Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1986, Blaðsíða 11

DV. FÖSTUDAGUR17. JANÚAR1986.
11
Menning
Menning
Menning
Menning
Guðný Guðmundsdóttir - „ber uppi plötuna".
íslensk
fiðlutónlist
islensk fiðlutónlist, hljómplata meö fiðlu-
tónlist eftir Karólinu Eiriksdóttur, Jón
Nordal, Áskel Másson, Jónas Tómasson
og Þorkel Sigurbjörnsson.
Tónmeistarar: Bjarni Rúnar Bjarnason
og Gidi Boss.
Tæknimenn: Ástvaldur Kristinsson og
Victor Fonarov.
Kápa og meðfylgjandi bæklingur:
Erlingur Páll Ingvarsson.
Setning og filmuvinna: Korpus.
Prentun kápu og plötumiða:
Offizin Paul Hartung.
Skurður og pressun: Teldec Hamburg.
Útgefandi: íslensk tónverkamiðstöð i
samvinnu við Ríkisútvarpið með stuðn-
ingi menntamálaráðuneytisins og Tón-
skáldasjóðs Rikisútvarpsins. ITM 502.
Önnur platan í útgáfuröð ís-
lenskrar tónverkamiðstöðvar er
helguð íslenskri fiðlutónlist. I
Tónlist
EYJÓLFUR MELSTED
greinargóðri smóritgerð í bæklingi,
sem fylgir plötunni, fjallar Atli
Heimir Sveinsson um íslenska
fiðlutónlist frá upphafi. Segja má
með sanni að þar hafi hann ekki
þurft langt aftur að rekja. Ef frá
er talin sónata Sveinbjörns Svein-
björnssonar eru ekki nema um sex
áratugir síðan menn tóku að setja
saman músík, sem því nafni gat
kallast fyrir þetta tigna hljóðfæri.
Af hliðum plötunnar fær hlustand-
inn hins vegar að kynnast því að
hvorki þarf það eftir tímalengd né
. magni að fara hvort saga telst
markverð eður ei.
Sagan, sem Guðný Gyðmunds-
dóttir segir á þessari plötu, er því
að öllu leyti nútímasaga. Hið sama
gildir reyndar um allar plötur í
þessari útgófuröð. Fá nútímaverk,
ef nokkurt, fyrir einleiksfiðlu hafa
verið flutt jafnoft og In Vultu Solis
eftir Karólínu Eiríksdóttur. Segja
má að Guðný hafi tekið þetta
stykki upp á arma sína og af leik
hennar hafa menn fengið að kynn-
ast því og innviðum þess mjög náið.
Því miður er ekki sömu sögu af
öðrum verkum á plötunni að segja.
Má næstum segja að þau hafi
heyrst í frumflutningi og síðan ekki
söguna meir. Úr því bætir plata
eins og þessi að nokkru. Að
nokkru, vegna þess að plata varð-
veitir aðeins leikinn eins og hann
er í eitt tiltekið skipti við staðalað-
stæður og án sambands flytjandans
við áheyrendur. Hins vegar er því
ekki að neita að með jafngóðri
tæknivinnu og er á þessari plötu,
eins og reyndar öllum plötum þess-
arar útgáfu, er hlustandinn færður
eins nærri raunréttum flutningi og
hömlur tækninnar leyfa.
Það er fyrst og fremst frábær
leikur Guðnýjar Guðmundsdóttur
sem ber uppi áheyrileika þessarar
plötu. Að sönnu yrði leikurinn einn
lítils virði ef verkin gæfu ekki fylli-
lega tilefni til slíks. Við að hlusta
á Guðnýju og samverkamenn
hennar rifjast upp kynni við nokk-
ur úrvalstónverk. Dúó Jóns Nor-
dal, sem Guðný og Nina Flyer spil-
uðu, svo nýtt að blekið var tæpast
þornað á pappírnum, eða G-Sweet
Þorkels Sigurbjörnssonar sem
varðveitir jafnrikan húmor í tónum
og í nafninu og Halldór og Guðný
gera einstaklega góð skil í samspili
sínu. Svo hætast Vetrartré Jónasar
Tómassonar við til að auka enn á
húmorinn í spilinu. Þessi fiðluplata
er önnur perlan í röðinni af fjórum
og stendur hljómsveitarplötunni,
þeirri fyrstu, síst að baki.
EM
Tvö ný hefti
um Kjarval
Kjarvalsárið er liðið. Vissulega
var það ánægjulegt þótt það hefði
ekki í för með sér langþráð endur-
mat á lífi og list þessa íslenska
listjöfurs. Þrátt fyrir alla þá prent-
svertu, sem eytt var í að fjalla um
Kjarval á þessu ári, var fátt sagt
sem gaf tilefni til að líta verk hans
nýjum augum. Sem hlýtur jú að
vera eitt höfuðmarkmið afmælis-
hátíðar af þessari stærð og gerð.
Og enn eimir eftir af hátíðinni.
