Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.1986, Qupperneq 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR1986.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Rítstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P.STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Stór ágreiningsmál
Ágreiningsmálum stjórnarliðsins hefur fjölgað mikið
að undanförnu. Kannski er ekkert þeirra nógu stórt til
að valda stjórnarslitum. En í ýmsum efnum takast
stjórnarflokkarnir, Sjálfstæðisflokkur og Framsóknar-
flokkur, á um grundvallaratriði.
Það er til dæmis ekkert smámál, hvort Kolbeinsey
eigi skilyrðislaust að ganga til Húsvíkinga eða hvort
tilboð skuli ráða. Framsóknarmenn, frumkvöðlar
byggðastefnunnar, virðast flestir telja, að hæð tilboða
skipti litlu í slíkum efnum. Togarinn skuli vera áfram
á Húsavík, hvað sem tautar og raular. Flestir viður-
kenna í orði kveðnu, að flotann skuli grisja og mestu
tapskipin seld. En heimamenn reyna hvað þeir geta til
að komast framhjá slíku. Ný félög eru einfaldlega stofn-
uð með sömu mönnum og til þess ætlazt, að stjórn-
málamennirnir, það er ríkisstjórnin, sjái um afganginn.
í öðru mikilvægu ágreiningsmáli eiga framsóknar-
menn nokkurn stuðning skilinn. Það er brottrekstur
framkvæmdastjóra Lánasjóðs íslenzkra námsmanna.
Sverrir Hermannsson menntamálaráðherra gerðist
sekur um valdníðslu í því efni. Þessu hafa framsóknar-
menn mótmælt, háir sem lágir. Vissulega gæti þetta
deilumál enn vaxið.
Forystumenn stjórnarflokkanna greinir mjög á um
sameiningu banka og framtíð Útvegsbankans. Fram-
sóknarmenn vilja sameina ríkisbanka. Margir forystu-
menn í Sjálfstæðisflokknum vilja sameina Útvegsbanka
einkabönkum, svo að úr verði það, sem þeir kalla sterk-
an einkabanka. Þessi leið yrði enginn leikur. Óvíst er,
að einkabankar séu reiðubúnir að kaupa Útvegsbank-
ann einhverju því verði, sem ráðherrar vildu. Þarna
takast á stefna hins frjálsa framtaks og stefna forsjár
ríkisins. Vafalaust eiga einkabankarnir meiri rétt og
byggja á skynsamlegri forsendum en ríkisbankar. Ríkis-
bankana ætti að selja. Jafnframt yrði stjórnmálamönn-
um komið út úr bankaráðum. Fyrirgreiðslupólitíkin
byggir ekki sízt á aðgangi stjórnmálamanna að banka-'
kerfinu. Þar er ein rót spillingarinnar hér á landi, sem
ekki er aðeins fráleit af siðferðilegum ástæðum heldur
einnig dýr landsmönnum. Hefði verið dregið úr fyrir-
greiðslupólitíkinni, væru lífskjör hér mun betri en er
og líklega sómasamleg samanborið við aðrar þjóðir.
Skyldur þessari deilu er ágreiningur stjórnarliðsins
um frumvarp um Seðlabanka og frjálsari vexti. Foystu-
menn framsóknarmanna hafa tekið þátt í nokkrum
umbótum á fyrirkomulagi vaxta en sætt töluverðri
gangrýni ýmissa flokksmanna. Hætt er við, að Páll
Pétursson, formaður þingflokks Framsóknar, muni ráða
afstöðu flokksins í þessu efni, þegar málið verður til
meðferðar á Alþingi. Ríkisstjórnir hafa sundrazt á minni
málum. Sjálfstæðismenn hafa rétt fyrir sér í þessu máli.
Markaðurinn á að ráða vöxtum, svo að fjármagnið leiti
þangað, sem arðvænlegast er. Á því mundi þjóðarbúið
græða og lífskjör batna, svo að síðar væri unnt að leysa
ýmis önnur vandamál, sem nú eru óleyst.
Af öðrum ágreiningsmálum stjórnarliða má nefna þá
gagnrýni, sem Þorsteinn Pálsson hefur sætt fyrir skatt-
heimtu nú um áramótin, svo sem hinn illi flugvallar-
skattur eða brottfararskattur. Vissulega má gagnrýna
Þorstein fyrir þetta.
Fleiri deilumál undanfarinna vikna mætti nefna. Þessi
upptalning sýnir, að ýmsir brestir eru í samstarfinu.
Haukur Helgason.
