Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1986, Blaðsíða 12

12
DV. FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR1986.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÓRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SÍMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKURHF. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr,-
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Albert og Geir
Ráðherrarnir Albert Guðmundsson og Geir Hall-
grímsson skiptast á skotum út af kjötmálinu svokallaða.
Geir telur Albert hafa viðhaft móðgandi ummæli um
sig og fyrri utanríkisráðherra, frá því að varnarsamn-
ingurinn var gerður. Geir telur Albert hafa brigslað sér
um landráð.
Kjötmálið upphófst fyrir rúmu ári, eftir að Bandaríkja-
menn beittu úreltum einokunarlögum til að láta banda-
rískt skipafélag annast flutninga til varnarliðsins. ís-
lenzku skipafélögin misstu mikið við það. Þetta var ein
af orsökum gífurlegs hallarekstrar Hafskips, sem varð
gjaldþrota. Eðlilegt var, að íslendingar reyndu eitthvert
svar. Bandaríkin höfðu með þessu brotið hróplega gegn
öllum reglum um frjálsa samkeppni, sem stjórn Reagans
þykist þó hafa í heiðri. Albert Guðmundsson var þá
fjármálaráðherra. Hann lýsti því yfir, að innflutningur
varnarliðsins á hráu kjöti væri ólöglegur og reyndi að
stöðva hann. Geir Hallgrímsson utanríkisráðherra var
á öndverðum meiði. Varnarliðsmenn fluttu síðan kjöt
inn flugleiðis, framhjá mönnum Alberts. Albert sagði,
að gagnkvæmni yrði að ríkja í milliríkjaviðskiptum.
Ella væru Bandaríkin herraþjóð, sem við hefðum ekkert
við að gera. Síðar sagði Albert, að Keflavík væri sem
fylki í Bandaríkjunum. Hann hefði enga leið til að
stöðva þennan kjötinnflutning. Vissulega var rétt hjá
Albert Guðmundssyni, að kanna mætti, hvort varnar-
samningurinn veitti varnarliðsmönnum þessi sérrétt-
indi. Við viljum, að þau sérréttindi séu sem minnst.
Bandaríkjamenn eiga í öllum meginatriðum að fara að
íslenzkum lögum. Að tillögu Geirs var skipuð nefnd
lögfræðinga til að kanna þetta mál.
Ríkisstjórnin virtist á yfirborðinu sammála um þessa
afgreiðslu mála. Forsætisráðherra sagði, að um af-
greiðsluna væri fullt samkomulag í stjórninni. Farið
yrði eftir úrskurði lögfræðinganna. Þetta ágreiningsmál
ráðherra var með þeim hætti, að ekki varð við unað.
Úrskurður lögfræðinganna liggur fyrir. Þeir telja, að
varnarliðið megi samkvæmt varnarsamningnum flytja
inn hrátt kjöt. Að málsatvikum athuguðum, ættu ráð-
herrar að fara eftir þessum niðurstöðum. Ella þyrfti þá
að breyta varnarsamningnum.
Albert hefur mótmælt þessum niðurstöðum, þótt málið
varði hann minna en áður, þar sem hann er ekki lengur
fjármálaráðherra. Hann hefur enn talað um, að ísland
væri sem fylki í Bandaríkjunum. Geir brást nú reiður
við, miklu reiðari en fyrr, þegar Albert lét sömu orð
falla. Ein skýring á reiði Geirs er sú, að hann er að
hætta ráðherradómi. Brigsl ráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins setja blett á ríkisstjórnina. Líta verður svo á, að
ríkisstjórnin hafi leitað eftir úrskurði í málinu og sá
úrskurður hafi fengizt.
Hitt er rétt, að varnarliðið nýtur hér ýmissa réttinda,
sem íslendingar hafa ekki. Varnarliðsmenn eru hér fyrst
og fremst til að verja Bandaríkin. Þeir eiga að greiða
fyrir afnotin, sem þeir hafa af íslenzku landi.
