Dagblaðið Vísir - DV - 17.01.1987, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 17. JANÚAR 1987.
Það fylgir því alltaf ákveðinn tauga-
titringur að taka viðtöl við bláó-
kunnugt fólk. Fólk sem maður veit
engin deili á önnur en að nafnið
hljómar kunnuglega. Eitt af þessum
nöfnum sem heyrast öðru hverju á
öldum ljósvakans í auglýsingum.
Útlend nöfn og enn dularfyllri fyrir
vikið. Eitt slíkt er Gerhard Deckert.
Ég hafði heyrt þetta nafn og eitthvað
tengdist það tónlist í huga mér. En
ekkert meira. Við nánari eftir-
grennslan kom í ljós að hann er
hljómsveitarstjóri sem komið hefur
til Islands alloft á undanförnum
árum til að stjórna tónleikum og
óperusýningum. Þessadagana
stjórnar hann óperunni Aidu sem
íslenska óperan frumsýndi í gær-
kvöldi, auk þess að bregða á leik með
Sinfóníuhljómsveitinni í ljúfri Vín-
artónlist bæði sunnan og norðan
heiða.
Með svo takmarkaðar upplýsingar
í farteskinu vissi ég vart hvers átti
vinna í hljóðverum við upptökur og
vann m.a. við fyrstu stafrænu upp-
tökuna sem gerð var í Vín.
Þegar mér bauðst starf við Vínaró-
peruna 1963 lagði ég verkfræðina á
hilluna. í Óperunni voru flestir vina
minna starfandi og þar vann ég við
æfingastjórn, með mörgum þekktum
hljómsveitarstjórum, og undirleik
framan af.
Tónleikauppfærslur fylgdu fljót-
lega í kjölfarið og áður en langur
tími leið var ég farinn að stjóma á
Bayreuther-tónlistarhátíðinni í
Þýskalandi og gerði það um árabil.“
Frumraunin með buxurnar á
hælunum
„Fyrsta óperusýningin sem ég
stjórnaði í Vín var árið 1974. Það bar
að með mjög undarlegum hætti væg-
ast sagt. Eg gleymi þeim atburði
aldrei. Þetta var í júní-mánuði og ég
Staldrað við með Gerhard Deckert hljómsveitarstjóra
Gerhard Oeckert í hljómsveitargryfju islensku óperunnar.
að vænta. Var hér á ferðinni príma-
donna sem vart væri viðræðuhæfur
nema á háklassískum nótum - sviðs
sem er mér alls ókunnugt nema af
afspurn og fátæklegri áhuga-
mennsku? Sú hugmynd gufaði fljót-
lega upp. Eftir að hafa klöngrast upp
þrönga stiga Óperuhússins upp á
efsta loft, í gegnum þétt setið at-
hafnasvæði búningahönnuða og
saumakvenna sem litu ekki upp frá
verki, náðist að berja að dyrum á
litlu herbergi innst á ganginum. Hér
býr hljómsveitarstjórinn meðan á
íslandsdvöl stendur. Hann kemur til
dyranna - meðalmaður á hæð, þétt-
hærður og skeggjaður, örlítið farinn
að grána, látlaus í fasi og brosmildur
til augnanna. Við ákveðum að gefa
Óperuhúsinu frí og bregða okkur á
kaffihús til að spjalla.
Barst hingað með Leðurblök-
unni
Fyrst leikur forvitni á að vita um
íslandsferðir hans fyrr og nú.
„Það var reyndar fyrir algjöra til-
viljun að ég kom hingað fyrst. Ætli
það séu ekki rúmlega tvö ár síðan
síminn hringdi heima hjá mér á laug-
ardagskvöldi. Á línunni var eigin-
kona íslandsvinarins Eriks Werba.
Hún var að hringja fyrir Islensku
óperuna sem leitaði ákaft að æfinga-
stjóra fyrir uppfærslu á Leðurblök-
unni. Vildi gjarnan fá Vínarbúa sem
þekkti þetta svið inn og út. Ég af-
þakkaði boðið. Hefði kannski tekið
því tíu árum fyrr en æfingastjón var
ekki lengur á mínu verksviði.
Nokkrum mánuðum síðar hringdi
Garðar í mig beint og bað mig að
koma og stjóma. Þá sló ég til. Ég
var mjög forvitinn, breytti öðrum
áætlunum og hélt til íslands með
mjög takmarkaðar upplýsingar um
land og þjóð. Og sannarlega var
margt sem kom á óvart - á mj ög já-
kvæðan hátt. Síðan hef ég komið
hingað aftur og aftur. Þetta er
fimmta ferðin mín núna.“
Pianóið hræðiieg kvöð
En hver er Gerhard Deckert - h vert
rekur hann uppruna sinn svo spurt
sé að gömlum og góðum íslenskum
sið?
