Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1987, Síða 4

4
MIÐVIKUDAGUR 30. DESEMBER 1987.
Fréttír
Gengisfelling mundi
valda mikilli röskun
Háttsettir menn í þjóöfélaginu eru
farnir að tala um yfírvofandi geng-
isfellingu. Þar er nefnd felling
krónunnar upp á um 10 prósent.
Tap frystingarinnar gerir öröugt
að halda genginu. Fall dollars eyk-
ur þann vanda. Yröi gengiö fellt eöa
látið síga verulega um nokkurn
tíma, félli meöalgengi krónunnar,
svo aö allar erlendar myntir hækk-
uðu í veröi svipað því sem gengi
krónunnar yröi lækkaö. Því eru
menn auðvitað famir að spyrja:
Hvaö mundi gengislækkun þýða í
stórum dráttum?
Gengislækkun mundi hafa áhrif
á allar helztu stæröir efnahags-
mála. Mikið færi þá eftir því, hvort
innlendur kostnaöur fyrirtækja
mundi fylga á eftir gengislækkun-
inni. Viö gengislækkun hækkar
útflutningsverölag, sem gengis-
lækkuninni nemur. Þá mundi í
fyrstu draga úr innflutningi og
halla á viöskiptum við útlönd, sem
er mikið vandamál. En líklegt væri,
aö launþegar vildu vinna upp tap-
aðan kaupmátt vegna gengislækk-
unar. Þeir ykju því kaupkröfur
sínar. Erfitt er að segja, hver verö-
bólgan yrði á næsta ári, en sumir
hafa talið verðbólguna munu veröa
um 10 prósent aö óbreyttu. Þaö er
þó harla mikil bjartsýni en látum
svo vera í bili. Tíu prósent gengis-
lækkun þýddi sem sagt samsvar-
andi hækkun innflutningsverð-
lags, sem þýddi mjög fljótt, aö
verðbólgan ykist um þriöjung
gengislækkunarinnar. Síðan
mundu aðfóng fyrir innlend fyrir-
tæki hækka vegna gengislækkun-
arinnar. Þá yröi fljótt hækkaö verö
sumrar innlendrar framleiöslu.
Segja má, að þá væri fljótt um
helmingur gengislækkunarinnar
kominn fram sem aukin veröbólga
eða 5 prósent aukning vegna 10
prósent gengislækkunar. En síöan
gætu laun og allur innlendur
kostnaður fyrirtækja farið af staö,
svo aö gengisfellingin kæmi að
fullu fram sem bara aukin verö-
bólga hér.
10 prósent gengislækkun ylli
strax, aö höfuðstóll gengistryggöra
lána mundi hækka um 10 prósent.
Greiðslubyrði af erlendum lánum
mundi aukast sem gengislækkun-
inni nemur. Greiðslubyrðin hefur
nú veriö 18-19 prósent af útflutn-
ingstekjum okkar. Gengislækkun
þýddi því, aö skuldir okkar ykjust
sem henni nemur.
Frystingin er nú rekin með 8-9
prósent halla. Gengisfelling mundi
í bili laga þá stööu og framhaldiö
fer eftir því, hve mikilli hækkun
gengisfelling mundi valda á kostn-
aöi frystingarinnar, útflutnings-
iönaðar og annarra fyrirtækja hér.
Ella gæti bara hver gengisfellingin
brátt tekið við af annarri, haldi
veröbólga áfram aö vaxa hér. Staöa
ríkissjóðs gæti versnaö, þegar
dræ’gi úr innflutningi vegna geng-
isfellingar, meðan þaö varaði. -HH
200 þúsund
fyrir böm
sem fæðast
eftir 9
mánuði
Fæðingarorlof lengist upp í
fimm mánuði vegna bama sem
fæðast eftir 1. september 1988,
samkvæmt reglugerð sem Guð-
mundur Bjarnason heilbrigöis-
ráðherra hefur gefið út í
samræmi viö lög frá Alþingi í
fyrra.
Fullt fæðingarorlof, sem nú
skiptist í fæöingarstyrk og fæö-
ingardagpeninga, er tæplega 40
þúsund krónur á mánuði. Fyrir
barn sem fæöist eftir níu mánuöi
fást því um 200 þúsund krónur.
Faeðingarorlofið lengdist í fjóra
mánuði vegna barna sem fæddust
eftir l. október síöastliðinn. Það
lengist svo í sex mánuði vegna
barna sem fæðast eftir 1. ágúst
1989.
-KMU
Sama eign
seld tvisvar?