Enn einn angi málsins er sá, að leyfa ætti ftjáisan
innflutning á landbúnaðarvörum hér á landi að full-
nægðum skilyrðum um heilbrigði. Fyrir því skyldu
menn einnig berjast. Kjötmálið hefur þannig ýmsa anga.
Það er býsna mikilvægt í ýmsu efni. Vonandi láta ráð-
herrar af persónulegu skítkasti vegna þessa máls.
Haukur Helgason.
Nýja áfengisstefnu!
Öfugt við það sem Jón Helgason
dómsmálaráðherra heldur er meg-
invandamál okkar íslendinga í
áfengismálum ekki bjórlíki, heldur
sterkir drykkir.
Má rekja það sögulega hvernig
íslendingar fóru að fá á sig óorð
fyrir drykkjuskap þegar danska
einokunin drap bjórinn og inn-
leiddi brennivín í staðinn.
ÁTVR hefur síðan dyggilega
fetað í fótspor einokunarkaup-
manna með því að græða á heima-
tilbúnu brennivíni og verðleggja
veigarnar sterku drykkjunum í vil.
Nú þegar nýr maður er sestur í
forstjórastól ÁTVR verður það
vonandi eitt fyrsta verkefni hans
að auka neyslu veikra drykkja á
kostnað þeirra sterku.
Fjármálaráðherra og Hösk-
uldur Jónsson, forstöðumaður
ÁTVR, þurfa síðan í sameiningu
að móta nýja áfengisstefnu sem
byggir á þessu lögmáli.
Ef Áfengisvarnaráð streitist
ennþá við verður að fínna ein-
hverja leið til þess að hrinda þess-
um aðgerðum í framkvæmd fram-
hjá þessu ruglaða ráði.
Grunnur nýrrar áfengisstefnu
getur einungis orðið sá að ýta
undir neyslu léttari drykkja og
undir að bjórinn komist inn í
landið sem allra fyrst!
Léttu vínin
Þegar nokkrir matvælafræðingar
og læknar hófu áróður fyrir auk-
inni neyslu léttra vína fyrir nær
áratug kváðu við ramakvein úr
öllum áttum.
Viðbrögðin voru nákvæmlega
þau sömu og í bjórmálinu nú:
„Léttu vínin munu aðeins auka
heildarneysluna. Við eigum því
að halda okkur við sterku
drykkina.“
Reynslan sannar í eitt skipti fyrir
öll að allir þessir úrtölumenn höfðu
rangt fyrir sér. En litum nú á stað-
reyndirnar eins og þær blasa við.
Fyrra línuritið á myndinni hér
fyrir neðan sýnir breytingar í
neyslu áfengra drykkja hérlendis
á þessari öld, þ.á.m. þróunina fram
til 1980.
í stuttu máli kemur í Ijós (MYND
A) að allt frá bannárunum hefur
neyslan aukist jafnt og þétt, í raun
og veru ótrúlega ört ef vel er að
gáð.
En hvað hefur verið að gerast
síðustu 10 árin. Það sést vel á
MYND B. Neyslan hefur ekki
aukist að ráði, heldur staðið því
sem næst í stað!
Það sem gerst hefur er því í full-
kominni andstöðu við hræðsluáá-
róður áfengisvamamanna og
stúkukarla: Neyslan hefur sáralítið
aukist.
Léttu vínin hafa því ekki aukið
heildameysluna að neinu ráði,
heldur virðast þau, þvert á móti,
hafa haldið allri frekari aukningu
í skefjum.
Á sama tímabili - eins og MYND
B sýnir glögglega - hefur hlutdeild
sterkra drykkja minnkað úr um
Frjálslyndi
í framkvæmd
JÓN ÓTTAR
RAGNARSSON
DÓSENT
Myndl
Mynd2
áfengi í landinu samkvæmt lög-
málum verðstýringarinnar.
Við þessar aðstæður mun bjór-
neyslan ekki nema að mjög litlu
leyti leggjast við þá áfengisneyslu
sem fyrir er, heldur ryðja öðru
áfengi burtu.
Áfengissýki
íslendingar eru með lægstu heild-
arneyslu áfengis á Vesturlöndum
en engu að síður með áfengisvanda
sem er jafnmikill eða meiri en í
grannlöndunum.
