Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1988, Blaðsíða 31

ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1988. 31
DV T .ffetfll
Aspirín:
Forvörn gegn kransæðastrflu?
Bandaríska tímaritíð Newsweek
fjallaði nýverið ítarlega um einn
skæðasta sjúkdóm mannkynsins,
kransæðastíflu. í Bandaríkjunum
einum er gert ráð fyrir að 1,5 milljón
manna fái hjartaáfall árið 1988 en
árlega látast 540 þúsund Bandaríkja-
menn af völdum þessa sjúkdóms.
í áraraðir hafa læknar gefið lyf sem
spomar við of háum blóðþrýstingi,
en reykingar, of mikið magn kólest-
eróls og of hár blóðþrýstingur em
taldir helstu áhættuþættimir sem
leitt geta til kransæðastíflu. Banda-
ríkjamenn era farnir að gæta betur
að kólesteróli í fæðu og reykingar
hafa minnkað töluvert, ekki bara þar
í landi heldur um allan heim.
Nýtt hlutverk fyrir aldagamalt
lyf
Aspirín er tahð gott lyf gegn hinum
ýmsu verkjum og ekki síst gegn liða-
gikt sem hrjáir fólk um alla veröld.
En ágæti aspiríns er ekki bundið ein-
vörðungu við hlutverk verkjalyfs.
Hið virta læknatímarit, New Eng-
land Journal of Medicine, birtí
nýlega skýrslu þar sem fjallað er um
þetta aldagamla lyf á nýjan hátt; sem
forvamarlyf gegn kransæðastíflu. '
í skýrslunni, sem fjallað er imi í
Newsweek, er skýrt frá frumniður-
stöðum rannsókna á 22.000 læknum
sem hófust árið 1983. í rannsóknum
þessum tók hópur læknanna aspirín
ásamt lyfmu beta-carotene sem einn-
ig var verið að rannsaka en það er
taliö hafa áhrif á krabbamein, en
annar hópur tók óvirkar töflur til
samanburðar. Niðurstöðumar urðu
þær að í hópnum, sem tók aspirín,
urðu fimm dauðsfoll af völdum
hjartaáfalla en 18 létu lífið af sömu
ástæðu af þeim sem tóku óvirkar
töflur. í aspirínhópnum fengu 104
læknanna kransæðastíflu en 189 í
hópnum sem tók óvirkar töflur.
Munurinn er því hvorki meira né
minna en 47%. Þessar niðurstöður
urðu þess valdandi að læknar, sem
fylgdust með rannsókninni, lögðu til
að aspirínþætti hennar yrði hætt.
í samsvarandi tilraun í Bretlandi
urðu niðurstööur allt aðrar. Þar var
gerð tilraun á 5.000 læknum og var
niðurstaða þeirra sú að aspirín hefði
takmörkuð áhrif til að draga úr tíðni
hjartaáfaUa.
Það er vert að taka það fram að í
þessum tveim tilraunum var magn
aspirínsins mismunandi. Bresku
læknamir tóku 500 mg töflur af asp-
iríni en handarískir kollegar þeirra
tóku 325 mg töflur. í Bandaríkjunum
var tilraunin einnig tvíþætt, þ.e. ver-
ið var að gera tilraunir með tvö ólík
lyf, annað til varnar hjartasjúk-
dómum en hitt til vamar krabba-
meini.
Aukinn skilningur á hvers vegna
kransæðastíflur eiga sér stað hefur
Það vill brenna við að við hugsum ekki nógu vel um líkamann fyrr en
of seint En það er ýmisiegt sem við getum gert tU aö minnka lfkurnar á
að hjartað gefi sig þegar síst skyldi, Hér cru nokkur holl ráð fyrir lesend-
ur sem vonandi koma til góða fyrir einhvem.
