Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.1985, Blaðsíða 12

12
DV. MÁNUDAGUR 26. ÁGUST1985.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélíg: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformafiurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstofiarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjófar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SfMI 6B4611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMi 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 684611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.,
Askriftarverð á mánuöi 360 kr. Verö í lausasölu 35 kr.
Helgarblaö 40 kr.
Veldi hvítra rióar
Láta má á ástandiö í Suður-Afríku sem upphafið að
endalokum veldis hvíta minnihlutans. Ögnarstjórn ríkir.
Fjöldi stjómarandstæðinga hefur verið handtekinn nú um
helgina. Norðurlöndin mótmæltu sameiginlega, að náms-
menn hefðu verið handteknir. „Neyðarlög” gilda, það er í
raun herlög. Hinir handteknu fá ekki opinbera ákæru og
ekki dóm. Þeim má halda í prísund án þess.
Þeldökkir námumenn í gull- og kolanámum íhuga að
fara brátt í verkfall. Þeir frestuðu verkfalli sínu í síðustu
viku. Verkfall svertingja í um þrjátíu námum er talið
mundu leiða til frekari átaka. Það væri og einstakt í sögu
landsins. Um tíma var talið, að bæði námueigendur og
verkamenn vildu fresta verkfallinu til þess að ólgan ykist
ekki. Eftir síðustu kúgunaraðgerðir hvíta minnihlutans
má búast við, að í odda skerist.
Neyðarlögin voru sett 20. júlí. Síðan munu um þúsund
manns hafa verið handteknir á grundvelli þeirra.
Blóðbaðinu linnir ekki. Um sex hundruð hafa látið lífið í
kynþáttaóeirðum á rúmu ári.
Lögreglan heldur áfram að ryðjast inn í hús andófs-
manna og handtaka þá án dóms en á grundvelli herlag-
anna.
Nú hefði mátt búast við, að stjórn hvíta minnihlutans
mundi sýna einhverja skynsemi og reyna að friðmælast
við svertingja. Margir leiðtogar þeldökkra eru fúsir til
viðtals. Ljóst ætti að vera, að stefna „aðskilnaðar kyn-
þáttanna”, Apartheid, gengur ekki lengur. En ráðamenn
treysta sér ekki til að koma til móts við svertingja af ótta
við reiði hvítra öfgamanna.
Botha, forseti Suður-Afríku, var talinn mundu bjóða
tilslakanir, þegar hann flutti ræðu fyrir rúmri viku. Þvert
á móti.
I ræðunni var hvergi boðin mildari afstaða gagnvart
þeldökkum. Ræðan olli vonbrigðum víða um heim.
Desmund Tutu, handhafi friðarverðlauna Nóbels og einn
leiðtogi svertingja, sagði eftir ræðuna: „Ég held, að
horfur á friðsamlegri breytingu í Suður-Afríku séu að
engu orðnar.”
Vissulega sýndi ræðan, að hinir hvítu valdhafar höfðu
ekkert lært.
Þeir álíta enn, að knésetja megi hina þeldökku. Það er
rétt athugað, að svarti meirihlutinn í Suður-Afríku hefur
sem stendur ekki bolmagn til að hrinda hvíta minnihlut-
anum frá stjóminni með valdi.
Ríkisstjómin hefur orðiö æ forhertari eftir því sem
herlögin hafa staðið lengur. Blöð í Suður-Afríku tala um,
að herlögin hafi ekki náð tilgangi sínum.
Meðan stjómvöld í Suður-Afríku sýna slíka þver-
móðsku, dugir ekki annað en aðgerðir ríkisstjórna í
öðrum löndum til að koma vitinu fyrir stjórn hvítra.
Æ meira ber á slíkum aðgerðum. Vissulega eru þær
neyðarbrauð, en ekki virðist annað duga. Islenzkir
fulltrúar ættu þar sem þeir fá því við komið að mæla með
slíkum aðgerðum. Ástandið í Suður-Afríku er
óhugnanlegt. Fyrst og fremst verður að koma ríkisstjóm
hvítra að samningaborðinu með þeldökkum.