Brostin markmið
meirihlutans í
borgarstjórn
Þá hafa sjálfetæðismenn í borgar-
stjóm lagt firam síðustu fjárhagsáætl-
un sína á þessu kjörtímabili og því
full ástæða til að horfa um öxl og sjá
hvemig til hefur tekist.
Þegar borgarstjóri lagði fram fyrstu
fjárhagsáæthm sína í janúar 1983
sagði hann að meirihlutinn ætlaði að
ná eftirfarandi markmiðum við stjóm
borgarinnar
1. Lækkaskatta
2. Tryggja nægilegt fiamboð bygg-
ingalóða
3. Spamaði og hagkvæmni í rekstri
borgarinnar.
Við skulum huga að því hvemig til
hefurtekist.
Lækkun skatta
Þrátt fyrir lækkun á álagsprósentu
útsvars og fasteignagjalda hafa tekjur
borgarinnar af þessum gjöldum nærri
þrefaldast á tímabilinu. Ég dreg þó í
efa að skattgreiðendur hafi fundið
GUÐRÚN
JÓNSDÓTTIR
BORGARFULLTRÚI
KVENNAFRAMBOÐSINS
í REYKJAVÍK /
a „Hagkvæmnin hefur ekki birst í því að
^ stjóma borginni þannig að það væri til
hagsbóta fyrir almenning, t.d. með því að
halda gjöldum af þjónustu niðri og auka
hana.“
fyrir þeirri lækkun þegar þeir hafa
greitt skattana sína. Staðreyndin er
nefhilega sú að greiðslubyrði þorra
launafólks vegna skatta hefur aukist
umlram þær kauphækkanir sem
samið hefiu- verið um á tímabilinu.
Einnig ber að hafa það í huga að
lækkun á fasteignagjaidi kemur þeim
best sem stærstar og dýrastar fásteign-
ireiga.
En það er fleira matur en feitt kjöt.
Þjónustugjöldin em líka skattur.
Hvað hefúr gerst með þau? Hafa þau
fylgt launahækkunum?
I júní 1982 var tímakaup verkakonu
kr. 35,80. í dag er það 97,67.
í júní ’82 gat verkakonan keypt sér
rífleea 8 afsláttarmiða í strætó. í dag
dugir támakaupið fyrir 5 miðum.
1982 var hún 16 tíma að vinna fyrir
leikskólagjaldi. I dag þarf hún að
vinna í 21 tíma fyrir sama gjaldi.
1982 fékk hún 6,5 afsláttarmiða í
sund fyrir tímakaupið en í dag fær
hún3miða.
1982 fékk hún 9,5 tonn af heitu
vatni, í dag 4,8 tonn og nú fær hún
23,5 kWst. af rafmagni fyrir tímakaup-
iðístað 30,5 kWst 1982.
Annar skattur, sem er vaxandi
tekjulind fyrir borgarsjóð, em dráttar-
vextir. Þeir vom áætlaðir 57 millj.
1983, í ár 147 millj. Hafa því tæplega
þrefaldast á þremur árum. Þetta sýnir
versnandi afkomu fólks sem rís ekki
lengur undir svokölluðum skatta-
lækkunum meirihlutans undanfarin
ár svo og vaxtastefnu ríkisvaldsins.
Nægilegt framboð
af byggingarióðum?
Gott og gilt markmið en í höndum
meirihlutans hljómar það eins og lé-
legur brandari. Öúthlutaðar, tilbúnar
lóðir til íbúðarhúsabygginga em nú
385 fyrir og meirihluti þeirra er fyrir
sérbýh eða 431 lóð. A síðasta ári
reyndist eftirspum vera eftir 30 slíkum
lóðum. Að svona framkvæmdum
stendur flokkur sem trúir á lögmál
framboðs og eftirspumar. Þessi ævin-
týramennska meirihlutans að skapa
slíkt offramboð á lóðum hefúr orðið
borgarbúum dýr eða á sl. ári einu
ríflega 100 millj. kr.
Spamaður og hagkvæmni
írekstri?
Ekki sér þess nú stað. Nefiia má
fjölmörg dæmi. Kostnaðurinn af stjóm
borgarinnar fer sífeUt vaxandi og lýsir
5ér tZSL í gevsimikilU aukavinnu sem
greidd er tiltölulega faum yfirmonnum
svo og miklum kostnaði vegna risnu.
Aukavinna á skrifstofum borgarstjóra
var 1983 áætluð 32,1% af greiddum
árslaunum. Nú er aukavinnan áætluð
50,2% af árslaunum.
