Dagblaðið Vísir - DV - 07.11.1984, Blaðsíða 30

30
DV. MIÐVIKUDAGUR 7. NÖVEMBER1984.
Menning Menning Menning Menning
Þotta varflur alit í lagi
aftfr Svainbjflm I. Baldvinsson
Lelkstjórl: Stalndór HJflrielfsson
KvHcmyndataka: Elnar Páll Einarsson
Hljófl: Vllmundur Pór Gfslason
LeHcmynd: Gunnar Baldursson
Stjórn upptöku: Tage Ammendrup
Frumsýning 4. nóvember
"innlend kvikmyndagerö var í upp-
svingi a sunnudaginn, ný íslensk
heimildarmynd um draumóra nokk-
urra kalla noröur í landi var frum-
sýnd undir heitinu Kúrekar noröurs-
ins, ný framhaldsmynd hóf göngu
sína i Stundinni okkar og lista- og
skemmtideildin útdeildi nýjustu af-
urð sinni til þeirra sem borga reikn-
inginn fyrir timavinnuna þama í
sjónvarpinu — til okkar.
Kvikmyndaframleiösla islenska
sjónvarpsins er að veröa eitt lang-
dregnasta slys i menningarsögu
okkar, þeir gera flaustursleg
prógrömm sem þeir kalla heimildar-
myndir, eina og eina náttúrulífs-
mynd sem stendur fyrir sínu, dósam-
lega skemmtiþætti og svo nokkur
sjónvarpsleikrit sem vekja þjóöina
til umhugsunar. Em það óumflýjan-
leg örlög? — geta okkar menn alls
ekki gert sjónvarpskvikmyndir svo
bærilegar séu, sagt áhugaverða
sögu, sennilega eöa ósennilega,
sanna eöa logna, þannig aö þráður
haldist, lýst persónum, gert þær
skemmtilegar eöa leiöinlegar, lýst
aöstæðum þeirra í örsvipan með
myndinni, vakiö hjá okkur von,
kvíöa, meöaumkun ... einhverjar
tilfinningar?
Nei, þaö geta þeir ekki.
„Þetta verður allt í lagi"
Efnið í kvikmyndinni eftir Svein-
björn var býsna kunnuglegt, marg-
tuggiö i ólíkum hvoptum um ára-
tugaskeið, barningssaga húsbyggj-
andans, víxillinn sem féll eöa tékkur-
kunnáttu og verksviö. En þess háttar
afsakanir em ekki lengur mark-
tækar, þó svo sjónvarpiö hafi mátt
horfa á eftir hverjum einasta starfs-
krafti sinum sem hefur haft snefil af
sjálfstæðum metnaöi og vilja til aö
gera betur — öllum nema þeim á
toppnum sem á sínum tíma voru
settir þarna inn meö pólitískum
hrossakaupum og sitja enn sem fast-
ast. Þessa menn veröa sjónvarps-
áhorfendur aö fara aö losna viö
nema þaö sé alfarið vilji stjómvalda
að þeir losni við þjóðina sem við-
skiptavin í sjónvarpsútsendingum,
þá veröur líka að gefa þjóðinni kost á
öðrum stöðvum sem geta keppt á.
jafnréttisgrundvelli viö sjónvarp
íslenskra embættismanna. Og á
meðan ekkert er gert til aö liðka um í
þeim máium erum viö ekki hult fyrir
útsendingu eins og þeirri á sunnu-
dagskvöld.
Gallar
Eg veit ekki hvort ég á að þreyta
lesendur meö langri upptalningu um
galla þessa verks; skylda býður að
svo sé gert, fyrst um myndina eru
höfð stór orö: flöt myndataka,
ómarkviss klipping, daufleg lýsing,
sviplaus leikur, óskýr kynning á aö-
stæðum persóna og skapgerö þeirra,
óskýr útlistun á átökum þeirra á
milli, langdregin og vanhugsuö sam-
töl, tilgeröarleg tilsvör, ójafn gangur
milli aöalfléttu (fóstureyðing) og
aukafléttu (gúmmítékki), vanhugs-
un í byggingu söguþráðar (af hverju
skilaöi maðurinn ekki eldhúsgræjun-
um og fékk endurgreitt, eöa seldi
þær með gróða — var ekki nýbúin
gengisfelling?).
