Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1984, Blaðsíða 2

DV. MIÐVIKUDAGUR 7. NOVEMBER1984.
DV yfirheyrsla
DV-yfirheyrsla
DV-yfirheyrsla
DV yfirheyrsla
STEINGRÍMUR HERMANNSSON FORSÆTISRÁÐHERRA í DV-YFIRHEYRSLU:
VILL FÁ ÞORSTEIN OG HELST
KRATA LÍKA í RÍKISSTJÓRNINA
Hvor ykkar Þorsteins Pálssonar er
upphafsmaður að skattalækkunarleið-
inni í kjarasamningunum?
Eg skal nú ekki segja til um þaö. Hún
kom til umræðu á fundum okkar um
efnahagsstefnu næsta árs og þar á
meöal um lækkun tekjuskatts. Þetta
var um mánaðamótin ágúst og
september. Þá kom sú hugmynd upp
að bjóða eitthvað af þessum skatta-
lækkimum í tengslum við kjarasamn-
inga, á réttum tíma. Þetta voru nú svo
margir og langir fundir að ég satt að
segja man það ekki hver nákvæmlega
kom með þessa hugmynd, hvor nefndi
þetta fyrst. Ég skal vera alveg heiðar-
legurmeðþað.
Þetta bar svo alltaf á góma og í
fyrsta sinn sem þessu var spilaö út
mjög ákveðið var sunnudaginn 23.
september í viðræðum við Magnús
Gunnarsson, framkvæmdastjóra VSI,
þó á bak við tjöldin í sumarhúsi for-
sætisráðherra á Þingvöllum. Opinber-
lega var þetta svo viðrað strax eftir
þessa helgi.
Eg hef spurt ýmsa um það hvað áttl að
skera niður um 1.100 milljónlr hjá rík-
inu og 300 milljónir hjá sveltarfé-
lögunum ofan á 3.000 milljóna niður-
skurð ríkisins síöustu mlsseri. Menn
svara út og suður, hvert er rétta
svarið?
Já, sko þetta er mjög erfiö spurning.
En vitanlega skoöuöum við þetta mjög
vandlega, ég gerði þaö persónulega og
tók það að mér með f jármálaráðherra
við endanlega afgreiðslu f járlaganna í
ríkisstjóminni. Við vorum í þessu
heilan dag og meö mjög sundurliöaöan
lista yfir allar framkvæmdir og þar
var ákveðinn ýmiss konar niður-
skurður.
Átti þá að skera niður framkvæmdir en
ekki rekstur?
Það sem ég ætlaöi að segja er að min
tillaga var alltaf sú að við bara segöum
hreinlega: Vegna þessa erfiöa ástands
í þjóðfélaginu og þessarar miklu kröfu
launþega um aukna einkaneyslu og
meiri kaupmátt frestum við fjöl-
mörgum ágætum framkvæmdum.
Eg lét til dæmis skoða hvaöa fram-
kvæmdir væru óbundnar af verk-
samningum eða þar sem ekki var verið
að ná neinum ákveðnum áfanga. Og
þaö var svona upp á 500—600 milljónir.
Það var líka skoðað hverju mætti
fresta í B-hluta fjárlaga, hjá óháöum
stofnunum, og í lánsfjáráætlun. Og
reyndist upp á svona 300 milljónir.
Mín skoðun var hins vegar alltaf sú
að það yrði aldrei hægt að ganga svona
langt en aö þama gætum viö samt náð
saman svona 300—400 milljónum meö
frestunum. Síðan mætti meö ýmsum
spamaði ná 50—100 mill jónum.
En ekki hefðl þetta dugaö?
Nei, nei, en þarna voru greinilega
miklir möguleikar. Eg taldi síðan og
lýsi þar minni persónulegu skoðun aö
einnig yrðu einhverjir skattar að
hækka. Hækkuð álagning á áfengi og
tóbak var nefnd og ég tel að réttmætt
hefði verið aö hækka eignaskatt á þeim
sem em í hærri tekjum og græða mest
á beinni tekjuskattslækkun, menn meö
yfir 600—700 þúsund á ári. Þar gátum
við náð í eins og 200 milljónir.