Ástæðan fyrir þessu er einföld:
Við erum sú þjóð á Vesturlöndum
sem fær stærstan hluta síns áfengis
úr sterkum drykkjum (núna um
2/3)-
Því sterkara sem áfengið er þeim
mun meiri er hættan á ofurölvun
og endurtekin ofurölvun er jú
fyrsta stigið á áfengissýki, þ.e.
alkóhólisma.
Þetta er skýrt betur á MYND
C: Allt áfengi ýtir undir ofurölvun
og áfengissýki, en mest er hættan
þegar sterk vín eru drukkin og
minnst þegar bjórs er neytt.
Sem betur fer hafa léttvínin bætt
ástandið lítillega en ennþá fáum
við nær 2/3 vínandans úr sterk-
um drykkjum sem er alltof hátt
hlutfall.
Á ári heilbrigði eiga íslendingar
að taka höndum saman gegn áfeng-
isbölinu með því að hefja reglu-
bundið andóf gegn kolvitlausri
áfengisstefnu og sterkum drykkj-
um.
Lokaorð
Reynslan af léttu vínunum sýn-
, *
AFENGI OFUROLVUN-^ ALKOHOLISMI
STERKIR > MEÐAL > VEIKIR
Mynd3
a „íslendingar eru með lægstu heildar-
^ neyslu áfengis á Vesturlöndum en
engu að síður með áfengisvanda sem er
jafnmikill eða meiri en í grannlöndunum.“
87% af neyslunni árið 1974 í um
68% af neyslunni 1983.
Með öðrum orðum, reynslan
sannar að allur hræðsluáróður
áfengisvamamanna og stúkukarla
var uppspuni frá rótum, staðlausir
stafír í ljósi reynslunnar.
Verðstýring
Þótt einhverjum kunni að þykja
þetta merkilegt á þessi þróun sér
sína skýringu: verðstýringu.
Enda þótt verð léttvínanna hafi
verið lækkað miðað við sterku
drykkina voru þau aldrei það ódýr
að þau yrðu uppspretta ódýrs vín-
anda.
Léttvínin voru - eins og annað
áfengi - eftir sem áður þau dýr-
ustu á Vesturlöndum. Þess
vegna stóð heildarneyslan nokk-
urn veginnístað.
Reynslan alls staðar sýnir nefni-
lega að þegar áfengi er selt ódýrt
verður neyslan meiri og því meiri
sem verðið er haft lægra að j afnaði.
Með því að hafa léttu vínin ódýr-
ari en þau sterku, hlutfallslega, en
þó dýrari en annars staðar á Vest-
urlöndum, tókst að halda heildar-
neyslunni stöðugri.
Bjórinn
Nákvæmlega sama mun gerast
með bjórinn. Við eigum að hafa
hann á því verði sem ýtir undir að
almenningur kjósi hann fram yfir
alla sterkari drykki.
En við verðum á sama tíma að
hafa hann það dýran að verð hans
verði í samræmi við verð á öðru
ir glögglega að allar hugmyndir um
að léttari drykkir muni aðeins
auka heildarneysluna eru úr lausu
lofti gripnar.
Þessu var ákaft haldið fram af
andstæðingum bjórsins þegar
farið var að reka áróður fyrir létt-
vínum. Reynslan sýnir að þeir fóru
villir vegar.
í stað þess að auka heildameysl-
una urðu léttu vínin einmitt til
þess að heildarneyslan, sem hafði
verið í mikilli sókn, hætti að
aukast að ráði.
Á sama tíma breytti áfengið,
sem Islendingar drukku, verulega
um samsetningu. I stað umtals-
verðs hluta sterku drykkjanna
komu létt og heit vín.
Þessi þróun er afar jákvæð. Allir
íslendingar eiga að taka saman
höndum um að haldið verði hlífi-
skildi yfir þessari jákvæðu við-
leitni. Það sem við þurfum er ný
áfengisstefna byggð á framsýni...
ekki fordómum!
Jón Óttar Ragnarsson.