„Svo virðist sem óskað sé eftir
að endurtaka sölu á eign sem
þegar hefur verið seld,“ sagöi
Ólafur Þ. Þórðarson, þingmaður
Framsóknarflokksins, er hann
við afgreiöslu fjárlaga á Alþíhgi'
gerði athugasemd við eina heim-
ildargrein í frumvarpinu, heimild
til fjármálaráðherra að selja
graskögglaverksmiðjuna Fiatey í
Austur-Skaftafellssýslu.
Ólafur sagði að verksmiðjan
heföi samkvæmt afsali veriö seld I
þann 15. október síðastliðinn. Þvf
væri þaö lögbrot ef ríkiö ætlaöi
að selja hana aftur.
Þrátt fyrir athugasemd Ólafs
voru fjárlögin samþykkt með
þessari heimild.
-KMU
Guðmundur J. Guðmundsson, förmaður Veritamannasambandsins:
Gengið verður fellt um
7-11% um miðjan janúar
- fall doilarans lokar óilum samningaleiðum - sjá bis. 5
Margir fullyröa að gengisfelling sé á næsta leiti, nú síðast Guðmundur J. Guðmundsson i DV í gær.
Neyðarástand í dagvistunarmálum
upp störfum. Sem fyrr sagði kemur
þaö fyrst niður á SíðuseU og Flúðum
nú um áramótin en hinum dagvistar-
heimilunúm veröur síöan lokað í
kjölfarið og í lok mars eiga allar upp-
sagnir fóstra að vera komnar til
framkvæmda.
Jón Björnsson, félagsmálastjóri á
Akureyri, hefur sagt aö ljóst sé að
fóstrurnar séu ekki í kjaramálaleik.
Þeim sé full alvara meö uppsögnum
sínum og þær væru nú í óöaönn að
ráða sig í önnur störf.
í dag mælir Dagfari
Gylfi Kristjánason, DV, Akureyii:
Um 160 börn á Akureyri verða af
dagvistun sem þau hafa haft nú um
áramótin en þá þarf að loka dagvist-
unarheimilinu Síðuseli alveg og
Flúðum að hluta vegna þess að fóstr-
ur hafa sagt upp störfum og munu
hætta um áramót.
„Það hefur auðvitað verið rætt um
þetta vandamál en bæjarfulltrúar
hafa enn ekki viljað stíga það skref
að hækka laun fóstranna vegna
hættu á launaskriði í gegnum allt
kerfið,“ sagði Sigfús Jónsson, bæjar-
stjóri á Akureyri, við DV.
Sigfús sagði aö fostrur á Akureyri
hefðu fengið launahækkun fyrir
skömmu þegar störf þeirra voru tek-
in til endurmats sem varð til þess að
laun þeirra hækkuðu um tvo launa-
flokka. „En þetta hefur greinilega
ekki verið nóg. Málið er því í leið-
indabiðstöðu eins og er,“ sagði
Sigfús.
- En er ekki hætta á að þetta verði
langvarandi ástand, fóstrurnar muni
ráða sig til annarra starfa sem eru
betur borguð?
„Einhverjar gera þaö sjálfsagt en
aðrar eru heima við og bíöa átekta.
Það er erfitt fyrir Akureyrarbæ að
veita nú launahækkun til fóstranna
því þá koma aðrir starfshópar strax
á eftir."
Sigfús sagði að fóstrur væru eins
ofarlega í launastiganum og hægt
væri að koma þeim. Þáð sem gerði
málið erfitt væri að möguleikar
þeirra á eftirvinnu væru engir og
þess vegna sætu þær eftir í heildar-
launum. Þegar hann var spurður
hvort hugsanleg leið væri að greiöa
þeim fyrir óunna yfirvinnu sagði
hann það erfitt því að undanfariö
hefði veriö unnið að því að skera slíkt
niður hjá bænum.
Allar fóstrur á Akureyri hafa sagt
í ástandinu
Þetta er dálítið einkennileg jólaver-
tíð. Þaö er varla aö maöur opni bók
eða kveiki á sjónvarpinu öðruvísi
en þar geti aö líta frásagnir af
ástandinu eöa afleiðingum þess.
Hernámsárin eru að verða vinsæl-
asta yrkisefni kvikmyndageröar-
manna og bókahöfunda ef marka
má þá athygli sem beinist að þess-
um löngu liðnu árum hér á íslandi.
Þó hélt Dagfari, sem upplifði sjálfur
þessi hemámsár, að þau væru ekki
beint til að státa sig af. Sukkiö í
kringum Bretavinnuna, stóðlífið í
braggahverfum hermannanna,
vændislífiö í undirheimunum, allt
voru þetta feimnismál sem þögguð
voru niður og hafa legið í þagnar-
gildi vegna þess að Islandssagan
þolir ekki alltaf dagsbirtuna.