Eins fannst mér ekki óeðlilegt að at-
vinnuvegimir, sem einmitt átti að
hjálpa með þessum samningum,
greiddu eitthvað aukinn eignaskatt,
eignamikil fyrirtæki sem ekki hafa
skuldir til frádráttar.
Hver var þá niðurstaðan úr þessu
púsluspili?
Eg taldi, og var búinn að setja það
niður á blað og ræöa það við samráð-
herra mína, að með öllu yrði samt um
200 milljóna króna halli á ríkissjóði. En
það var alltaf grundvallaratriði, og á
það lögð gífurleg áhersla á samráðs-
fundum með aðilum vinnumarkaðar-
ins 23.-25. september, að endanlega
yrði að gera þetta í samráði við þá
aðila. Þess vegna var ekki sanngjarnt
aö við spiluðum út alveg fastmótuðum
tillögum.
Og þess vegna var skattanefndin sett
á laggimar, sem náði nú aldrei þaö
langt aðmikið væri á henni byggjandi.
Fór hún út í einhverja aðra sálma en
þú varst í?
Hún fékk engar forskriftir. Þeir
byrjuðu á því að skoða hvað væri hægt
aö skera niður og ég veit að eftir einn,
tvo fundi tóku þeir að sér ASI- og VSI-
menn að gera tillögur um það, fengu
allar upplýsingar. En þær tillögur
komu aldrei og ég hef nú grun um að
það hafi ekki veriö samstaða þeim
megin.
En þama var talað um að auka kaup-
mátt fólkslns en minnka kaupmátt rík-
islns og halda launahækkunum niðri,
við jafnvel 5% eða lítið meira.
Þaö sem þú nefnir núna er mjög
mikilvægt. Eg vil leggja áherslu á aö
við Þorsteinn vorum til dæmis alger-
lega samstíga í því að þetta væri háð
þvi að peningalaunahækkanir tak-
mörkuöust á bilinu 6—10% og samið
yrði út næsta ár. Eg orðaði það
gjaman aö þessar hækkanir færu ekki
yfir 6% til að byrja með. Sko, annars
lendum við í viðskiptahallavandræö-
um, ef kaupmátturinn er aukinn um-
fram þau mörk sem ég nefndi.
Þegar loksins kom svo smávegis
skriður á þetta, því miður að mínu
mati allt of seint, voru menn strax
komnir yfir þessi 10% og rikisstjórnin
uppaðvegg.
Samt hefði sú hugmynd sem þá var í
sjónmáli komið miklu betur niöur í
þjóðarbúinu en BSRB-samningurinn.
Hvað gerðist svo, datt yfir stórslys?
Það má nánast segja þaö. Svo maður
tali nú um BSRB-samningana af þvi að
þeir eiginlega ruddu brautina. Þeirra
upphaflegu kröfur voru að minu mati
fáránlegar. Og þó að of stíft hafi verið
staðiö á þvi aö meiri hækkanir en
miðaö hafði verið við kæmu ekki til
greina, þá komu þessar fáránlegu
kröfur eiginlega í veg fyrir að hægt
væri að ræða málin af viti.
Vissulega átti samt að tala saman af
meiri alvöru fyrr. Það sér maður eftir
á. En ég segi þó að í einka viðræöum við
ýmsa BSRB-menn voru skoöanir
þeirra alveg hreint út úr kortinu. Þær
sköpuðu ekki bjartsýni.
Þegar svo loksins komst skriður á
viðræður um skattalækkunarleiðina
voru menn komnir í eindaga meö
BSRB og verkfallið farið að valda óþol-
andi vandræðum. VSI- og ASI-menn
sátu af sér tækifærin, jafn vel þótt ríkis-
stjórnin drægi BSRBsamningana á
langinn einmitt i þeirra þágu og i þágu
skynsamlegrar niðurstöðu.
Annað mál. Örói í Sjálfstæðisflokkn-
um er ekki lengur leyndarmál og í þin-
um flokki er verulegur undirgangur.
Framsóknarþing fyrir norðan og sun-
an eru jafnvel köiluð stjórnarandstöðu-
þing. NT hvetur til kosnlnga. Er þetta
ekki búlð spil?
