Dagblaðið Vísir - DV - 20.10.1986, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 20. OKTÓBER 1986.
15
Afrek hjá Ingva Hrafni
„Þaö nálgaöist kraftaverk hvaöa þrautir tæknistarfslið sjónvarpsins gat leyst
þessa daga og fréttamennimir sjálfir, undir stjóm Ingva Hrafns, stóðu sig
með afbrigðum vel.“
Þá er leiðtogafundinuin lokið. Það
mikla sjónarspil á enda runnið.
Tjaldið fallið.
Steingrímur, Þorsteinn og Davíð
hafa; í þessari röð; boðið bömin í
Hagaskólanum og Melaskólanum
velkomin aftur til hins daglega lífs
og hún Edda er aftur tekin til við
grjónagrautinn. Indústríalistamir
íslenzku, sem hafa verið önnum
ka&ir að gera heimsbisness, hafa
flutt sig með farsímana sína aftur út
í béemmvaffana og halda þar áfram
að tala hver við annan um dádjóns
og dömping. Almenningur er eftir
sig og svolítið sleginn; ekki laust við
að fólki þyki við þá Reagan og Gor-
batsjov að hafa ekki getað komið sér
saman, eins kurteislega og íslands-
mann tók á móti þeim og föruneyti
þeirra. ísland og íslendingar hafa
nefhilega þá sérstöðu meðal þjóða
heims að það er hálfgerður dóna-
skapur hjá leiðtogum stórþjóðanna
að vera að koma hingað án þess að
skila einhverjum árangri.
Á íslandi er sem sé allt að komast
aftur í sínar hefðbundnu skorður.
Eyþjóðin hefur fundið sjálfa sig aftur
- var reyndar aldrei nein hætta á
öðm.
Fjölmiðlaafrek
Jafiivel þótt þeir Reagan og Gor-
batsjov og aðrir samningamenn
stórveldanna hafi ekki unnið afrek
á Islandi - þrátt fyrir dyggilega að-
stoð draugsins í Höfða - þá vom þó
unnin umtalsverð afrek þá daga sem
stórveldin réðu hér ráðum sínum.
Þegar hefur verið rætt um gott starf
skipuleggjara og tæknimanna en
einna umtalsverðast fannst mér það
afrek sem unnið var á fréttastofum
ríkisfjölmiðlanna. Fréttastofa sjón-
varpsins vann þrekvirki bæði á
laugardag og sunnudag. Það nálgað-
ist kraftaverk hvaða þrautir tækni-
starfslið sjónvarpsins gat leyst þessa
daga og fréttamennimir sjálfir, und-
ir stjóm Ingva Hrafns, stóðu sig með
KjaUaiiim
Sighvatur
Björgvinsson,
fyrrv. alþingismaður
aíbrigðum vel. Upplýsingar báfust
hratt, skýrt og greinilega jafiióðum
og atburðir gerðust og allar skipt-
ingar gengu mjúklega og fyrirhafh-
arlaust fyrir sig.
Með frammistöðu sinni þessa daga
gerðu fréttastofa og starfelið sjón-
varpsins tvennt. I fyrsta lagi var
Islendingum sýnt hversu voldugur
fféttamiðill sjónvarpið er þar sem
bókstaflega er hægt að flytja heilar
þjóðir til í einni og sömu andránni
bæði í tíma og rúmi. I öðm lagi sann-
aði íslenzkt sjónvarp getu sína. Þetta
getur enginn nema sá, sem hefur
sjónvarpstæknina fullkomlega á
valdi sínu og býr auk þess yfir kunn-
áttu og hæfileikum til þess að geta
fylgst með, skýrt og lagt dóm á við-
burði jafhóðum og þeir gerast. Á bak
við hvort tveggja þetta verður að
búa mikil reynsla og þekking. Hvort
tveggja hefur fréttastofa sjónvarps-
ins til að bera.
Vissulega var það áfall fyrir hina
nýju sjónvarpsstöð að tæki hennar
skyldu bila þegar sjónvarpa átti
hennar fyrsta fréttatíma. Þó hefur
það líklega verið lán í óláni. Mér
býður í grun að erfitt hefði verið
fyrir nýja stöð að reka .fréttaþjón-
ustu í samkeppni við þá þjónustu
sem fféttastofúr RÚV gátu boðið af
leiðtogafundinum. Slíka yfirburði
hefur ríkisútvarpið - hljóðvarp og
sjónvarp - umfram aðra slíka fjöl-
miðla í sambandi við innlenda
dagskrárgerð og fréttaþjónustu, að
ef ríkisfj ölmiðlamir fá að nýta getu
sína þá verður harla erfitt fyrir aðra
að halda þar til jafhs hvað þá að
gera betur. Hitt er einnig alveg ljóst
- og sannaðist líka í fféttaþjón-
ustunni af leiðtogafundunum - að
tilkoma slíkra samkeppnisstöðva er
eins og vítamínsprauta fyrir ríkis-
fjölmiðlana og starfelið þeirra. Það
verða svo hlustendur og áhorfendur
sem uppskera - í formi betri dag-
skrár og fjörlegri og meira lifandi
fréttamennsku.
