Dagblaðið Vísir - DV - 04.06.1987, Side 15

FÍMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1987.
15
í næstu viku hefst hér á landi fund-
ur utanríkisráðherra Nató með
tilheyrandi viðbúnaði lögreglu og
öryggissveita. Á .þessum fundi ber
hæst umræður um þau drög að sam-
komulagi sem stórveldin hafa komist
að um niðurskurð kjamorkuvopna
í Evrópu, þ.e. þeirra sem talin eru
skammdræg og meðaldræg.
Eins og kunnugt er af fréttum hafa
sumir stjómmálmenn álfunnar, með
Helmut Kohl hinn vestur-þýska í
fararbroddi haft uppi ýmsar efa-
semdir um samkomulagsdrögin.
Undir þær hafa svo tekið bandarí-
skir haukar á borð við Caspar
Weinberger hermálaráðherra. Þetta
lið heldur því fram að í kjölfar niður-
skurðah kjarnorkuvopna í álfunni
muni jafnvægið í útrýmingarmætti
raskast verulega, Varsjárhandalag-
inu í vil.
Vesturþýskir hægrimenn urðu að
lúta í lægra haldi með þennan mál-
flutning nú um helgina þegar stjóm-
in kom sér saman um afstöðu til
niðurskurðarins. Þó tókst þeim að
setja inn í samþykkt stjómarinnar
klausu um að efla þyrfti hefðbundn-
ar vamir Vestur-Evrópu ef niður-
skurðurinn yrði að veruleika.
Að fjölga til að fækka
Þegar Nató-ráðherramir setjast
niður á Hótel Sögú í næstu viku,
verður liðið nákvæmlega hálft 'átt-
unda ár frá sögulegri samþykkt
samskonar fundar í Belgíu. Þann 12.
desember 1979 ákváðu utanríkisráð-
herrar Nató að taka við tæplega 600
Pershing II stýriflaugum, búnum
kjamaoddum, af Bandaríkjunum og
setja þær upp í fimm löndum Vestur-
Evrópu. Það var einmitt þessi
samþykkt sem hratt af stað þeirri
öflugu friðarhreyfingu sem setti
sterkan svip á pólitíska umræðu,
jafnt vestanhafs sem austan, í upp-
hafi þessa áratugar.
Það er forvitnilegt að rifja upp
KjáOarinn
Þröstur Haraldsson
blaðamaður
rökstuðning Nató fyrir nauðsyn
þessara Evrópuflauga. Hann var
einhvem veginn á þá leið að eina
leiðin til að knýja Sovétmenn til að
setjast að samningaborðinu og þar
með að komast að samkomulagi um
niðurskurð kjamorkuvopna, væri sú
að hafa eitthvað til að ógna þeim
með. Vesturveldin þyrftu að geta
samið út frá sterkri stöðu. Þau þyrftu
að hafa einhveija skiptimynt á móti
öllum SS-20 flaugunum sem Sovét-
menn vom sem óðast að hlaða upp
fyrir austan Berlínarmúr.
Þessi rökstuðningur fór fyrir
brjóstið á mörgum sem áttu bágt
með að skilja að eina leiðin til að
fækka kjamorkuvopnum væri að
fjölga þeim. Ráðamenn máttu beita
öllu afli til að þröngva flaugunum
upp á þjóðir sínar.
En flaugamar komu og em vist
enn að koma. Og nú hillir undir að
íbúar Vestur-Evrópu geti losnað við
þær aftur. En nei, þá er komið nýtt
hljóð í strokkinn. Nú er það orðið
hið mesta glæfraspil að fóma Evr-
ópuflaugunum, jafnvel þótt SS-20
flaugamar fjúki líka. Sovétmenn
eiga nefnilega svo mikið af skrið-
drekum, flugvélum, fallbyssum og
hermönnum, miklu meira en Vest-
ur-Evrópa.
Athyglisverðast er þó fyrir Islend-
inga að hlýða á tillögur Weinbergers
hins bandaríska og kollega hans sem
hittust í Stafangri á dögunum. Þeir
stungu upp á því að flaugunum sem
fluttar yrðu frá Evrópu, yrði komið
fyrir í kafbátum og skipum úti á
hafi. Vitaskuld yrðu þau fley flest á
rólinu hér á Atlantshafi norðan-
verðu þar sem þau em í skotfæri við
Sovétríkin. Og sóða um leið út fiski-
miðin okkar sem við lifum á.
