Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1985, Blaðsíða 12

12
DV. ÞRIÐJUDAGUR10. SEPTEMBER1985.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
StiörnarformaöurogOtgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND
JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14, SÍMI 686411.
Auglýsingar: SÍOUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI
27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerö: HILMIR HE., SÍDUMÚLA 12.
Prentun: ÁRVAKUR HF.,
Áskriftarver.ö á mánuði 400 kr.
Verö í lausasölu virka daga 40 kr.
Helgarblaö45 kr.
Eyðimörk á íslandi
„Ég tel ástand Grímstunguheiðar vera orðið mjög al-
varlegt ogBpurning, hvort það sé orðið það slæmt, að ekki
verði hægt að bæta það aftur.” Þetta sagði nýlega í blaða-
viðtali Larry Rittenhouse, prófessor í stjórnun beitilanda
við Colorado-háskóla í Bandaríkjunum.
I viðtalinu taldi Rittenhouse nauðsynlegt að takmarka
búfjárfjölda á heiðinni og útiloka beit á sumum svæðum.
Síðan sagði hann: ,,Ég held þó, að ekki einu sinni þessar
aðgerðir dugi til að koma í veg fyrir, að gróður haldi
áfram að eyðast, þangað til heiðin verður aö verðlitlu
beitilandi.”
Rittenhouse er ekki eini erlendi sérfræðingurinn, sem
hefur lýst áhyggjum. í doktorsritgerð Rainer Glawion við
háskólann í Bochum í Vestur-Þýzkalandi er sagt, að sauð-
fé sé að breyta íslenzkum afréttum í eyðimörk. Búast
megi við, að 80% þeirra veröi orðnir ónýtir eftir 16 ár.
Um þetta sagöi Hákon Bjarnason, fyrrum skógræktar-
stjóri: „Það er ekki nokkur vafi á því, að þetta er rétt í
aðalatriðum. Það er ómögulegt að reikna út tímann
nákvæmlega, en þess verður ekki langt að bíða, ef obeit-
inni verður fram haldið, að það verði ekkert nýtanlegt
beitiland eftir.”
Hinir erlendu sérfræðingar þora að segja það, sem
íslenzkir starfsbræður þeirra þora ekki vegna þrýstings
frá sauöfjárræktarliðinu. Hinn óhugnanlegi sannleikur
er, að íslenzkur heiðagróður er að hverfa vegna ágangs
sauðf jár. Landið þolir ekki álagiö.
Gróðurmælingar og gróðurkortagerð íslenzkra sér-
fræðinga hafa einnig bent í sömu átt. En hér á landi eru
menn svo hræddir við landbúnaðarmafíuna, að þeir þora
ekki að segja hreinskilnislega, aö sauðfjárræktin sé að
fara með ísland til f jandans.
Hrun íslenzkra afrétta á síðustu áratugum stafar ekki
af eldgosum eða hvassviðri. Munurinn á þessum árum og
fyrri árum er, aö um margra ára skeið hefur viðgengist aö
hafa um eða upp undir tvær milljónir sauðfjár á fjalli.
Hin miskunnarlausa eyðilegging íslands stafar af því,
að fyrir um aldarfjórðungi var komið upp sjálfvirku
kerfi, þar sem ríkið tryggði sölu allra sauðfjárafurða,
hversu mikið sem álagið á landið var aukið. Þetta er gert
meö niðurgreiðslum og útflutningsuppbótum.
Þetta kerfi er enn í fullum blóma.í sumar gerði Jón
Helgason landbúnaðarherra samning fyrir hönd lands og
þjóöar við forustumenn landbúnaðarins um, að fram-
leiösla sauðfjárafurða mætti haldast óbreytt og að öllu
leyti á kostnað ríkisins. Ráðherrann gengur ennþa laus.
Eitt brýnasta framtíðarmál þjóðarinnar er aö stöðva
sauðf járræktarliðið og bjarga landinu frá bráðri eyöingu.
Það er hægt að gera með því að stöðva stuðning skatt-
greiðenda við landráöin, hætta niðurgreiðslum, út-
flutningsuppbótum og öörum styrkjum við sauðf járrækt.
Mál þetta er enn brýnna fyrir þá sök, að risið hafa upp
viðskiptasnillingar, sem telja sig geta selt íslenzkt dilka-
kjöt á hærra veröi til Bandaríkjanna. Ef þeim tekst það,
má búast við, að nýtt framleiðsluæði grípi um sig í sauð-
fjárrækt og að gróðureyðing aukist hraðar en nú.
Að vísu er miklvægt aö hækka útflutningsverð
íslenzkra afurða og minnka þannig útflutningsuppbætur
þeirra. Enn mikilvægara og raunar margfalt mikilvæg-
ara er samt að viðurkenna, að sauðfjárrækt í núverandi
magni er skaðleg iðja, sem étur höfuðstól íslands.