Þessu hugarfóstri mótti eyöa á
öllum stigum meðgöngu — þaö var
andvanafætt.
HUGARFÓSTUR
inn sem dúmpaöi, sagan af tvöfaldri
vinnu, þröngu húsnæði, pirruðum
hjónum, kjaftagleiöu vinkonunni og
góöa frændanum og vonda banka-
stjóranum. Gömul klisja i skáldskap
Islendinga i tuttugu, þrjátiu ár, saga
sem hefur i deigiu mannlífsins hér
umskapast í nokkrar perlur, sögur
Svövu Jakobsdóttur, sem liggja inn-
an um tuskurnar, þvældar og
gamiar. Ekki ætla ég mér að fara
meira út í þá sálma né rekja hug-
myndaheiminn aö baki þessum bam-
ingi.
Eitt er samt víst: Það er skylda
menntaöra manna, sem vinna sam-
LeikDist
Páll B. Baldvinsson
kvæmt embættiseiöi á vegum rikis-
ins, þiggja laun fyrir það starf og
bera listræna ábyrgð, aö koma i veg
fyrir slys sem þaö sem við máttum
líta á skerminum liöið sunnudags-
kvöld. Ekki vil ég álasa höfundinum
h'ann vill en getur ekki, en þeir menn
sem bera ábyrgö á tilurð þessa verks
innan sjónvarpsins eiga alla skömm
skilda. Og þaö sem meira er: þess,
konar ábyrgðarleysi verður aö linna.
Þaö er betra aö alfarið sé hætt fram-
leiðslu á innlendu efni á vegum þessa
fyrirtækis og hún látin í hendur
öðrum en svona skussaverk líti dags-
insljós.
Pólitískur vandi
Nú er það svo aö framleiðsla á efni
fyrir heimamarkað hefur alla tið
verið eitt helsta metnaðarmál topp-
anna í sjónvarpinu aö því er þeir
segja. Þeir hafa margboriö fyrir sig
skort á góöum handritum, skort á
Fyrst er smiðuð grind úr steypustyrktarjámi og hænsnaneti.
Hér er verlð að steypa skrokk.
Hér á bara eftir að innrétta.
Steyptar seglskútur
Ásgeir Hvítaskáld skrifar um siglingar
Eitt sinn af mörgum er ég var aö
skoða bótablaö rak ég augun i nokkuð
furðulegt; sýnt var hvemig maður átti
að steypa sina eigin seglskútu. Eg
trúöi þessu eins og skot. Las í einum
rykk 63 blaösíður og greypti
myndirnar, sem sýndu hvernig átti aö
fara að, inn í huga minn. Þetta virtist
ekkertmál.
Fyrst vom böndin gerð úr
steypustyrktarjómi, beygð og soðin
saman. Síðan var þeim raðaö upp á-
samt stefni og gafl og jórn lögö langs-
um eins og listar sem settir eru utan á
bönd i krossviðarbát. Utan ó járnin er
svo strekkt hænsnanet, allt aö 12 lög.
Þetta er svo lagað til þannig aö hvergi
er dæld. Steypan er hrærð einn ó móti
tveim og 1/4 parti af pozzolan bætt i.
En það er hvitt duft sem bindur steyp-
una betur og var meðal annars notað i
virkjanir hér. Síðan er steypunni
þrykkt inn i netið með handafli, púss-
aö, pússaö og pússað, þar til allt er orö-
iö slétt eins og bamsrass.