Eg hef verið á öllum þessum þingum
okkar framsóknarmanna og haldiö
aðalræðurnar á þeim. Dómur um
stjórnarandstööuþing er að minu mati
mjög orðum aukinn, þótt komiö hafi
fram gagnrýni sem greinilega þykir
fréttnæmust sums staðar. Þvi er ekki
að neita að meðal okkar er óánægja
meö ýmsa hluti í stjómarsamstarfinu,
til dæmis vextina eins og ástatt er. Og
meðferð ríkisins í kjaradeilunni við
BSRB er harðlega gagnrýnd.
En það hefur á hinn bóginn alls
staðar komið fram mikil ánægja meö
mikinn hluta af aðgerðum ríkis-
stjórnarinnar, eins og að ná verðbólg-
unni niður, og gífurlegur stuðningur
við áform okkar í nýsköpun atvinnu-
lifsins.
Samt er óróinn staðreynd í báðum
flokkum.
Já, já. En gleymum því ekki að fjöl-
margir i báðum flokkunum hafa litiö á
þá sem höfuðandstæðinga við ýmis
tækifæri og sjónarmið þeirra nær
ósættanleg.
Eins og við höfum sagt frá i DV eru
sjálfstæðismenn að fjalla um breytt,
jafnvel víðtækara stjómarsamstarf.
Ertu að breyta áhöfnlnni eða mynda
nýja rikisstjórn? Eða er Þorsteinn
Páilsson að taka við þinu hlutverki?
Mér finnst ekkert óeðlilegt, ekki
bara eftir þann tíma sem er liðinn
heldur líka eftir það sem gerst hefur
undanfarið, að þetta sé skoðað, eins og
ég sagði raunar í gær í samtali við DV.
Það má spyrja margra spurninga í
ljósi reynslunnar, þar á meðal um
áhöfnina eins og þú talar um.
Er það þin persónulega skoðun að
það sé æskilegt að skipta núna eitthvað
ummenn?
Eg vil taka það fram að við alla þá
menn sem eru í rikisstjórninni hef ég
haft mjög gott samstarf. En ég vil orða
þetta svo að ég tel það mjög mikilvægt
að formaður Sjálfstæðisflokksins komi
inn í ríkisstjómina.
En varaformaðurinn?
Það er út af fyrir sig annað mál. Eg
skal ekki ganga lengra en að nefna for-
manninn.. .
En með kratana?
Já, við framsóknarmenn höfum al-
mennt verið hlynntir því að hafa
Alþýðuflokkinn með og vorum það til
dæmis i stjórnarmynduninni, ég var
það, ég var það mjög mikið. Og nefni
líka Halldór Asgrimsson varaformann
sem oft talaði um þetta. Því miður
lögðu Alþýðuflokksmenn ekki í þetta
þá.
Við erum enn sama sinnis. Hitt er
svo annað mál að ég er ansi hræddur
um að þessi opinbera umfjöllun um
þetta núna sé kannski búin að drepa
það í fæöingunni. Eg hef orðið var við
að það eru að byrja þegar deilur í
Alþýðuflokknum um þetta og ég sé
ekki að það vinnist timi til að bíða eftir
þeim. Við þurfum að ákveða hvað við
gerum í efnahagsmálum á næstu
dögum.
Mín skoðun er sem sagt sú að það
hefði verið æskilegt að fá Alþýðuflokk-
inn inn í upphafi og er ennþá þeirrar
skoðunar að breiðari grundvöilur sé
áhugaverður en efast um að það sé
unnt nú úr því sem komið er.
En ef Alþýðuflokkurinn kæmi inn í
stjómina er ekkl vist að sjálfstæðis-
menn vildu skipta um sæti við þá einlr.
Ert þú tilbúinn tll þess að fórna sætl frá
þinum flokki?
Okkur er alveg ljóst að báðir flokk-
arnir yrðu að taka þátt í þvi að fá þá
inn.
Kemur ekki til greina að Þorsteinn
taki viðafþér?
Það hefur engin ósk komið fram um
það. Og það þyrftu þá að verða mjög
mikil umskipti á ráðuneytum. Hefur
þú heyrt óskað eftir þessu?
Nei, en kemur ekki allt til greina ef
þið stokkið upp rikisstjómina?
Jú, jú, það kemur allt til greina.
VIÐTAL: HERBERT GUÐMUNDSSON - MYNDIR: GUNNAR V. ANDRÉSSON