Jónas Kristjánsson
TÖKUM í
TAUMANA
— Okkur þykir þetta ákaflega
leiöinlegt, en viö vissum bara hreint
ekkert hvaö viö vorum aö gera! A
þessa leiö mæla nú fulitrúar græn-
friðunga viö atvinnulausa selveiöi-
menn á Grænlandi þar sem byggöin
er aö veslast upp og markaður fyrir
afuröir veiöimannanna horfinn fyrir
tilstilli fávísra malbiksmanna sunn-
an úr álfu. Við blasir aö fornar
byggöir og heil samfélög eru aö
hverfa fyrir tilstilli þeirra sem töldu
sig vera aö bjarga heiminum.
Þaö er komiim tími til að viö ís-
lendingar áttum okkur á því sem
er aö gerast í þessum efnum og
snúumst gegn þeirri linnulausu
áróöursherferö sem vellauöug sam-
tök undir yfirskini náttúruverndar
halda nú uppi gegn þeim þjóöum
sem byggja noröurhjarann og eiga
allt sitt undir nýtingu auölinda
Kjallarinn
EIÐUR GUÐNASON
ALÞINGISMAÐUR
FYRIR
ALÞÝOUFLOKKINN
£ „Ef viö ekki fáum aö nýta þær
auölindir sem hér eru veröur ekki
mögulegt aö halda uppi byggð á
noröurhjaranum.”
ur ekki mögulegt að halda uppi
byggöá norðurhjaranum.”
Þaö er ánægjulegt aö Halldór As-
grímsson sjávarútvegsráöherra
skuli nú hafa tekið rösklega undir
þessar hugmyndir og viö megum
ekki láta þar viö sitja heldur láta nú
duglega í okkur heyra ef ekki á aö
fara hér eins og á Grænlandi. Viö
skulum vera minnug þess aö í sjón-
varpi hótaöi danskur talsmaöur
grænfriöunga aö samtökin kynnu aö
snúa sér að fiskistofnunum, þegar
þau heföu lokiö viö að friöa sel og
hval. Hvaö veröur þá um líf á noröur-
slóöum?
Þingmannafundur á
Grænlandi
Seint í september veröur haldinn í
Nuuk á Grænlandi fundur samstarfs-
nefnda færeyskra, grænlenskra og
íslenskra þingmanna. I íslensku
nefndinni eiga sæti fulltrúar allra
stjórnmálaflokka. Þar veröa stofnuð
formleg samvinnusamtök þjóöþinga
þessara þriggja eyþjóöa, sem svo
margt eiga sameiginlegt.
Eitt þeirra mála sem rædd veröa
á þessum fundi er samvinna á borö
við þá sem ég minntist á á þingi
Norðurlandaráðs í vetur. Viö vitum
aö áhuginn er fyrir hendi hjá P’ær-
sjávarins, hvort sem þaö eru spen-
dýr eöa fiskar.
Of seint.. Of seint...
Sú staöreynd aö fulltrúar græn-
friöunga skuli nú feröast um veiði-
mannabyggöirnar á Grænlandi og
viöurkenna aö þeir hafi ekkert vitaö
hvaö þeir voru aö gera sýnir kannske
aö þeim er ekki alls varnaö. En þaö
er seint séö aö þeir höföu rangt fyrir
sér. Þeir sögöu aö þaö væri ljótt aö
drepa sel. Hökin voru ekki önnur.
Þaö eru raunar ekki rök heldur skoö-
un. Vegna næstum ótakmarkaöra
fjárráða þessa fólks tókst því að láta
hróp sín berast um víöa veröld. Því
er nú komið sem komiö er fyrir
Grænlendingum. Barátta græn-
friöunga hefur haft þaö í för meö sér
aö þar er verið aö útrýma manninum
á svæöum sem öldum saman hafa
verið í byggö.
Grænfriöungar hafa aö undan-
förnu haft í hótunum við íslendinga.
Hótunum um aö taka okkur efna-
hagslegu kverkataki ef viö fylgjum
löglegum rétti okkar til aö stunda
takmarkaðar hvalveiöar í vísinda-
skyni. Raunar er óeining komin upp
innan samtakanna um þetta atriöi.
Hinir skynsamari og hófsamari í
hjöröinni telja hér allt of langt geng-
iö. Það er trúa mín aö óeining innan
samtakanna muni fara stórlega vax-
andi á næstunni, einkum eftir aö í
ljós kom aö öfgahópurinn, sem sótti
okkur heim síðsumars, notaöi í al-
gjöru heimildarleysi nöfn ýmissa
samtaka undir hótunarauglýsinguna
sem birt var í dagblöðum hér. Slík
vinnubrögö segja margt um þaö
hvers konar fólk þarna hefur vaiist
til forystu.