Annarlegir hagsmunir
Allur þessi málflutningur hau-
kanna í afvopnunarmálum heimsins
er í hrópandi mótsögn við það sem
þeir sögðu eftir fundinn í Belgíu á
jólafostu 1979. Skýringin á þeirri
„Allur þessi málflutningur haukanna í
afvopnunarmálum heimsins er í hrópandi
mótsögn við það sem þeir sögðu eftir
fundinn í Belgíu á jólaföstu 1979. Skýr-
ingin á þeirri mótsögn er að mínu viti
aðeins ein:“
drengjunum
„I öðru lagi ganga þeir erinda hershöfðingja Nató sem hafa líka tekið
ástfóstri við þessi nýju leikföng sín. Eða eins og friðarkonurnar sem
heimsóttu höfuðstöðvar Nató á dögunum sögðu; „It’s difficult to take
the toys from the boys“
mótsögn er að mínu viti aðeins ein:
Þeir eru að verja einhveija allt aðra
hagsmuni en þá að standa vörð um
heimsfriðinn.
Þeir eru í fyrsta lagi að bjarga sínu
eigin pólítíska andliti. Metnaðarfull-
ir stjómmálamenn eiga dálítið bágt
með að horfa upp á eldflaugarnar
sem þeir börðust svo hart fyrir, flutt-
ar í burtu og kastað á ruslahaug
sögunnar.
I öðru lagi ganga þeir erinda hers-
höfðingja Nató sem hafa líka tekið
ástfóstri við þessi nýju leikföng sín.
Eða eins og friðarkonumar sem
heimsóttu höfuðstöðvar Nató á dög-
unum sögðu; „It’s difficult to take
the toys from the bovs“ (Það er er-
fitt að taka leikfóngin af drengjun-
um).
I þriðja lagi eru flaugarnar, fram-
leiðsla þeirra og þjónusta við þær,
orðnar spuming um atvinnutæki-
færi, jafnt í Bandaríkjunum sem
Vestm--Evrópu. í því útbreidda at-
vinnuleysi sem ríkir í þessum
löndum er hvert tækifæri gripið,
jafnvel þótt það stuðli að því að
auka gereyðingarhættuna. Fjölgun
atvinnutækifæra er nefnilega góður
gjaldmiðill þegar þingsæti eru í veði.
í fjórða lagi eru haukamir að veija
hagsmuni þeirra stórfyrirtækja sem
framleiða kjarnorkuvopn og skyldar
afurðir. Þar eru miklar íjárhæðir í
húfi og hætt við að kosningasjóðir
sumra frambjóðenda rými í réttu
hlutfalli við fækkun eldflauganna.
Steingervingar
Framganga stjómmálamanna þeg-
ar þeir þröngvuðu kjamorkuvopn-
unum upp á þjóðir sínar, þvert gegn
marg>'firlýstum vilja þeirra, hlýtur
að sýna okkur að samkundum á
borð við þá sem haldin verður á
Hótel Sögu í næstu viku, er illa
treystandi til að standa vörð um frið-
inn í heiminum. Hvað svo sem
fógrum orðum á hátíðarstundum líð-
ur.
Nær er að binda trúss sitt við þær
fjöldahreyfingar sem andæfa stein-
gervingunum hjá Nató. Okkar deild
í þeirri hreyfingu ætlar að ganga frá
Keflavík nú um helgina. Þar verða
engir steingervingar heldur íúllt af
lifandi fólki sem vill ffamlengja lífið
í veröldinni en ekki stefha því í tví-
sýnu.
Þröstur Haraldsson
Starfið er margt
Stjórnmálaforingjarnir ræðast við,
en niðurstaðan varðandi ríkisstjóm-
armyndun er engin. Málið er líka
fráleitt nokkur leikur. Staðan er
þröng, ríkisfjármálin í úlfakreppu,
halli er á viðskiptunum við útlönd
og gífurlegar erlendar skuldir
þrengja stöðuna enn frekar. Rekstr-
arstaða atvinnuveganna gagnvart
gengi siglir smám saman í strand og
samt er verið að ákveða ný ríkisút-
gjöld. Þetta er reyndar nákvæmlega
það sem Alþýðuflokkurinn sagði fyr-
ir kosningamar. Nú viðurkenna
allir vandann þótt aðeins hafi verið
talað um góðæri fyrir kosningar.