Vandfýsni og starfsheiður
Stóraukinn „prófessjónalismi" í
störfum fféttastofanna kallar líka á
ýmsilegt meira, svo sem á aukna
vandfysni og gagnrýni fféttamanna
á sjálfa sig og þá sem reyna að nota
störf þeirra til þess að koma tiltekn-
um viðhorfum, dómum eða skoðun-
um á framfæri við almenning. Þama
þykir mér nokkuð mikill munur að
verða milli annars vegar erlendra
og hins vegar innlendra frétta.
Áberandi er hversu fréttamenn
erlendra frétta hafa lagt sig fram um
að læra og lesa sér til um starfevett-
vang sinn. Þetta em menn sem
undantekingarlaust búa yfir mikilli
þekkingu á alþjóðastjómmálum og
hafa lagt mikið á sig við að afla sér
þeirrar þekkingar - við að læra.
Engri fréttastofu myndi lengur detta
í hug að grípa mann „upp af göt-
unni“ og setja hann niður með
fréttaskeyti frá erlendum fféttastof-
um til þess að segja frá heimsvið-
burðunum - eins og gerðist gjaman
fyrir 15-20 árum.
Þetta em hins vegar of oft ennþá
þeir hættir, sem tíðkaðir em gagn-
vart innlendu fréttunum. Sömu
kröfur um grundvallarþekkingu em
ekki gerðar til fréttamanna inn-
lendra ffétta og gerðar em til frétta-
manna erlendra frétta. Þetta verður
því miður oft til þess að fréttamenn-
imir em vísvitandi notaðir til þess
að koma á framfæri afbakaðri og úr
lagi færðri mynd af raunvemleikan-
um. Stjómmálamenn notfæra sér
iðulega með þessum hætti skort á
þekkingu fréttamanna, ekki sízt á
efnahagsmálum og er oft raunalegt
að sjá hvemig bókstaflega er leikið
á þekkingarbrestinn. Þetta verða
fféttastofur að laga með því að gera
meiri kröfur til þekkingar innlendra
fréttamanna sem þá aftur geta gert
meiri kröfur til vandaðs og sann-
gjams málatilbúnaðar af hálfu
stj ómmálamanha.
Það hlýtur að vera umhugsunar-
vert ef fjölmiðlar á Islandi em færari
um að fjalla af þekkingu og viti um
erlend stjómmál en innlend. Hvort
tveggja þarf auðvitað jafnvel að
vanda.
Sighvatur Björgvinsson
„Það hlýtur að vera umhugsunarvert ef
fjölmiðlar á Islandi eru færari um að fjalla
af þekkingu og viti um erlend stjómmál
en innlend.“
Um stöður, peninga og heilan hug
Auk peninga ber sjálfsvirðingu á
góma í grein Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar, Um pennavarga og
peninga, í DV 6. okt. Mér og mörgum
fleiri leikur satt að segja hugur á
að frétta hvað orðið hafi af sjálfe-
virðingu umrædds Hannesar þegar
fljóthuga valdsmaður og samherji
úthlutaði þér prívat, án þess að gefa
öðrum færi á umsókn, heimabakaðri
stöðu við Háskóla íslands, opinbera
stofriun sem við þessir almennu
þrælar höldum uppi með skatt-
greiðslum og lotteríi. Hvað varð af
sjálfsvirðingunni, Hannes? Geym-
irðu hana í bankahólfi? Eða kostar
hún bara peninga?
Við hin, sem höfum líka lagt stund
á sagnfræði, hefðum svosem ekkert
á móti því að fá stöður, þó fæst okk-
ar séu nú þannig gerð að geta þegið
þær með þessum hætti. Þannig eru
nú sem betur fer fáir. En ýmsum
okkar er umhugað um að sár og til-
tölulega lítt rannsökuð reynsla
þrautkúgaðra kynslóða, sem þetta
land hafa troðið, gæti nýst sem skap-
andi þekking í nútíð og framtíð. Við
værum því síst mótfallin að fjármun-
um almennings væri veitt til heiðar-
legra rannsókna á hlutskipti og lífi
forfeðra okkar og formæðra. En þar
sem sagnfræði er ekki nema í undan-
tekningartilvikum stunduð í þágu
atvinnuveganna hefur lítið farið fyr-
ir áhuga ráðamanna á að efla
rannsóknir í þeirri grein.