Samtök þjóðanna á
norðurhjara
Á þingi Noröurlandaráös í mars í
vetur vakti ég máls á því í ræöu í al-
men.nu umræðunum aö nú bæri
brýna nauösyn til aö Norðmenn,
Færeyingar, Grænlendingar og Is-
lendingar hæfu samvinnu til aö verja
lífshagsmuni sína í þessum efnum
gegn árásum öfgamanna: „Viö skul-
- \ veiðiráös^ns um limabundna slöðvun hvalveiða i ábalaskym
Samkvæmt alþtóðalögum ber þvi Islendingum að virða samþykkhna
um slöðvun hvahreiðf
Nýverið helur vilnast, að rikissljörn Islands hyggsl veila leyli hl að
drepa alll að 800 hvak á lyrslu Ijörum árum veiðihlósms Veröi al
þessum veiðum. er það kuvendmg á þeirri stelnu sem Islendingar
samþykktu með stuömngi sinum við slöðvun hvalveiöa Þaö yrði
blygðunarlaus misnotkun á 8 grem hvalvoiðisáttmálans Irá 1946. sem
veitir rikjum róll til að leyla hvalveiðar vegna rannsókna Haldið yrði álr-
am hvalveiðum I ábataskym og þær kataðar „hvahreiðar i vlsmdaskyr.'
(slenskir Ijólmiðlar hala llult mjóg villandi Iréttir um þetta mál T.d. var
þvi haldið Iram i DV (20.07.85), að rótlur Islendmga til hvalveiða i
rannsóknaskyni helði venö viöurkenndur. og samþykktur samhljóða.
án atkvæðagroiðslu. i Alþjóðahvalveiðiráðmu. Það sem I aunog veru
var samþykkt. var samhljóða ályktun sem varðar Islendmga og kóreu-
menn sérstaklega Þar eru aðildarrikin hvött til að ..taka lillit til peirra
radda i ráðinu. sem lýsl hala miklum áhyggjum at þeim rrmguleika. að
hvalveiðar i visindaskyni á þvi limabili sem gelið er í qrom 10(e) [um
tímabundna stöðvun veiöa), taki á sig mynd veiða I ábataskym
Fjallað var um ráðgerðar veiðar Islendmga ..vegna rannsökna i
visindanelnd Alþjóðahvalveiðiráðsins Samkvæmt skyrslu vísinda-
netndarinnar töldu „flestir tulltrúarnir' ..að þær upplýsingar, sem
kynnu að fást með fyriftiuguðum veiðum. myndu litlu bæta við nuver-
andi þekkingu.
í yfirtýsingu til fundar Alþjóðahvalveiðrásðins hvalti Umhverfismála-
I stotnun Sameinuðu þjóðanna (UNEP) aðildarrikin til ,,að syna var-
kárni og aðhald þegar ætlunm er, vegna rannsókna, að veiða mikmn
fjölda hvala ur þeim stofnum þar sem óvissa er um ástand en visbend-
mgar um að þeir hafi minnkað. - likt og farið er um stofnana við
Island UNEP lagði emmg áherslu á að „slik sýnataka (þ « veiðar i
vismdaskym) væn skipulógö af ýtrustu nákvæmm og emvörðungu i
rannsóknaskym. án tillits til reksturs og efnahagssjónarmiða
Sannarlega eigum við margt olært um hvali við Island Visindamenn
Alþjóðahvalveiðiraðsms hala áit erlitt með að mela ymsa þætii
sem varða hvaii og hvalveiðar vió Island vegna skons a luilnægiandi
upplysmgum En úr þvi að hvalveiðar i niutiu ar hala ekki megnað að
veita nægilegar upplysmgar tii að leggja viðunandi mat a astand slofn-
anna. er þá nokkur áslæða lil að buasl við miklum érangn af rannsokn-
um á átta hundruð hræium 1 viðbót?