Auðvitað em mörg gleðileg teikn á
lofti í efnahagsmálum íslendinga,
sem betur fer, vandinn er bara að
nýta þau rétt. Nú gildir ekki bara
að tála fallega og slétt, nú munar
um það líka að vera ráðsnjall, jafn-
vel þótt það kosti tæpitungulaust
mál. Ríkisstjórnir allra landa og
tíma hafa líka yfirleitt hneigst til
þess að tala um góðæri fyrir kosning-
ar og það af eigin völdum. Þessi
ríkisstjórn, sem nú situr, er svo sem
ekkert einstakt fyrirbrigði um það.
Vinsa þarf bara úr sem er satt af
því, jafnffamt að átta sig á stað-
reyndum málsins.
Fyrstu aðgerðir
Síðustu tölur um áætlaðan fjár-
lagahalla þessa árs eru 3,4 milljarðar
króna auk þess sem taka þarf 800
milljóna króna lán vegna Útvegs-
bankans og hundruð milljóna vegna
flugstöðvarbyggingarinnar á Kefla-
víkurflugvelli. Greinilegt er því að
ein fyrsta aðgerð nýrrar ríkisstjórn-
ar verður að hækka vexti á ríkis-
skuldabréfúnum til þess að þau
seljist og að afla þannig ríkinu fjár
á innlendum lánamarkaði og koma
í veg fyrir aukningu erlendra skulda.
KjáUariiin
Guðlaugur
Tryggvi Karlsson
hagfræðingur
Tilfærsla -fjármögnun
ríkisins
Þá liggur það ljóst fyrir, a.m.k. af
hálfú Alþýðuflokksins, að færa þarf
talsverða fjármuni til í þjóðfélaginu
til þess að koma til móts við hina
lægst launuðu. Takist þetta án verð-
bólgu þá er mikið unnið því þetta
þýðir raunverulegar kjarabætur en
stefnir ekki rekstri heimilanna og
fyrirtækja í voða með aukinni verð-
bólgu ásamt fylgifiskunum sígildu,
vaxtahækkun og spákaupmennsku.
Hækkun ríkisvaldsins á vöxtimi rík-
isskuldabréfanna imi svona eitt til
tvö prósent er ekki talin leiða til
vaxtahækkunar á almennimi vaxta-
markaði þar sem það verður bara
skoðað sem leiðrétting ríkisins á of
lágum vöxtum núna og bein aðgerð
til þess að selja afmarkað magn af
ríkisskuldabréfum, enda er ríkis-
valdið traustasti útgefandi skulda-
bréfa á markaðnum. Aukin
verðbólga myndi aftur á móti hafa
áhrif til hækkunar almennra vaxta
og myndi hvort tveggja strax bitna
á launafólki og eyðileggja kjarabæt-
umar til hinna lægst launuðu.
Mál Alþýðuflokksins
í ríkisstjórn myndi Alþýðuflokkur-
inn leggja áherslu á endurbætur
skattakerfisins, samræmingu lífevT-
isréttinda og leiðréttingu handa
þeim sem m-ðu fyrir barðinu á mis-
gengi kauplagsvísitölu og lánskjara-
vísitölu sem bitnaði gífurlega hart á
t.d. ungu fólki sem var að byggja á
tímabilinu. Þá er krafa gerð um það
að dagvinnutekjur standi undir
framfærslu með bættum kjörum.
styttingu vinnutímans og tekin verði
upp ný atvinnustefna með auknu
frjálsræði. Horfið verði frá fomald-
artökmn kvótakerfisins á landbún-
aði og sjávarútvegi en fólki. sem
stunda vill atvinnugrein sína af al-
vöm, gefinn kostur á að spjara sig.
Sú ríkisstjórn sem nú tekur við þarf
því fyrst og fremst að létta hvers-
dagslíf fólksins í landinu og glæða
því trú á glæsta framtið og ham-
ingjuríka.
