaugar hafi tekist sem
skyldi.
Heiður afþakkaður
Sigurlaug kvartar yfir því, aö ég sé
stundum talinn „hugmyndafræöing-
ur Sjálfstæöisflokksins”. Má ég
segja henni, að ég er henni hjartan-
lega sammála? Eg kvarta ekki síöur
yfir þessu og ætla að nota þetta tæki-
færi til aö afþakka heiðurinn. Eg hef
enga löngun til aö vera talinn ein-
hver hugmyndafræðingur
Sjálfstæöisflokksins. Eg ber enga
ábyrgð á þessum flokki fremur en
hann á mér. Eg kæri mig ekki um að
fá á mig óorö af hrossakaupum og
málamiðlunum sumra foring ja hans,
og ég veit, aö þeir kæra sig ekki um
aö fá óorð á sig af óviöráöanlegri til-
hneigingu minni til aö reyna aö
hugsa, rökræöa, rekja hugmyndir
fram og aftur. Aðrir menn eru miklu
heppilegri hugmyndafræðingar
flokksins — sléttgreiddir, mjúkmál-
ir, ungir menn með hrifninguna aö
atvinnu. Mörg ár eru síðan ég komst
aö því, aö sannleikurinn hefur ekki
tekið sér bólfestu í neinum einum
stjómmálaflokki. En ég bið Sigur-
laugu um aö misskilja mig ekki. Mér
dettur ekki í hug að afneita
Sjálfstæðisflokknum, hann er þrátt
fyrir allt langvænlegasti kostur
fr jálslynds fólks.
Frelsi án ábyrgðar
Siguriaug víkur síöan aö frelsis-
hugmyndinni. Hún segir: „Um þaö
er ekki deilt... meðal allra sæmilega
siömenntaöra manna, aö frelsi án
takmarkana og ábyrgðar leiðir fyrr
en varir til glundroða — stjómleysis,
haröstjómar.” Enn er ég hjartan-
lega sammála Sigurlaugu. Hún virö-
ist halda, aö ég aðhyllist ótakmarkaö
frelsi. En því fer fjarri. Frelsi eins
manns veröur aö takmarkast af
sama frelsi allra annarra manna. Og
maöurinn verður að bera ábyrgö á
eígin gerðum. Hann veröur aö taka
afleiðingum þeirra, góöum og slæm-
um. Eg er einmitt á móti velferðar-
ríkinu, af því að þaö tekur ábyrgðina
á eigin geröum af mönnum. Maöur,
sem lendir í fjárþröng og reynir aö
bjarga sér út úr henni með okurláni,
veröur aö taka afleiöingunum sjálf-
ur, en reyna ekki aö koma þeim yfir
á aöra. Kona, sem giftist ofdrykkju-
manni, hefur gert mistök, en það er
hennar mál og ekki almennings.
Einstaklingur í fullkomnu markaös-
skipulagi, sem hefur ekki lagt fyrir
til elliáranna eða tekiö sjúkratrygg-
Ótímabærar
athugasemdir
HANNESH.
GISSURARSON
CAND. MAG.
ingu, getur engum kennt um nema
sjálfum sér, ef út af bregöur. Eg fæ
ekki betur séö en viö Sigurlaug
deilum sömu siðferðilegu forsend-
unni, þótt hún treysti sér síðan ekki
til að rekja hugmyndina um ábyrgö
fólks á eigin geröum út í ystu æsar —
hafna velferðarríkinu.
Hvenær verður hjálp-
semi að óþolandi
afskiptasemi?
Mér er ekki ljóst, hverju Sigurlaug
er í rauninni að mæla á móti í páska-
pistli sínum. Hvaö gæti hún gert,
kæröi hún sig um aö rökræöa viö
mig? Hún gæti í fyrsta lagi hafnaö
frelsisreglunni, sem ég hef gjarnan
vísað til — þeirrar reglu, aö menn
hafi frelsi til allra þeirra viöskipta,
sem eru þeim sjálfum aö nauðungar-
lausu og öörum að kostnaöarlausu.
En hún yröi aö vera viöbúin því, ef
hún hafnaði henni, að aörir reyndu
að takmarka frelsi hennar til þess,
sem henni finnst sjálfsagt, svo sem
til þess aö semja páskapistil í blaö.
Hún gæti í öðru lagi samþykkt
frelsisregluna, en reynt aö sýna, aö
ég misnoti hana — sumt þaö, sem ég
segi, aö sé öörum en viðskiptavinun-
um aö kostnaöariausu, sé þeim alls
ekki aö kostnaöarlausu. Sigurlaug
tekur því miöur hvorugan þennan
kost, heldur lætur sér nægja að fara
mörgum oröum um þær tilfinningar,
sem hún beri í brjósti til bágstaddra.
Ur þessu geta því ekki orðið neinar
umræður um annað en tilfinningaiíf
okkar Sigurlaugar, og hygg ég, að
lesendur hafi meiri áhuga á mörgu
öðru.
Sigurlaug spyr aö vísu: „Er þaö
nokkuð annað en kaldrif jaö afskipta-
leysi, ómanneskjuleg einangrun,
alger skortur á samfélagslegri
ábyrgð?” — ef fólk er látiö í friöi meö
sín einkamál. Eg svara því svo, aö ég
hef ekkert á móti þeim ágætu liknar-
og mannúðarfélögum, sem hjálpa
bágstöddum. En ég hef mikiö á móti
því fólki, sem reynir aö nota ríkis-
valdið til að neyða aöra til aö hjálpa
bágstöddum. Eg segi því við Sigur-
laugu: Þú skalt gera góðverk þín á
eigin kostnað, en ekki annarra! Og
sannleikurinn er auðvitaö sá, aö
hjálpsemi getur oröiö aö óþolandi
afskiptasemi og hnýsni um einka-
hagiannarra.
Hagvöxtur
og friður
Sigurlaug segir í lok greinar
sinnar, aö hagvöxtur skipti litlu
máli, því aö „þaö, sem mest á ríöur
nú, er aö skapa samstööu og frið um
skiptingu þess, sem tii skiptanna
er”., Eg er eins ósammála henni um
þetta og ég er sammála henni um
hitt, aö frelsi án ábyrgðar er orðiö
tómt. Þetta hagvaxtartal hennar er
satt aö segja lítt ígrundaö. Friöur
næst aldrei um skiptingu þjóðartekn-
anna, ef þær eru fastar, því aö við
slík skilyröi er þaö, sem einn fær,
tekið af öörum, og sá sættir sig vitan-
lega illa viö það. Friöur næst miklu
fremur, ef þjóöartekjumar eru vax-
andi, því að við slík skilyrði þurfa
kjarabætur ekki aö vera á kostnað
neinna annarra. Hagvöxturinn er
þannig langbesti sáttasemjarinn í
kjarabaráttunni. En kunningjakona
mín, Sigurlaug, hefur ,af sínum al-
kunna dugnaöi þyrlað upp svo miklu
ryki í páskahreingemingunni, aö
hvorki sér í þetta né annaö.
• „Ég er einmitt á móti velferðarríkinu, af
því að það tekur ábyrgðina á eigin gerð-
um af mönnum.”