Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1984, Blaðsíða 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR 7. NOVEMBER1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
^ Verka-
lýðsfélög
á undan-
haldi
eltum verksmlðjum, 90 menn vinna
15 manna verk, flest dagblöð nota
enn klisjur og 70 ára gamlar prent-
vélar og hvert fyrirtœkið af öðru fer
á hausinn. Bretar hafa hreinlega
ekki staðist samkeppnina við lönd
sem hafa iðnvœðst með nýjustu
tækni eftir heimsstyr jöldina síðari.
Inngangan i Efnahagsbandaiag
Evrópu átti að bæta ástandið en litiö
hefur breyst á þeim 11 árum sem
Bretar hafa veriö i bandalaginu.
Meginlandsrikin selja meira til Bret-
lands en Bretar selja til megin-
landsins. Jafnvel Norðursjóvarolían
hefur ekki bjargað bresku efnahags-
lifi.
Bretar hafa engan veginn staðist
nógrönnum sínum i Vestur-Evrópu
snúning á efnahagssviðinu. Þjóöar-
tekjur þeirra eru svipaðar og Itala,
yfir 5.000 dollarar árið 1980, en á
sama tima voru þjóöartekjur
Frakka og Þjóöverja i kringum
10.000. Þjóöartekjur á Islandi voru
7.000 dollarar á sama óri.
Vilja tryggja atvinnu
Stríö kolanámamanna við stjórn
Breskur iðnaöur hefur verið á
stöðugri niðurleiö siðan breska
heimsveldiö tók aö gliðna i sundur
eftir siðari heimsstyrjöldina. Nú er
svo komiö aö Bretland er orðið aö
einu af þriöjaheimslöndum Vestur-
Evrópu. En þrátt fyrir gifurlegt stríð
á vinnumörkuðum landsins og
siversnandi stööu undirstööuat-
vinnuveganna á sér stað um þessar
mundir ný iðnbylting i Bretlandi sem
smám saman gæti staðiö undir
enduruppbyggingu bresks atvinnu-
lífs.
Það hefur löngum háð endumýjun
iðnaðar í Bretlandi að verkalýðs-
félögin eru þar gífurlega sterk og
hafa staðið á móti breytingum sem
þeim finnst koma niöur á sinum fé-
lagsmönnum. Stéttarsamkenndin er
slflc aö ef atvinnurekendur hafa
ætlaö aö brjóta eitt verkalýösfélag á
bak aftur hafa önnur farið í sam-
úðarverkfall og þannig gert eigend-
um fyrirtækja ófært að ganga þvert á
vilja félaganna. Þvi hafa verkalýðs-
félögin í raun haft neitunarvald i
endumýjunaraögeröum fyrirtækja.
Úreltar verksmiöjur
Arangurinn er að enn er unnið i úr-
hins rikisrekna kolanámafyrirtækis
er angi af sama máli. Margar
námanna eru ekki lengur arðbærar,
en námamenn reyna að streitast
gegn þvi aö þeim sé lokaö þvi það
myndi þýöa stórfellt atvinnuleysi
fyrir menn sem hafa litla kunnáttu
til annarra verka en nómagraftar.
Þama stangast á tvö gerólflc
sjónarmið. Námamenn telja lang-
mikilvægast að tryggja atvinnu
manna meö þvi aö halda eins lengi og
hugsanlegt er í rekstur sem ekki
borgar sig. Stjórnin hins vegar vill
losna við úrelt fyrirtæki og halda út í
atvlnnurekstur sem til lengdar mun
bæta lifsafkomu Breta.
Nýiðnaöur
Afleiðing þessarar stjómarstefnu
er súaö einn af hverjum átta Bretum
er atvinnulaus. En á sama tima og
menn hafa misst vinnu i heföbundnu
atvinnugreinunum hafa bæst við
störf i nýiðnaði. Upplýsingatækni
ýmiss konar er farin að ryöja sér
rúms. Smám saman er tölvutæknin
farin að láta að sér k veða í Bretlandi.
Flest hlnna nýju starfa eru i litlum
fyrirtækjum oft í minni borgum. Á
slikum vinnustöðum er ekki algengt
að starfsmennimir tilheyri verka-
lýðsfélögum. Flest störfin sem hafa
tapast eru aftur á móti í starfs-
greinum þar sem verkalýðsfélögin
hafa sterk itök.
Því er meðlimaf jöldi verkalýðsfé-
laganna alltaf að minnka. Fyrir
fimm árum voru 12 milljónir manna í
Sambandi verkalýösfélaga, Alþýðu-
sambandi þeirra Breta. Nú eru ekki
nema 10,5 milljónir i sambandinu.
Og þessi þróun hefur verið að gerast
yfir lengri tima. Árið 1969 voru 54
prósent vinnandi Breta í verkalýðs-
félagi. Nú eru 48 prósent, minna en
helmingur, þeirra í Sambandi verka-
lýösfélaga.
Alþjóöleg þróun
Minnkandi meðlimafjöldi verka-
lýðsfélaga er alþjóöleg þróun. I
Bandarikjunum voru 23 milljónir
manna í verkalýðsfélagi um miöjan
áratuginn. Nú eru 19 milljónir i
verkalýösfélagi. I Sviþjóö og Hol-
landi hefur meðlimafjöldinn minnk-
að um fjögur prósent ó ári siðan 1980.
Matvælaskortur er nú farinn aö há
svo fólki í Afganistan að skæruliöar
hafa oröið aö minnka talsvert órásir
sínar á sovéska setuliðlð, aö sögn
skæruliðaforingja sem hafa aðsetur i
Pakistan.
