Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.1985, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 3. OKTOBER1985.
13
STRAUMASKIL?
Fleiri og fleiri gera sér nú grein
fyrir því aö fjárlög þau sem stjómar-
flokkarnir komu sér saman um aö
leggja fram eru verðbólgufjárlög.
Menn skilja aö hinir miklu óbeinu
skattar, sem áætlaö er aö demba yfir
þjóðina, fara beint út í verölagiö meö
einum eöa öörum hætti og þótt nýir
innheimtumenn finnist eru gjald-
endurnir ávallt hinir sömu: alþýðan í
landinu.
Um síðustu helgi voru geröar tvær
samþykktir sem gætu valdiö
straumaskilum í þessum málum.
Sjálfstæðismenn
í Hólminum
I Stykkishólini funduöu þingmenn,
ráðherrar og fleiri ráöamenn í Sjálf-
stæðisflokknum um efnahagsmál.
Þaö vakti mikla athygli aö fjármála-
ráðherrann sá ekki ástæöu til þess aö
mæta á fundinum, heldur sat fyrir
sunnan og las prófarkir aö fjármála-
frumvarpi, ef marka má fréttir.
Þessi fundur sjálfstæðismanna
sendi frá sér mjög skelegga ályktun
meö skýrum boðskap: Hingaö og
ekki lengra í skattheimtu, hnífinn á
loft og skerið útgjöld niður. Ekki er
vafi á því aö þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins og aörir frammámenn
hans, sem á annað borð hafa
jarösamband, hafa fundið fyrir
óánægju hinna almennu borgara
meö þaö aö ekki skuli reynt að stinga
viö fótum í ríkisrekstrinum. Þeir
gera sér þaö ljóst aö ekki er nokkur
von til þess aö skynsamlegir kjara-
samningar veröi geröir nú í árslok ef
skattabyröi verður enn þyngd og
veröbólga eykst til muna bæði vegna
hennar og gengislækkunar.
Þaö er mjög ánægjulegt aö
frammámenn Sjálfstæðisflokksins
skuli þarna ríöa á vaðiö því ráðherr-
ar flokksins fara meö fjárfrekustu
embætti ríkiskerfisins. Niöurskurður
þýöir óhjákvæmilega aö þeir veröa
aö draga saman seglin og það lýsir ó-
neitanlega mikilli ábyrgðartilfinn-
ingu aö flokkur þeirra skuli krefjast
meira aðhalds og niöurskurðar.
Fjármálaráðherrann fjarstaddi
hefur lýst ánægju meö samþykkt
fundarins. Enginn vafi er á því aö
þaö gerir hann heils hugar. Eins og
ég hefi áöur minnst á vill hann sam-
drátt en hefur átt erfitt meö aö koma
honum viö vegna þess hve víöa er
kallaö eftir fé. Meö réttu gat hann
þess í leiðinni aö þingflokkar stjórn-
arinnar heföu þegar samþykkt frum-
varpiö. Varla verður því samt trúað
að hann fari aö gera þaö að einhverju
persónulegu kappsmáli aö þaö fari
óbreytt inn í þingið ef von er til aö
sparnaður náist fram.
Samsulli verður
að linna
Hin samþykktin sem ég minntist á
í upphafi er samþykkt stjórnar
Félags íslenskra iðnrekenda. I henni
er mjög varað viö verðbólguáhrifum
aukinnar skattheimtu. Þar er
vissulega ekkert skafið utan af
hlutunum og ríkisstjórninni bent á aö
veröbólga kunni aö verða álíka mikil
innan skamms og hún var þegar
stjórnintókvið.
Formaöur félags iönrekenda, Víg-
lundur Þorsteinsson, benti stjórn-
málamönnum líka á þaö í viðtali aö
þeir veröa aö temja sér ný vinnu-
brögð. Hann sagöi aö þeir yrðu aö
hætta að sullast í gegnum málin. Þaö
eru orð að sönnu.