Sumir halda, sérstaklega kvenfólk,
aö steypt seglskúta muni sökkva eins
og steinn. En það er misskilningur,
byrðingurinn er aðeins hálf tomma á
þykkt og þetta verður lítið þyngra en
önnur skip. Skrokkurinn er svo
spartlaður aö utan með plastefnum og
móiaður þannig að hann verður eins og
fínasta plastskúta. I blaðinu skoöaði ég
líka myndir af fáklæddum konum, því
þetta var auglýsingabæklingur frá
Nýja-Sjálandi fyrir þá sem vildu panta
teikningu. Eg ókvað nóttúrlega hvaða
teikningu ég vildi, það var 43 feta
skúta, 17 tonn, sem hét Fijian. Hún var
hönnuö til að sigla yfir heimshöfin;
fljótandi úthafsheimili. Þetta fór
aldrei neitt lengra en aö vera draumur
í höfðinu, sem hægt var aö ylja sér við
ó köldum og dimmum vetrarkvöldum.
En svo var ég í Danmörku um tíma.
Og í eitt sinn af mörgum, er ég var að
þvælast niður við bátahafnimar, sá ég
á gaflinn á tveim stórum seglskútum
þar sem mér fannst ég kannast við
afturendann. Eg fór nær. Það fór ekk-
ert á milli mála, það var Fijian. Þarna
inni í stóru skýli, sem hafði verið hrúg-
að upp til bráöabirgða meö segli og
plasti, voru tvær skútur úr stein-
steypu. Ofan i annarri var Dani að
ryksuga. Brátt só ég fleiri skýli
skammt fró. 1 einu voru fjórar í
smíðum. Tveir karlmenn og ein kona
voru að vinna við eina grind með ryð á
höndum og hundurinn þeirra gelti aö
mér. Fyrir utan stóð steypuhrærivél og
sementspokar. Sá ein hjón sem voru aö
vökva skrokkinn sinn. Eg spuröi hvers
vegna og þau sögöu mér að i 27 daga,
eftir aö búið væri aö steypa, yrði að
passa að skrokkurinn væri blautur.
Annars kæmu sprungur. Þau sögðu
mér lika að þau kæmu þarna á hverj-
um degi eftir vinnu. Aö þetta myndi
taka í allt 6 ár, væru búin að vera 3. En
þau gátu ekki keypt skútu og svona
gátu þau eignast skip því þetta var
ódýrara. Þau sögöu mér líka að þegar
skútan væri tilbúin þá ætluöu þau aö
setja um borö allt sitt dót og barnið og
sigla hringinn í kringum hnöttinn.
Þarna var ég daglegur gestur um
tíma. Um alla Kaupmannahöfn voru
menn að smiða svona skip. Eg fann
alls 13 skútur og flestar voru þær af
teikningunniFijian. Enda fallegust.
Eg kom aö þar sem verið var að
steypa skrokk. Þaö verður að pússa
stanslaust þar til allt er búiö, steypan
má ekki harðna á milli. Búið var að
pússa alla nóttina er ég kom, fólk farið
að tínast heim. En ég taldi 70 pör af
vinnuvettlingum sem lágu i sólinni til
þerris. Vinir og vandamenn eigandans
höföu hjálpaö, Danir eru samstarfs-
fúsir. Get ekki séð Islendinga i anda
hjálpast svona aö. Það færi allt i
handaskol, allir myndu vilja ráöa. En
hvað um það, þarna fyrir framan mig
var þetta veruleiki.
En núna er ég aftur kominn heim til
Islands og þetta meö steyptu skútuna
er orðinn draumur i höfðinu á ný.
Vissulega væri gaman aö smíða svona
skútu, þó þaö tæki nokkur ár. Kveðja
svo alla steina Isiands, snjóinn og
norðurljósin og sigla á suðrænar slóðir,
þangað sem kókoshnetur vaxa, ananas
og bananar. Þangaö sem vindurinn
hvíslar mjúkum oröum i eyra manns.
Þangað sem sólin, hafið og gróðurinn
eru vinir. Eigum viö aö smiða svona
skip i huganum og sigla þangað?
Tilbúinn skrokkur.