Bifreiðakostnaður ráðherra hefur
verið til umræðu í fjölmiðlum undan-
farið. Borgarstjóri kann líka nokkuð
fyrir sér í þessum efiium. Á skrifstofu
hans er áætlað að veija drjúgum
summum í bifreiðakostnað, eða 7
millj. kr., þar af í bifreiðastyrki 1,6
milljón og 300 þús. í leigubíla. 5 millj.
fara í að reka þá þijá bíla sem borgar-
stjóri hefúr til umráða.
Heildampphæðin er hærri en t.d.
áætlaður rekstur bókasafiisins í
Gerðubergi á næsta ári.
í risnu og ótilgreindan kostnað er
áætlað að verja um 30 millj., þar af
til reksturs Höfða, veisluhúss borgar-
innar, 3,7 millj. í ár er meiningin að
veita þar áfengi og tóbak fyrir 1,1
millj. kr. eða 3.300 dag hvem.
Ég býst við að fleirum fari eins og
mér að finnast þetta ekki bera vott
um spamað og hagkvæmni í rekstri.
Einnig er rétt að minna á Borgarsp-
ítalann og hallarekstur hans, sem á
fyrra ári vaið 175 millj. umfram áætl-
im og gert er ráð fyrir að hallinn fori
upp í 375 millj. á þessu ári. Hefði ekki
verið eðlilegt að ætla að virk fjármála-
stjóm hefði gripið inn í það dæmi fyrr?
Brostin markmið
Eins og þessi upptalning ber með
sér hefúr meirihlutanum í stjóm borg-
arinnar ekki tekist að ná markmiðum
sínum. Þvert á móti hefúr stjóm hans
einkennst af:
1. Auknum skattaálögum.
2. Offramboði á byggingarlóðum,
sem hefur leitt til skuldasöfhunar.
3. Bmðli í rekstri borgarinnar.
Rekstrarhagkvæmni meirihlutans
hefur beinst að því að verðleggja alla
þjónustu borgaiinnar langt umfram
rauntekjuaukningu þorra borgarbúa,
eins og áður var rakið.
Hagkvæmnin hefúr ekki birst í því
að stjóma borginni þannig að það
væri til hagsbóta fyrir almenning, t.d.
með því að halda gjöldum af þjónustu
niðri og auka hana. Markmiðið hefúr
fremur verið hitt, að selja þjónustuna
á markaðsverði og nota almannafé í
glæfralegar spekúlasjónir eins og
Graforvog og ljúft líf fámenns hóps
gæðinga meirihlutans. Sælqa síðan
aukið fjármagn í vasa borgarbúa
jiegar búið er að spila rassinn úr
buxunum eins og gerðist 1984, raunar
með dyggilegri aðstoð ríkisvaldsins
þegar laun vom keyrð niður með
lagaboði.
Þegar fiárhagsstjóm meirihlutans
er skoðuð í heild á þessu kjörtímabili
er ljóst að tekjuáætlanir hafo ekki
staðist nema árið 1984 en þá hækkuðu
tekjur borgarsjóðs um 41% á miUi ára
en gjöldin um 20%. Þessi staða bitnaði
hart á borgarbúum flestum, sem stóðu
uppi með gífúrlegar kjaraskerðingar
en stórhækkaðar álögur skatta og
þjónustugjalda til borgarinnar. Fyrir
meirihlutann varð hún hins vegar
gullnáma sem hann notaði sér út í
ystu æsar og bjargaði sér úr skuiuáíerú
rangra ákvarðana. Það er í svona
árferði, þegar laun em skert með
lagaboði og engar hömlur settar á
hækkanir vöm og þjónustu, að meiri-
lilutinn ræður við að stjóma borginni
ánáfolla.
Það virðist vart hvarfla að meiri-
hlutanum að meginmarkmið í rekstri
borgarinnar á að vera í þágu heildar-
innar, á að vera það að stuðla að
jöfhuði og bættu mannlífi í borginni,
á að vera það að mæta þörfúm þeirra
sem verst em settir kjaralega og fé-
lagslega.
I þeim hópi em konur fiölmennastar.
Konur og kjör þeirra hafo ekki verið
meirihlutanum hugleikin nema þejjar
hægt er að nota konur til augnayndis
og í vöruauglýsingum. Þessa hefúr
áþreifonlega gætt í borgarstjóm bæði
í umræðum og við ákvarðanir. Leitun
er trúlega að opinbem stjómvaldi þar
sem kvenfyrirlitningin er jafnaugljós.
Guðrún Jónsdóttir