Það sætti þvi fúrðu þegar ráðherra
menntamála dró allt í einu úr pússi
sínu nýja rannsóknarstöðu. Og okk-
ur þykja það mikil býsn og með
sögulegustu uppákomum síðari tíma
að maður, sem ekki er flóafriður fyr-
ir í fjölmiðlum og fullyrðir öðrum
meira um réttlæti og frelsi, skuli
Kjallarinn
Þorgeir Kjartansson
sagnfræðingur
geta ómerkt öll sín fyrri gífúryrði
um opinbera starfsemi og lagst á
sjálfan ríkisspenann, án þess að
depla auga.
Að komast í sögubækur
Herra Hannes lektor. Þetta plott
ykkar Sverris á eflaust eftir að kom-
ast á spjöld sögunnar og mun verða
lengur í minnum haft en sú auraguð-
fræði sem þú prédikar hástöfum.
Peningar eru vissulega afl þeirra
hluta sem gera skal, en engar heil-
agramannasögur geta sannfært
skyni bomar verur um að veröldinni
sé best borgið fái það afl að leika
lausum hala í höndum peningalegra
kraftadellukalla, fremur en að það
skuli njörvað í viðjar miðstýrðrar
ofekipulagningar. Tímar einfeldn-
innar eru einfaldlega fyrir bí og það
verðum við einfaldlega að sætta
okkur við, hvort sem við heitum
Hannes Hólmsteinn, Jón Baldvin,
Ólafur Jónsson eða einhverju minna
og ómerkilegra nafni.
Ætli sé smuga?
Það er kannski tilgangslítið að
reyna að útskýra fyrir þér það sem
flestallir vita innst inni, að væri þeim
feikna auði, sem hér er fyrir hendi,
deilt réttlátlega út til þeirra greina
þjóðlífeins sem ekki kunna og ekki
eiga að græða, að þá þyrftum við
ekki að rækta banana í Hveragerði
til að standa undir nafhi. Mér er ljóst
að þú hefur fyrir margt löngu kom-
ist að „endanlegri niðurstöðu" sem
engin rök og varla einu sinni ragna-
rök fá haggað. Og þar sem þú ert
svo magnaður heimspekingur að þú
helgar starfekrafta ævi þinnar leit
og framsetningu á „röksemdum" fyr-
ir fyrirffamgefinni útkomu, - svo
fræðilegt sem það nú er, - þá veit
ég að árangursríkara væri að mæla
„Hvað varð af sjálfsvirðingunni, Hannes?
Geymirðu hana í bankahólfi? Eða kostar
hún bara peninga?“
„Herra Hannes lektor. Þetta plott ykkar Sverris á eflaust eftir að komast á
spjöld sögunnar og mun verða lengur í minnum haft en sú auraguðfræði
sem þú prédikar hástöfum."
þessi orð beint í vegginn. En það eru
nú flefri þrjóskir en Hólmsteinn.
Samt fallast manni stundum hálf-
partinn hendur, þvi þetta óhrjálega
samsafn fordóma, hroka og hálf-
sannleika, sem þú kallar „sannfær-
ingu“, er svo vandlega umlukið
mælskuffoðu og áralangri þjálfún í
hártogunum að venjulegur maður
getur ekki búist við að rökrétt hugs-
un, sem hann setur fram í einlægni,
nái að bijótast gegnum myrkviðina.
Því ætla ég ekki að eyða meira
bleki, prentsvertu og pappír (sem
nokkrir, vonandi stálheiðarlegir
heildsalar fitna væntanlega vel á) í
þessar hugleiðingar sem skaut upp
í kolli blankheitamanns þegar
minnst var á peninga. Þó leyfir mað-
ur sér auðvitað inn á milli að vona
í laumi, að jafnvel hámenntuðustu
afglapar sem undramenn læri um
síðir það sem manneskjur allra alda
hafa kunnað án þess að fara til Ox-
ford: að efast um eigin ágæti og sinna
skoðana, jafiivel þótt „heimsfrægir“
útlendingar séu með þær á vörum...
Þorgeir Kjartansson.