„Ég er fæddur í Vín. Foreldrar
mínir komu bæði frá Þýskalandi en
settust að í Vín eftir síðari heimstyrj-
öldina. Föðurættin mín er frá
Thuringen sem nú tilheyrir A-Þýska-
landi. Þar hafði hún starfað við
glerblástur í marga mannsaldra og
afi minn rak þar glerverksmiðju. I
stríðinu lagðist sú starfsemi af og
faðir minn átti ekki afturkvæmt
þangað. Þetta voru miklir listamenn,
lögðu sál sína og metnað í glerblást-
urinn. Ég á sjálfur mjög fallega gripi
sem þarna voru búnir til og eru mér
mjög kærir.
Foreldrar mínir voru bæði mjög
tónelsk og mikil tónlist á heimilinu.
Faðir minn var algjörlega sjálf-
menntaður á þessu sviði og byrjaði
snemma að stýra áhuga mínum í átt
til tónlistargyðjunnar. Hann setti
mig við píanóið 7 ára gamlan og lagði
hart að mér við æfingarnar. Ég hafði
hins vegar minni en engan áhuga á
þessu og fannst þetta hræðileg kvöð.
Móðir mín hafði dágóða söngrödd
og söng í ýmsum kórum. I Austurríki
er kórastarfsemi mjög öflug, líkt og
gerist hér. Það finnst mér mjög gott.
Á heimilinu voru oft haldnir tónleik-
ar, sungið og spilað í tríóum og
kvartettum með aðstoð vina og
vandamanna. Að auki sóttum við
mikið tónleika í borginni og ég var
ekki ýkja gamall þegar ég byrjaði
að sækja óperusýningar."
Úr verkfræði í Vínaróperuna
„I tónlistarskóla byrjaði ég 14 ára
gamall og var þar í fullu námi með
gagnfræðaskólanum. Þannig hélt ég
áfram og tók verkfræðina fyrir, auk
tónlistarinnar, og lauk prófi í hvoru
tveggja. Píanóið var mitt aðalhljóð-
færi framan af. Þegar hins vegar kom
að því að taka ákvörðun um hvort
ég legði einleikinn fyrir mig eða eitt-
hvað annað valdi ég hljómsveitar-
stjórn. Ástæðurnar voru í raun
margar. Á þessum árum var mikið
af frábærum píanóleikurum að koma
fram. Má þar nefna Brendel, Demus
og Gulda. Það lá því ljóst fyrir að
það yrði enginn hægðarleikur að
koma sér á framfæri við píanóið. Auk
þess var mín tilfinning sú að ég gæti
aldrei orðið nógu góður til að kom-
ast á toppinn. Var alltof latur við
æfingarnar og áhuginn lá miklu víð-
ar. Því einbeitti ég mér fljótlega að
kammertónlist, undirleik oghljóm-
sveitarstjórn. Píanónámið var að
sjálfsögðu mjög góður grunnur og
ég hafði reyndar fleiri hljóðfæri í
takinu, t.d. trompetinn.
Verkfræðin heillaði mig líka frá
upphafi. Ég lagði fyrir mig hátíðni-
tækni og gat á margan hátt sameinað
þetta tónlistinni. Mér bauðst mikil
man að það var gífurlegur hiti. Eg
var að vinna í Óperunni, léttklæddur
í gallabuxum og bómullarbol eins og
hæfði sumarhitanum. Þennan dag
átti að frumsýna Eugen Onegin eftir
Tschaikovsky. Stjórnandinn var
góður vinur minn og eins og svo oft
áður gekk ég niður til að heilsa upp
á hann rétt áður en sýningin átti að
hefjast. Þar brá mér hins vegar held-
ur en ekki í brún. Þarna sat hann
undarlega útlítandi og talaði ekki
orð í samhengi. Engu var líkara en
að hann væri undir áhrifum sterkra
lyfja. Ég botnaði hvorki upp né niður
í þessu en það var augljóst að frum-
sýningunni gæti hann ekki stjórnað.
Því hljóp ég upp og sagði að nú yrði
að fresta sýningunni. Stjórnandinn
væri í undarlegu ástandi og engin
von til þess að hann gæti unnið verk-
ið. Það var brugðist skjótt við en á
annan hátt en ég átti von á. „Drífðu
þig í almennileg föt. Þú tekur við
stjórninni“, voru svörin sem ég fékk.
Og það var hvergi hikað. I búninga-
geymslunni var dreginn upp klæðn-
aður sem líktist kjólfötum en passaði
mér engan veginn. Buxurnar voru
svo stórar að ég varð að sitja á stól
til að halda þeim uppi fram að hléi.
Á meðan hafði verið hringt heim í
konuna mína sem lá í mestu makind-
um úti við sundlaug og naut sólar-
innar. Henni var sagt að tína til
kjólfötin mín í einum grænum og
koma með þau niður í Óperu. „Er
þetta brandari ?“, var það fyrsta sem
hún sagði. En í hléi var hún mætt
og það sem eftir var af sýningunni
gat ég stjórnað án þess að óttast að
buxumar dyttu niður um mig í miðj-
um klíðum. Ég held að þetta hafi
einna helst verið eins og dæmigert
atriði úr gamanmynd og ég eins og
Chaplin í aðalhlutverkinu.
En sýningin tókst vel og í kjölfar-
hennar fékk ég fast starf sem hljóm-
sveitarstjóri við Vínaróperuna."