„Stjórnmálamenneruíárannarás
^ búnir aö láta undan margvíslegum
þrýstingi héöan og þaöan og sam-
þykkja ótal lög og skuldbindingar sem
binda hendur fjárveitingavaldsins, er
aö lokum hefur enga aöra tekjulind en
vasa skattborgaranna.”
Kjallari
á fimmtudegi
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
Stjórnmálamenn eru í áranna rás
búnir að láta undan margvíslegum
þrýstingi héöan og þaöan og
samþykkja ótal lög og skuldbinding-
ar sem binda hendur fjárveitinga-
valdsins er að lokum hefur enga
aöra tekjulind en vasa skattborgar-
anna. Aö vísu hefur fjárveitinga-
valdiö tamiö sér sem nauðvörn í
gegnum árin aö þverbrjóta landslög
viö afgreiöslu fjárlaga meö því aö
veita alls ekki lögboðnu fé til hinna
og þessara framkvæmda eöa starf-
semi. Slíkt er vægast sagt ekki
heppilegt og eykur ekki tiltrú al-
mennra borgara á lög og rétt.
Miklu mennilegra væri fyrir
stjórnmálamenn að reyna að nota
orðið nei þegar þrýstihópar sækja á
þá, heldur en segja já og svíkja þaö.
En kannski felst í oröum iönrek-
endaformannsins kjarni þess vanda
sem viö eigum við aö etja. Þegar
sæmilega eöa vel árar leyfum viö
okkur ýmsar auknar fjárveitingar
og teljum okkur kleift aö takast á viö
ný verkefni eöa veita aukna þjón-
ustu. Þegar illa árar til lengdar er
ekki unnt aö halda því áfram. Hvort
sem mönnum líkar betur eöa verr
veröa þeir aö hætta aö sullast og
skera ýmsar heilagar kýr niöur við
trog. Þaö er hægt aö komast hjá því í
eitt eöa tvö slæm ár, en þegar erfið-
leikarnir veröa langvinnir veröa
menn aö horfast í augu viö þá.
Hinir sjálfvirku fyrirgreiðslupost-
ular í stjórnmálum mega ekki heyra
á þaö minnst aö svokölluð núllstefna
sé tekin upp við f járlagagerð, þaö er
að engin fjárveiting sé talin sjálfgef-
in heldur skuli þær allar endurskoö-
aöar. Áhrif þessara manna fara aö
vísu dvínandi í stjórnmálum, en þeir
mega sín samt enn mikils. Þeir
munu berjast eins og ljón gegn niöur-
skuröi nú, en þeir veröa aö tapa
þeirri orrustu.
örlagarík vika?
Ekki er fráleitt aö ætla aö þessi
vika geti orðið býsna örlagarík í
íslenskum stjómmálum. Þá ræðst
þaö hvort snúiö verður af verðbólgu-
og skattlagningarbraut og reynt aö
draga saman. Verði þaö ekki gert
kann aö styttast í stjórnarsamstarfi
því hvorugur stjórnarflokkanna mun
áfjáöur í aö sitja í rjúkandi verö-
bólgubáli og augu manna eru aö
opnast fyrir því að allt stefnir í þaö.
Ekki er ljóst hvort menn nota
tækifærið til einhverrar endur-
skipulagningar á ríkisstjórninni.
Ekki væri þaö samt fráleitt. Eins og
ég hefi margoft bent á veröur for-
maöur Sjálfstæðisflokksins aö taka
þar sæti. Ekki sjálfs sín vegna fyrst
og fremst heldur tel ég aö svo langt
megi ganga aö þjóðarhagsmunir
krefjast þess nú þegar á miklu
veltur aö menn séu samtaka og
samstíga. Þótt hann hafi sýnt þess-
ari ríkisstjórn mikla hollustu verður
aöstaða hans til að móta stefnuna
miklu betri innan ríkisstjórnar en
utan.
Eg hefi ekki minnst hér á hinn
stjórnarflokkinn. Ekki er vafi á aö
forsætisráöherra mun kætast ef sam-
komulag næst um aukinn niöur-
skurð. Væntanlega sættir ráöherra-
liö flokksins sig sæmilega viö hann.