Flogið hefur fyrir að sýna eigi verk
Kjarvals á Norðurlöndum í ár,
þ.e.a.s. ef íslenskir aðilar treysta
sér til að vinna að því máli í sam-
einingu. Einnig er ógetið tveggja
nýrra litskyggnuhefta um listferil
Kjarvals, útgefnum af Listasafni
ASÍ, sem komh til landsins með
seinni skipunum.
Höfundur er Hrafnhildur Schram
og fjallar hún annars vegar um list
Kjarvals á árunum 1930-1946, síðan
frá 1946 og til 1968. Fylgja hverju
hefti 36 litskyggnur sem hægt er
að nota til kennslu og almennrar
upplýsingamiðlunar um þróun list-
ar Kjarvals. Þessar litskyggnur eru
yfirleitt vel valdar og hafa litlu
tapað af upprunalegum myndgæð-
um. Enda hafði Scala á Ítalíu hönd
í bagga við gerð þeirra.
Áður hafði Björn Th. Björnsson
gert grein fyri'r myndlist Kjarvals
fram að 1930 þegar listamaðurinn
hafði hlaupið af sér hornin og bjó
sig undir að hylla land og vættir í
málverkum sínum og teikningum.
Yfirleitt kemst Hrafnhildur vel
frá sínu, þótt óneitanlega sé ekki
sama reisn yfir frásögn hennar óg
Björns, enda ekki allra að fara í
skóna hans. Helsti galli texta
hennar er samt sá að hún tekur
viðteknar skoðanir á þróun listar
Kjarvals góðar og gildar, gáir ekki
að því hvort þær standist í raun.
Til dæmis telur hún að andlit og
svipir birtist fyrst i myndum Kjarv-
als um miðjan Qórða áratuginn, en
til eru nokkuð mörg verk frá því
fyrir 1920 sem eru uppfull af dul-
ræðum verum og náttúrukröftum í
mannslíki.
Einnig finnur hún sérstakan
rómantískan tón í verkum Kjar-
vals árið 1934 sem ræðst einkum
af bláum og bleikum litum þeirra.
Þótt ævinlega séu áhöld um skil-
Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
Jóhannes Kjarval á efri árum
greiningu á rómantík þá eru áður-
nefndir litir einnig fyrir hendi í
myndum sem gerðar eru fyrir 1920,
já,_og fyrir 1934.
Ég er heldur ekki sáttur við þá
skoðun Hrafnhildar að „Lífshlaup-
ið“, veggmyndin fræga í vinnustof-
unni, hafi orðið til þegar Kjarval
átti ekki fyrir striga og litum.
Listamaðurinn hafði ekki miklu úr
að spila allan þriðja og fjórða ára-
tuginn, tókst þó alltaf að verða sér
úti um efni til myndgerðar. Kunn-
ingjar.hans, sem heimsóttu hann á
vinnustofuna, staðhæfa einnig að
Kjarval hafi verið að krukka í
veggmyndina allt fram undir 1936,
en ekki bara 1932-33, eins og stend-
ur í hefti Hrafnhildar.
Annað hef ég ekki að athuga við
fyrra heftið, nema hvað ein mynd,
frumteikning að „Fjallamjólk", er
á hvolfi.
Siðasta skeiðið á listferli Kjarv-
als, árin 1946-1968, er tæplega eins
skemmtilegt umfjöllunar og fyrri
skeiðin. Listamaðurinn var þá
búinn að marka sér land og afreka
flest af því sem hann er þekktastur
fyrir. Fantasíurnar verða þá end-
anlega ofan á, svo og hin næstum
ósjálfráða pensilskrift. Nokkrar
lykilmyndir verða samt til á þessu
tímabili, „Krítík", „Flugþrá" og
„Fyrstu geimfararnir", allt myndir
með fígúratífum megináherslum
fremur en landslagsmyndir.
Hér held ég að Hrafnhildur hefði
átt að skoða skóginn, ekki trén, og
grennslast fyrir um þessar áherslu-
breytingar í list Kjarvals. Ekki
hefði heldur sakað að fá nánari
útlistun á samspili hins bókmenn-
talega (eða þjóðsagnalega) og hins
maleríska í list Kjarvals síðari árin
þegar einhvers konar symbíósis
virðist eiga sér stað millum þeirra.
En meðfylgjandi skyggnur eru
augnayndi og leiðbeiningar Hrafn-
hildar aldrei misvisandi. 1 útgáfu
sinni á litskyggnuheftum af þessu
tagi sýnir Listasafn ASÍ fordæmi
sem aðrar listastofnanir ættu að
taka til athugunar.
- ai
1 tossa-
bekk
sex ára“
- Herdís Þorgeirsdótt-
ir, áður ritstjóri Mann-
lífs, í viðtali við helgar-
blaðDV.
ALLIR
svertingjar veröa aö
hafa vegabréf - annars
komast þeir ekki inn í
borgirnar . . .
- helgarblað DV í S-Afríku
Ibúð fynr
milljón a
mánuði
- helgarblað DV í Róm