Ella linnir ekki blóðbaðinu í landinu. Engar horfur eru
sem stendur á því, að stjóm hvítra leiti friðsamlegrar
lausnar án þvingunaraðgerða viðskiptaþjóða.
Haukur Helgason.
Komið þið nú
meðbölvað-
an köttinn
Dag nokkum er ég var aö glugga í
DV bar fyrir augu mín þessa sérdeil-
is merkilegu upphrópun: Gott hjá
Geir! — Sem snöggvast flaug mér í
hug hvort loksins hefði þá Geir beðið
islensku þjóðina afsökunar í tilvist
sinni sem utanríkisráðherra og þó
kannski sérstaklega þá sem afþakk-
að höfðu hann í alþingiskosningum.
En hans herlegheit ákvað að taka •
ekki mark á heldur tyllti sér í þann
sess, hvar hann trónir í dag — og tek-
ur ef til vill örlagaríkari ákvarðanir
fyrir land og þjóö en nokkur annar
hefir gert, þó að margir hafi lötrað
seigt með háskalega hernaðar-
hyggju og verið einkar þénugir skó-
sveinar erlendra ríkja.
Þær brellur, sem haföar voru í
frammi, að ómerkja raunverulega
alþingiskosningarnar hér í Reykja-
vík sýnist mér að eigi lítið skylt við
lýðræði heldur blygðunarlaust of- ..
beldi eða skrípaleik. Er ekki alveg
ljóst af öllu þessu að lýðræði og
mannréttindi eru miskunnarlaust
fótum troðin ef stjómmálaflokki eða
valdagráðugum flokksbroddi hentar
að hafa það svo?
Allt tal um það aö áður hafi maöur
utan þings verið kvaddur til að gegna
ráðherraembætti er alveg út í hött og
þjónar aðeins þeim tilgangi að villa
fólki sýn. — Að veita fallkapteini um-
boð til stjómarmyndunar, þó aldrei
nema hann væri formaður stjórn-
málaflokks, er vægast sagt undar-
legt. Nema því aðeins að enginn af
kjömum fulltrúum flokksins hefði
talist fær um að taka að sér hlutverk-
ið.
Með bein í nefi
Hvað snertir hugdettu er ég minnt-
ist á í upphafi þessa greinarkoms
skal það'tekið fram að hún reyndist
vera hreinræktuð óskhyggja. Utan-
ríkisráðherra var ekkert að hafa fyr-
ir því að biðjast afsökunar á einu eða
neinu heldur að harma mann-
réttindabrot þeirra í Sovét. Hún er
ekkert úrelt enn sagan um flísina og
bjálkann. ‘
En hvaö sem öðru líður hefur
þá sýndi Geir svo ekki varð um villst
að hann hafði bein í nefinu: Talaði
eins og stóri bróðir og gerði allt eins
og stóri bróðir. — Hugsið ykkur, 35
utanríkisráðherrar á fundinum í
Helsinki en aðeins tveir, þeir George
Shultz, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, og Geir Hallgrímsson,
utanríkisráðherra Islands, höföu
þorað aö egna Rússa og segja þeim
til syndanna. — Og að því er fregnir
hermdu hafði þetta orðið yfirþyrm-
andi þroskaþjálfun: því með það
sama tók Geir að blása út og stækka
ofboðslega. Þaö svikur ekki þá, hina
litlu, að láta stóra bróður leiða sig.
Því getur Qeir lika sagt eins og mús-
in: „Komið nú með bölvaðan kött-
inn.”
Heilaþvottur
Leiðari Mbl. 7. ágúst, þar sem
minnst var kjarnorkuárásarinnar á
Hiroshima og Nagasaki fyrir 40 ár-
um, var vissulega athyglisverður um
margt. I bland við lýsingar á öllum
þeim hörmungum sem þessi
grimmdarlega og siðlausa árás olli
fómarlömbum sinum lýsti leiðara-
höfundur yfir vanþóknun sinni á öll-
Kjallarinn
AÐALHEIÐUR
JONSDÓTTIR
VERSLUNARMAÐUR
rjúkandi ráð. Það hafa skoðanakann-
anir sýnt, samanber fylgi íhaldsins
og ríkisstjómarinnar. Aldrei hefur
ásjóna Sjálfstæðisflokksins verið
jafnófrýnileg og nú nokkur undan-
farandi misseri og almennt mun
þessi ríkisstjóm talin sú versta er
hér hefur nokkru sinni setið. — En
fylgið aldrei meira.