Ööru máli kann aö gegna um ein-
staka þingmenn. Þaö verður fróðlegt
aö sjá hvort einhverjir þeirra vilja
ana á foraöið.
Magnús Bjarnfreösson.
Verður hann ráðherra?
Kjallarinn
Alþingi er enn ekki komið saman.
Þó eru allar fréttir úr stjórnmálalíf-
inu tengdar komandi Alþingi og
fréttamenn tala um fjárlagafrum-
varp Alberts Guðmundssonar og
sjávarútvegsfrumvarp Halldórs Ás-
grímssonar og miklar umræður eru
tengdar þessum frumvörpum. Eng-
um fréttamanni dettur í hug aö
spyrja: Er ekki til siös aö leggja
frumvörp fram á Alþingi og á ekki aö
ræða þau þar?
Fundurinn í Hólminum
1 síöustu viku kom þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins, ásamt með
miðstjórn flokksins, saman í Stykkis-
hólmi og þar var fjárlagafrumvarpiö
til umræðu. Þar voru miklar umræð-
ur og frumvarpið harölega gagnrýnt,
a.m.k. var krafist meiri niöurskurö-
ar. Fjármálaráöherrann sá ekki
ástæöu til þess að mæta á þessum
fundi og hefur lýst því yfir, aö hin
mikla gagnrýni sé stuðningur viö sig,
sé enda búið aö samþykkja frum-
varpiö bæði í þingflokki Framsóknar
og Sjálfstæðisflokks og þar aö auki í
ríkisstjórninni.
Sjávarútvegsráöherra fer um
landið og kynnir frumvarp aö fram-
sóknarmennsku í sjávarútvegi, en
þar er byggt á sömu sjónarmiöum og
hafa lagt íslenskan landbúnaö í rúst
og jafnframt leitt til taumlausrar of-
beitar á heiöum landsins. Horfiö er
frá þeirri útvegsstefnu, sem leiddi til
þess aö íslenskur sjávarútvegur var
í fremstu röð og Islendingar bjuggu
viö ein bestu lífskjör í heiminum.
Þaö er athyglisvért, aö hinir
praktíserandi sjómenn og útvegs-
menn eru harðastir andstæðingar
framsóknarsjávarútvegs. Hins veg-
ar er stefnan studd af þeim, sem búa
í kerfinu, enda tryggi hún tilvist
þeirra.
Alþingi er sem sagt ekki komið
„Ef hann vill verða ráðherra, á hann að gera kröfu til þess og þá
jafnframt tilkynna, hvern hann vilji láta fara."
saman, en menn farnir aö ræða
frumvörpin eins og ekkert sé.
Mér er sagt, að fjármálaráö-
herrann hafi ekki fengist til þess aö
ræöa frumvarp sitt efnislega og vísi
hann til þess, aö frumvarpið ætli
hann fyrst aö kynna þingheimi, áður
en hann fari aö tala við blaöamenn
og fólk úti í bæ um það. Þrátt fyrir
það hafa spunnist alls konar fréttir
af frumvarpinu.
Nú efa ég ekki, að t.d. þingflokkur
sjálfstæðismanna hafi mikinn áhuga
á því að ræöa fjárlagafrumvarpið.
En er ekki rétt að bíöa þar til þing
kemur saman. Er þaö ekki sjálfsögð
kurteisi viö Alþingi og þær heföir og
hugsjónir, sem starfsemi þess bygg-
istá.
Og þaö sama gildir auðvitað um
fiskveiöafrumvarpið.
Lítilsvirðing á störfum
þingsins
Raunar endurspeglast í viöbrögö-
um manna undanfarið viö þessum
frumvörpum, sem ekki hafa verið
lögö fram, síaukin litilsviröing á
störfum þingsins og hlutverki þess.
Þannig hefur frá því aö Þorsteinn
Pálsson var kjörinn formaður Sjálf-
stæðisflokksins verið eilífur söngur
um, aö hann ætti að verða ráðherra.