Vel að verki staðið
Islendingum er ekki þrælsótti gef-
inn. Þeir vilja standa vel að vinnu-
brögðum og finna mnbun erfiðis síns
sem þeir eiga þá þátt í að ákveða
sjálfir. Einhvem tíma um aldamótin
var ort eitthvað á þessa leið:
„Ó, hve margur yrði sæll
og elska myndi land sitt heitt
mætti hann vera í niánuð þræll
og moka skít fyrir ekki neitt.“
íslendingai- vilja ekki moka skít
fvrir ekki neitt. Þeir geta allt eins
gert eitthvað annað: faríð á gömlu
dansana. synt i laugunum. riðið út.
sungið. spilað eða hvaðeina. Þeir
sem halda að þjóðin sé stritglöð púls-
hross vaða í villu og svima. Afkom-
endur Egils Skallagrímsonar vilja
ekki henda milljörðum i di'ullupolla
leik án þess að hafa nokkuð upp úr
þvi. Þeir vilja ekki borga erlendum
fjánnagnseigendimi sex milljarða
króna í vexti á ári án þess að fjár-
magnið skili'þeim einhverju í aðra
hönd. Svo ekki sé talað um að fjár-
magn sé tekið af útflutningsatvinnu-
vegmn þjóðarinnar til þess að greiða
niður lán til einskisverðra fram-
kvæmda. íslendingar vilja einfald-
lega láta svoleiðis framkvæmdagleði
eiga sig. Samt er það sá veruleiki sem
við búum við að nokkru marki. Þess
háttar köllum við óstjóm.
Mikil umbun og réttlát
Einu sinni var einnig ort eitthvað
á þessa leið:
„List er það líka og vinna,
lítið að tæta í og minna,
sifellt í þynnra þyima,
þynnkuna allra himia.“
Það er vissulega mikil list að
stjóma efnahagsmálum heillar þjóð-
ar þannig að allir fái sem mest út
úi' því. Alþýðuflokkurinn bauð þetta
fyrir kosningar. Reymir nú að koma
saman eða taka þátt í ríkisstjómar-
samstarfi þar sem enginn verður
krafinn um gjald fy'rir mistök. Held-
ur verði umbun allra mikil og réttlát
og í krafti þess verði fært að bjóða
lítilmagnanum upp á aukinn skerf
og meira öryggi. Allir hafi nóg til
hnífs og skeiðar ásamt frístundum
til mannræktar og fegmTa mannlífs.
Afkomuótti er mannskemmandi og
hræðilegur. Hann er þverhrestur í
samfélagi jafnaðarstefnunnar þar
sem fegiu-ð,. gleði og kærleikur ríkir
æðri allri kröfu.
Gott fólk og ráðsnjallt
íslendingai' eiga glæsilega stjóm-
málaforingja enda er þjóðin glæsileg
og gáfuð. En jafnvel hér á landi er
fólk misjafnlega gott og ýmislega
ráðsnjallt til ákveðinna verkefna.
Við lifúm í nútíðinni og þjóðfélags-
þegnamir hafa lagt misjafnlega á sig
til þess að skilja hana rétt. Stór hluti
þess er réttur skilningur á fortið-
inni. Sé þetta til staðar þá mun vel
famast. Jafnaðarstefiian er stjóm-
sýslustefha nútíðarinnar. Jafnaðar-
menn vilja ekki grafa talentur
þjóðfélagsins í jörð. Þeir vilja að
persónukraftur og samtakamáttur
fólksins nýtist því sem best. Þeir eru
menn nútímans, bera virðingu fyrir
fortiðinni og líta til bjartrar framtíð-
ar. Jafnaðarmenn er víðar að finna
hér á landi en í Alþýðuflokknum. Á
því em margar skýringar. Við þá
ríkisstjómamiyndun, sem nú er í
undirbúningi, ríður þó á að þeir taki
höndum saman í ríkisstjóm. Það
væri okkar gæfa ef jafnaðarmenn
allra flokka sameinuðust i næstu
ríkisstjóm.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson
„íslendingar vilja ekki moka skít fyrir
ekki neitt. Þeir geta allt eins gert eitt-
hvað annað.“