Fyrir svo sem 15 árum var talið að
mikill meiri hluti þjóöarinnar vildi
láta herinn fara þó að þá væri all-
verulega farið að síga á ógæfuhlið
þar sem fjölmenn stétt var farin að
safna auði gegnum hermang og spill-
ingu. Alvarlegast var þó aö í þeim
hópi voru margir valdamiklir menn í
þjóðfélaginu. — En það er nú önnur
saga sem ekki veröur fariö út í hér.
— Heldur skal vikið örlítið nánar að
leiöara blaösins, þar segir: „Um leið
og við minnumst þeirra, sem féllu í
Hiroshima og Nagasaki megum við
ekki gleyma þeirri staðreynd, aö þeir
sem þá háðu blóðuga og miskunnar-
lausa styrjöld hafa síðan með sam-
vinnu sinni orðið burðarás í sókn
friðar og framfara í heimin-
um.......”
Ekki er nema sjálfsagt að láta sér
9 „Það er reyndar ekkert skrítið þó
að maður, sem telur heimsfriðinn
byggjast á vígbúnaðarkapphlaupi, hafi
litlar mætur á friðarhreyfingum og
herstöðvaandstæðingum. ’ ’
um mótmælaaögerðum friðarhreyf-
inga gegn kjamorkuvopnum.
— Það er reyndar ekkert skrítið
þó að maður, sem telur heimsfriðinn
byggjast á vígbúnaðarkapphlaupi,
hafi litlar mætur á friðarhreyfingum
og herstöðvaandstæðingum, hitt er
öllu undarlegra að hann virðist eiga
erfitt með að átta sig á hvort þessi
hryllilegi glæpur er réttlætanlegur
eður ei. Og þó kannski helst aö hann
hafi samúð með honum. Um það mál
kemst hann svo að orði: „... . Til
þess aö geta metiö allar aðstæöur á
þeim tíma verður maöur að fara í
spor þeirra þjóða, sem höfðu tapaö
milljónum manna í baráttunni við
einræðis- og ofríkisöfl þeirra
tíma.... ” — Þá segir þar ennfrem-
ur að herstöðvaandstæðingar hér á
landi hafi notað þennan atburð til að
koma höggi á Bandaríkjamenn og
varnir lýðræðisþjóðanna.
Vesalings maðurinn, honum er svo
sannarlega vorkunn. — Það verður
aö taka tillit til þess að hann er
starfskraftur á heilaþvottastöð
ihaldsins. Þar sem gildir reglan:
Segðu það uns allir trúa því. — Og
svo sannarlega hefur aðferöin borið
árangur: Meira en helmingur
þjóðarinnar veit ekki lengur sitt
verða leiösögn hans að liði. Líklega
hefir hann þarna í huga herforingja-
stjómimar sem þeir hafa stutt til
valda, styrjöldina í Víetnam og fleira
þess háttar.
Friðarboðskapur helstefn-
unnar
Vígbúnaðarstefna Mbl. í þessum
leiðara er ekkert frábrugðin því
venjulega í þessum herbúðum, hins
vegar getur það fengið mann til að
hugleiða hana nokkru nánar, að
um leið og minnst er þessa skelfilega
atburðar í Hiroshima og Nagasaki
skuh vera fluttur boðskapurinn:
Trúðu á kjarnorkuvopnin og treystu
þeim.Þau gegna því lykilhlutverki að
vernda þig. Eina leiðin Ul að efla
friðinn: Frið með frelsi í faðmi
ógnarjafnvægisins. Mannkyniö með
helstefnuna í hjarta sínu og kjarn-
orkusprengjuna sem lífvörð.
Er ekki þarna verðugt verkefni
fyrir eitthvert sálmaskáldið, sér-
staklega ef Morgunblaöið skyldi hafa
ráð á einu slíku, að kveða hjartnæm-
an kjamorioisálm til lofs og dýrðar
þessum göfuga frelsisgjafa og friðar-
höfðingja?
Aðalheiður Jónsdóttir.