Stundum hafa komið yfirlýsingar frá
honum um, aö hann vilji ekki verða
ráðherra. Stundum koma yfirlýsing-
ar frá ráðherrunum um, aö þeir vilji
vera áfram ráðherrar, og stundum
koma engar yfirlýsingar. Svo er fór-
manninum stillt upp sem eins konar
aukaráöherra án titils og stjórnar-
deildar og hann hafður meö á mynd-
um, þegar verið er að tilkynna
stjórnarráöstafanir. Allt veröur
þetta afkáralegt og þaö þeim mun
frekar, sem formaöurinn hefur ekki
heldur neina stööu innan þingsins, —
hann er ekki formaður þingflokksins,
— hann er ekki formaöur neinnar af
mikilvægustu nefndum þingsins.
Nú mega menn ekki skilja orð mín
svo, aö ég sé aö gera lítið úr for-
manni Sjálfstæðisflokksins. Ég er
hins vegar oröinn f jarska þreyttur á
því, aö allt flokksstarf þurfi að snú-
ast um, hvort hann sé ráöherra eða
ekki. Fyrir mér er málið mjög ein-
falt.
Annaðhvort vill Þorsteinn verða
ráöherra eöa hann vill þaö ekki. Ef
hann vill verða ráðherra, á hann aö
gera kröfu til þess og þá jafnframt
tilkynna, hvern hann vilji láta fara.
Hann verður síðan að standa og falla
með þessari ákvörðun sinni. Þegar
þetta er ritað, er sagt frá því í hádeg-
isfréttum, að þingflokkur sjálfstæð-
ismanna geri kröfu til þess, aö Þor-
steinn veröi ráöherra. Og gegn
hverjum er þessari kröfu beint? Til
þingflokksins sjálfs! Og er þá e.t.v.
von til þess aö þessu ráðherravæli
linni, en þaö er orðið jafnþreytandi
og þegar barn er aö biðja um ís.
Fjárlagafrumvarpið er miðað við
óbreyttan starfsmannafjölda ríkis-
ins því sem næst.
Bullukollar eins og Steingrímur
Hermannsson hafa rætt um aö þaö
megi spara í ríkisrekstrinum; þaö
getur verið að það hafi mátt spara í
Rannsóknaráöi ríkisins, þegar hann
var þar, — en ég efast stórlega um,
aö hægt sé aö spara meira í ríkisgeir-
anum en gert er. Sparnaður í ríkis-
geiranum hefur veriö kjörorö svo
lengi, sem ég man eftir og aðhald er
þar gífurlegt. Meirihluti embættis-
manna ríkisins eru samviskusamir
menn, sem gera það sem hægt er til
þess aö ná fram sparnaöi. Og menn
mega ekki gleyma því, aö sparsemi
HARALDUR
BLÖNDAL
HÆSTARÉTTARLÖGMAÐUR
og nánasarskapur er sitt hvað, — hiö
síðarnefnda hefur oft oröiö til stór-
tjóns fyrir ríkið og eins einstakling-
ana.
Fækka þarf opinberum
starfsmönnum
Ef lækka á útgjöld ríkisins veröur
aö minnka hlutverk þess. Það veröur
fyrst og fremst aö fækka starfsmönn-
um þess, en þaö er ekki hægt aö
fækka starfsmönnum nema með því
aö fela öörum hlutverkin, eöa leggja
þaueinfaldlegaaf.
Þaö má taka einföld dæmL Af
hverju er ríkissjóður að reka áfeng-
isverslanir? Er ekki miklu eölilegra
aö verslanirnar séu reknar á ábyrgö
viökomandi verslunarstjóra, likt og
t.d. lyfjaverslanir. Og væri ekki síö-
an í framhaldi af þessu hægt aö
leggja ÁTVR niður og fela allt
birgöahald og innkaup ásamt meö
fjármögnun viðkomandi innflytjend-
um og láta þá bera kostnaðinn. Ekk-
ert er athugavert við aö þeir veröi að
geyma áfengiö í sameiginlegum
skála eins og nú, sbr. jafnframt toll-
vörugeymsluna.
Og síðan má taka til við skólarann-
sóknadeildina og námsgagnastofn-
un, ogsvokollafkolli.
Haraldur Blöndal