1. Borða hollan mat: Rétt mataræði er eitt af undirstöðuatriðum heil-
brigðs líkama. íslendingar borða of mikið af dýrafitu en holit þykir,
jurtaolía er mun hoUaii Við ættum að auka trefjar í matnum, boröa
gróft brauð, fisk og magurt fuglakjöt og að sjálfsögöu grænmeti og ávexti.
Franskar kartöflur, feitar sósur og annað feitmeti, svo og sætur matur
má missa sig eöa alla vega vera neytt í hófi.
2. Hætta að reykja: Mikill áróöur hefur verið í gangj gegn reykingum og
hefur þeim fækkað til muna sem reykja. Reykingar hafa mjög slæm áhrif
á þjarfa og lungu, viðnámsþrótturinn minnkar og menn þreytast fyrr.
Það er því ekki seinna vænna en að drepa í sföustu sígarettunni.
3. Fylgjast með blóðþrýstmgnum: Fjölmargir íslendingar veikjast af of
háum blóöþrýstingi árlega, allt aö 2-3 af hveijum 100. Ekki er hægt að sjá
á fólki í fljótu bragði hvort það hefur of háan blóðþrýsting en einkennin
eru m.a. slen, höfuðverkur, mæði og svimi. Allir ættu þvi að láta mæla í
sér blóðþrýstinginn reglulega, a.m,k. einu sinni á ári.
4. Hreyfa sig meira: Flest hreyfum við okkur of lítið; förum á bílnum í
vinnuna á morgnana, tökum frekar lyftur í staö þess að nota stigana og
sitjum í stól allan daginn. Hæfileg hreyfing, t.d. gönguferðir, hjólreiðar,
sund eða önnur likamleg áreynsla, í 20-30 minútur tvisvar í viku gerir
meira gagn en okkur grunar. Hjartað styrkist og dælir meira blóöi á
minútu og minnkar þannig áhættuna á hjartaáfaUi. Okkur líöur betur
líkamlega og ekki síst andlega ef likaminn er í góðu formi.
5. Forðast streitu: Það er vísast hægara sagt en gert að forðast streitu í
nútimaþjóðfélagi en ef viö viljum lifa heilbrigðu og hollu liförni er okkur
lífsnauðsyn að forðast slikt. Of mikil streita leiðir til spennu í líkaman-
um, andvöku á nóttum, sífelldri þreytu auk fiölmargra annarra einkenna.
Og að lokum: Slappaðu af og taktu llfinu með ró.
-StB
leitt til aukinna forvama og betri
meðferðar á hjartasjúklingum. Asp-
irín getur komið að góðum notmn
sem forvamarlyf en það vinnur gegn
klumpun blóðflaga í slagæðum. Blóð-
flöguklumpar, rauð blóðkom og
storkuþættir blóðsins mynda kekki
eða sega sem stífla slagæðina. Þegar
slagæðin er stífluð deyr hluti hjarta-
vöðvans og sjúkhngurinn fær hjarta-
drep. Aspirín vinnur gegn
storknuninm með því að hindra
framleiðslu sérstaks prostaglandins
sem nefmst Thremboxan, en það
hvetur blóðflögur til að loða saman
og klmnpast.
urstöður gilda um aðra hópa í þjóð-
félaginu. Það bendir hins vegar
ekkert tíl þess að þetta ætti ekki að
gilda um aðra, og ég ímynda mér aö
lyfið yrði þeim mest að gagni sem
þegar hefðu merki um kransæða-
þrengsli. Það ber einnig að geta þess
að þessi rannsókn var eingöngu
framkvæmd á karlmönnum, rann-
sóknir sem þessar hafa verið geröar
í mjög takmörkuðum mæh á kon-
um.“
Aðspurður sagði Guðmundur að
aspirín væri þegar notað sem for-
varnarlyf að nokkra leyti hérlendis.