Og svo voru það blessaöar stúlk-
urnar sem í sakleysi sínu féllu fyrir
sætum Könum og fengu tyggi-
gúmmí og nælonsokka og ómaga í
kaupbæti. Þær eru í ástandinu
sögðu menn og ypptu öxlum og svo
hurfu þær margar hverjar vestur
um haf eða bara gleymdu kær-
ustunum sínum af því kærastamir
gleymdu þeim eins og hermanna
er siður. Seinna giftust þær ís-
lenskum piltum í staðinn og em
nú flestar hverjar viröulegar ömm-
Allir
ur í höfuðborginni og ekki hefur
nokkur blettur falliö á æm þeirra
þangaö til sjónvarpiö og metsölu-
höfundar hafa nú allt í einu tekið
upp á því aö rifja þessa gleymdu
tíma upp.
Sjónvarpiö sýnir okkur Punktur,
punktur, komma, strik og Atóm-
stöðina yfir jólahelgina og senni-
lega hefur forráðamönnum
Ríkissjónvarpsins ekki þótt nóg aö
gert vegna þess að í fyrrakvöld var
dagskráin aftur undirlögð af
ástandsmyndum, bæði nýjum og
gömlum. Fyrst kom heimildar-
mynd um ástir og stríð og gamlar
og virðulegar konur í Vesturheimi
riijuðu upp ástarævintýri sín á
bjagaðri íslensku.
Svo kom Tilbury í heimsókn og
aftur voru hernámsárin gerö að
yrkisefni með geðslegum hætti,
eins og andagiftin blæs hinum
ungu skáldajöfrum þjóðarinnar í
brjóst. Það hlýtur að hafa verið
fundið upp í einhverri leynilegri
skoðanakönnun hjá sjónvarpinu
að þetta efni væri efst á vinsælda-
listanum úr því þeir ákveöa að
velta sér upp úr ástandsárunum
af slíkri áfergju. Óskaplega hljóta
áhorfendur að skemmta sér yfir
svona efni, sérstaklega þeir sem
tóku sjálfir þátt í ástandinu, því
ekki verður betur séð en að hvað
úr hverju verði hemámsárin meðal
merkustu tímabila í sögu þjóðar-
innar. Ef að líkum lætur spretta
brátt upp konur viðs vegar á
landinu sem telja sér það til vegs-
auka og virðingar að hafa verið á
kafi í ástandinu.
Þess er reyndar farið að gæta nú
þegar. Fyrir utan allar göfugu
kvennabókmenntirnar, sem eru
ýmist uppgjör konu, móður eða
meyju og sökkva sér ofan í ástands-
málin, hafa stokkið fram á sjónar-
sviöið gamlar fegurðardísir frá
þeim gömlu góöu dögum og skrifa
sjálfsævisögur um bemskuárin.
Þar er allt tíundað sem máli skiptir
og allt hitt líka og ekkert dregið
undan. Enda hefur íslenska þjóðin
tekiö þessum bókmenntum tveim
höndum og höfundarnir frá herná-
msámnum eru á góðri leiö með aö
komast í tölu þeirra þjóðhetja sem
boriö hafa hróður landsins víða um
heim. Reyndar taldi ein af gömlu
konunum í Vesturheimi aö mesti
ávinningurinn af hjónaböndunum
frá þessum ámm væri landkynn-
ingin sem þær stöllur hafa staðið
fyrir meö því að flytjast úr landi.
Sjónvarpið verður að halda
áfram á þessari braut að kynna
hernámsárin. Næst er aö grafa upp
gamla hermenn sem hingað komu
og láta þá segja sínar frægðarsögur
úr hernáminu, sem ekki var aðeins
fólgið í töku landsins heldur einnig
og ekkj síður í töku þeirra á kven-
þjóðinni sem fórnaði sér fyrir
málstaðinn og landkynninguna.
Stöð tvö má heldur ekki láta sinn
hlut eftir liggja og sú stöð gæti tek-
ið upp þráðinn þar sem frá var
horfið og haft viðtalsþátt við lausa-
leiksbömin frá hernámsárunum
og stofnað til leitarstarfs fyrir vest-
an að týndum feðrum heillar
kynslóðar óskilgetinna barna á
miðjum aldri.
Reykjavíkurborg getur síðan
endurreist gamalt braggahverfi og
gert það að minjasafni um þetta
merka tímabil í sögu borgarinnar.
Þar má gera Tilbury að heiðurs-
borgara.
Dagfari