Skæruliöahópamir, sem vinna frá
Peshawar; bæ viö afgönsku landa-
mærin, eru famir að senda fræ til
skæruliöa sinna i Afganistan og
hvetja þá til að rækta akra þeirra
bænda sem hafa orðið aö flýja tll
Kabúl eða Pakistan. Þeir segja aö
Sovétmenn hafi skapaö matvæla-
skortinn með því að varpa sprengj-
um á óveituskurði og brenna akra.
Þetta sé liður í aö eyðileggja efnahag
þorpanna sem hafa séð skæruliðum
fyrir húsaskjóli og mat.
„Mujahiddinmennlrnir (islömsku
striðsmennimir) hafa þurft aö hætta
vlð sumar herferðir vegna matar-
skorts," segir Burhanuddin Rabbani
prófessor, leiðtogi Jamiat-i-Islami!
flokksins sem berst aöallega i norðri.,
Hann og Gulbuddin Hekmatyar,
leiðtogi hins róttæka Hezb-i-Islami1
stjómmálaflokks, segja aö verstur
sé skorturinn i sex héruðum, aöal-
lega i suðvesturhluta Afganistan. A
sama tima hafa vestrænir ferða-
menn, sem verið hafa nýlega i
Afganistan, sagt aö lítiö sé um mat
jafnvel þar sem venjulega sé gnægð
matar.
Hanneke Kouwenberg, sem
vinnur fyrir afgönsku stuðnings-
nefndina í Hollandi, sagöi nýlega að
hún heföi sjaldan fengið meira en
gróft flatbrauð og te á ferð sinni um
miö- og norðurhluta Afganlstan. Þaö
lýsir vel ástandinu þvi hinir gest-
risnu Afganir gefa gestum alltaf sinn
besta mat.
Pansjirdalurinn hafði orðið verst
úti, sagði Kouwenberg. ,^uma dag-
ana fengum við bara sykur og heitt
vatn." í
I öllum þessum löndum vom þaö
störf í greinum þar sem verkalýösfé-
lögin em hvað sterkust sem hafa
verið aö úreldast: í stáliönaðinum,
skipasmíðum, fatagerö, við hafnir og
í stóriðju hvers konar. Nýju störfin
eru í þjónustuiðnaði, hátækni og
öðrum svokölluðum hvítflibba-
störfum þar sem verkalýðsfélögin
em veik fyrir.
Thatcher ðnægð
Ihaldsstjóm Margrétar Thatchers
í Bretlandi er siður en svo að harma
það að máttur verkalýðsfélaganna
sé að minnka. Timabil Thatchers í
stjóm hefur einkennst af gifurlegri
hörku gagnvart verkalýðs-
félögunum. Ihaldsmenn telja margir
að i raun séu verkalýösfélög til
mikils þjóöhagslegs skaða. Verka-
lýösfélög þrýsti svo á um peninga til
starfsmannanna aö litið verði eftir til
að standa i nauðsynlegum endur-
nýjunum og uppbyggingu fyrirtækis-
ins, sem á endanum myndi svo skila
auknum tekjum til starfsmannanna.
Afgan Aid, sem er breskur sjálf-
boöaliöahópur, varaði viö þvi síðast i
maí að stórfelld hungursneyö myndi
veröa i landinu, sérstaklega i
Pansjirdalnum og i öræfum norö-
vesturhéraðsins Badkhashan, vegna
þess aö fimm ára stríðiö hefði orðiö
þess valdandi aö bóndabæir hefðu
verið yfirgefnir, áveituskurðir væru
ónýtir og húsdýr heföu veriö drepln.
Matvælaverð og flutnings-
kostnaöur hafa líka hækkaö og þaö
hefur haft áhrif á matvæladreifing-
una.
Rabbani sagði aö núverandi
skortur, sem myndaöist með þurrum
vetri og versnaði viö framsókn
Sovétmanna í ár, hefði neytt Jamiat-
flokkinn til aö senda sáðkom til
bænda á stöðum sem skæruliðar
héldu.
„Við reynum aö senda harögerar
jurtir, eins og kartöflur, vegna þess
aö þær vaxa neðanjarðar og geta þol-
aö sprengjuregn. Við reynum líka að
senda mjög harðgert korn sem þolir
kuldann i fjallahéruðum Norður-
Afganistans.”
En Hekmatyar segir aö á meðan
skortur sé í sveitum landsins sé nóg-
ur matur i höfuðborginni Kabúl
vegna þess að stjómin sé reiðubúin
til að kaupa á háu veröL
! „Þeir eru að reyna aö búa til hyl-
dýpi milli borgarinnar og sveltanna
tll aö fólk flýi til Kabúl úr þorpunum.
Þetta eyðileggur stuöningsgrundvöll
okkar og færir þeim flelri unga menn
tll að ná í herinn,” sagöl hann.
Bandariska sendirúðiö i Islam-
abad sagði nýlega að sovéski herinn
hefði eflt tilraunir sínar til að eyði-
leggja uppskeru bænda nú þegar
komið væri að uppskerutímanum, en
í Kabúl væru markaölrnir fullir af
ávöxtum, grænmeti og kjöti. Hins
vegar hefur verð hækkað og stjórn-
arherferð til aö halda þvi niðri virð-
isthafa veriöhætt.
Umsjón: Þórir Guðmundsson
Hungursneyð herjar
i dölum Afganistans
Hirðingl með riffil passar upp á
klndahóp i fjöllum Afganistans. Nú
blasir hungursneyð vlð eftir atlögur
Sovétmanna að efnahagslifi sveit-
anna.
Afganlr hrópa slagorð gegn Rússum
í flóttamannabúðum í Paklstan.
Þaðan fara þeir í hópum i heUaga
stríðið gegn innrásarhemum i
heimalandl sínu.
DV-myndÞó.G.