rugglega er hægt að bæla miklu meira við þekkingu o_______ _
hvalaslofnunum við Island með rannsóknum á lifandi hvölum, án
vetða, t d með talmngurrral skipurr) og úr flugvólum. og með þvi að
vinna úr þeim gðgnum sem fyrir lig§ja Vismdanefndin hefur sórstak-
lega bent á. að talmngarferðir eru „mjög gagnlegar' og „hvetur til
þe rra". hær rr.iklu veiðar. sem Islendingar ráðgera, myndu einmg gera
að engu eitt meginmarkmið veiðihlósins; að fylgjasl með, hvaða áhrif
friðumn hefur á hvalastofna
Rikisstjóm Islands undirntaði samrnng við Hval hf um „hvalveiðar
í visindaskym áður en vísindanefnd Alþjóðahvalveiðiráðsins
hafði hatt nokkurt tækitæri til að fjalla um rannsóknaáætlumna Viður-
kennt er. að ællumn er að selja kjót og aðrar alurðir til Japans Þessar
staðreyndir. ásamt þeim láránleika að bæia atta hundruð hræium við
þær tugþúsundir hræja, sem þegar hala venð mæld og skoðuð, hala
orðið til þess að við drögum þá ályktun. að rikisst|óm Islands og hvalút-
gerðm hyggiasl halda áfram hvalveiðum i ábataskyni moð þvi aö kalla
þær. hvalveiðar i visindaskym". Slikt blygðunarleysi kemur okkur m|ög
á óvart Þvilikri framkomu áttum við ekki von á hjá fulltruum þjóðar.
sem alkunn er tyrir heiðarleika
Neðangremd samlók, með milljómr manna mnan sinna vóbanda.
eru mjóg andvig tyrirhugaðri hvalveiðiáællun islenskra sljörn-
valda. Verði af veiðunum, munu mörg þessarra samtaka hvetja stjórn-
vold i Bandarikjunum og Evrópu lil að lakmarka mnflutning sjávara-
furða Irá Islandi og takmarka veiðiheimildir til rikja. sem flytja inn afurð-
ir af hvölum sem veiddir eru samkvæmt leytum trá islenskum stjörn-
voidum Einmg er mögulegt, að mórg af þessum samtókum muni
hvetia almenning til aö kauoa ekki fisk frá islandi. og að veitmgastaöir
veröi beðmr um að hætta kaupum a islenskum liski :
Við skorum a Islondmga að fara fram á það við rikissljórn Islands.
að hælt verði við þessa skammsýnu tilraun til að komast hjá sam-
þykki Alþjóðahvalveiðráðsms um hló á veiðum. og að slaðið verði við
skuldbtndmgar Islendinga á alþjóðavettvangi af heiðarleik og akveðm
Vrfi hveljum nkissljórn Islands til að afturkalla samnmgmn við Hval hl
moðan það er onn hægl þe 'y™ i soptember 1985 Þannig vcróui
komisl hja 'te.iuin sem veiða eng,.m t.i goðs pvi að eftir fjórlan aia þrot/
lausa barattu fynr sloðvun hvalvwða i abataskym munu natturuvrrndar-
menn um heim ailan ekki lata það tapast. sem aunmst hefur
Við þokkum lcsendum athygima
Ch DeH.n*. iSv.pfOöi
»mm» Diurlortoii iSv.pjOðl
HðOOa vatarna lovrpjm.)
Svansna Naiuui>yðOsioi»i>'ngen iSv.Þjoíi
Fantnoiogerna (Sv.Þfóöl
Norsk Liga tor Dyrs Rellgheler lNoreg.1
Natur og Ungdom (Noreg.)
No-O.iv Fo-enmg u Bes*»neise a' Havp..iir-
Dan-ro-Vu SvDroð og No-eq-l
Naiuu- S M'Wu iHo"an<M
Fauna arol Fto-a Pieservaum Socwiy iBiei.
Fnends ol Ife Earlii' B-etiaroto
Inle-nalKmal Fund toi An.ma. Wei'a.e UFAV
Manne Consenialion Sociely iBieiiamJo
Floyal Sooety tot Ihe Pievemmn ol
Cruelly to Aromals (RSPCAi .Bieliandil
Wond Soc-ely toi the Picnectmn ol Aroma;s
(WSPA) i0ieiiam*|
Wond Soc-ety toi Ihe PioiecKm oi Anma:s v-wnos o- me Whales iBaroJa'ik(unum|
(WSPA) (B-eliand.1 The Whato Cente- (Banoe-.l.|unumj
Soc.ery lo. Aromai Pioleciive LegisUlmn (BaroJan»|unum, De'endeis ol WildMe (Bandankiunum)
„Þaö er trúa min að óeining innan samtakanna muni fara stórlega
vaxandi á næstunni, einkum eftir aö i Ijós kom að öfgahópurinn, sem
sótti okkur heim siðsumars, notaði i algjöru heimildarleysi nöfn ýmissa
samtaka undir hótunarauglýsinguna sem birt var i dagblöðum hér.”
um i sameiningu skýra okkar mál-
stað og leggja fram rök studd
vísindalegum staðreyndum. Við
megum ekki láta öfgamennina ein-
oka umræðuna. Ef við ekki fáum að
nýta þær auðlindir sem hér eru verð-
eyingum og Grænlendingum. Þaö er
ekki eftir neinu að bíða. Við höfum
alltof lengi látiö öfgamenn vaða
uppi. Nú skulum við taka i taumana.
Það er tími til kominn.
EiöurGuönason.