Sjúklingum, sem þegar hafa fengið
gæta að blóðþrýstingnum, hreyfa
okkur og halda kjörþyngd.“
Aspirín er ekki fyrir alla
í greininni í Newsweek, sem fyrr
var vitnað til, er greint frá því hvem-
ig best sé aö nota aspirín sem for-
varnarlyf. Venjuleg aspiríntafla
inniheldur 325 mihígrömm og er ráð-
lagt að taka eina töflu annan hvem
dag. Aukið magn er ekki tahð ráð-
legt, fyrir utan aö gera ekkert gagn
getur það aukið hættu á hhðarverk-
unum. í tímaritinu er einnig lögð
mikh áhersla á þá hættu sem
reykingar hafa í för með sér og bent
Á þessari mynd sjáum við hinar hefðbundnu verkjatöflur sem innihalda aspirín. Við könnumst öll við þetta lyf og
notum það mörg hver við minni háttar verkjum. Nú hefur verið uppgötvað nýtt hlutverk fyrir þetta aldagamla
verkjalyf: forvörn gegn kransæðastíflu. DV-mynd KAE
Notkun aspiríns á íslandi
Okkur lék forvitni á að vita hvern-
ig notkun aspiríns væri háttað
hérlendis og leituðum því til dr. Guð-
mundar Þorgeirssonar, læknis á
hjartadehd Landspítalans. Við
spurðum hann fyrst hver viðbrögð
hans væra við þessari grein í News-
week.
„Þetta er merkheg og mjög vel gerð
rannsókn,“ sagði Guðmundur. „Eina
spumingin í mínum huga er hve
hægt er að alhæfa um niðurstöðurn-
ar. Þeir læknar, sem tóku þátt í
rannsókninni, vora allir við mjög
góöa hehsu og höfðu engin einkenni
kransæðasjúkdóms. Því er ekki hægt
að segja th um hversu vel þessar nið-
kransæðastíflu eða gengist undir
kransæðaaðgerð, er gefið ákveðiö
magn af aspiríni, hhðstæða skammta
og gefnir voru í bandarísku rann-
sókninni, daglega sem hður í því að
spoma gegn því að þeir fái annað
áfah.
„Það er aftur á móti rangt að setja
allt sitt traust á eina aspiríntöflu á
dag. Það firrir okkur ekki þeirri
ábyrgð að öll erum við okkar eigin
gæfusmiðir. Það er margt annað sem
við getum gert th að vinna gegn
kransæðasjúkdómum áöur en leita
þarf á náðir aspiríns. Að reykja er
okkur í sjálfsvald sett og er skaðsemi
reykinga öllum kunn. Við ættum að
gæta hófs í neyslu mettaðrar fitu,
á að auðveldasta leiðin th að minnka
hættuna á hjartaáföhum sé að hætta
að reykja, minnka kólesteról í fæöi
og auka aha líkamshreyfingu. Aspir-
ín er ekki töfralyf.
Jafnvel þó að aspirín sé að mestu
meinlaust verkjalyf getur það haft
varhugaverðar hhðarverkanir. Það
getur leitt til flökurleika, stuölaö að
magabólgum og magasári og þannig
valdið innvortis blæðingum. Sumir
geta verið með ofnæmi fyrir aspir-
íni, og þetta lyf hefur einnig verið
tengt hættulegum og jafnvel ban-
vænum barnasjúkdómi. Þeim sem
ætla að nota aspirín sem forvarnar-
lyf er því ráölegt að leita th læknis
fyrst. -StB
Löggan og drottningin
Dagana 4.-10. ágúst verður haldið alþjóðlegt þing lögreglumanna í Rotterdam. ■ Meðal
þeirra sem heiðra þingið með nœrveru sinni eða boðum eru drottning Hollands, borgarstjórinn
í Rotterdam, innanríkisráðherra og dómsmálaráðherra. ■ Þótt auðvitað verði aðaláhersla á
þingstörfin verður þefta því skemmtileg ferð bœði fyrir þingfulltrúa og þá sem fara til að
hitta erlenda koliega og hlýða á fróðlega fyrirlestra.