Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.1988, Blaðsíða 6
6
FÖSTUDAGUR 15. APRÍL 1988.
Viðskipti_________________________._______dv
Hugmyndir um að leggja
Þjóðhagsstofnun niður
- Ólafur ísleifsson efnahagsráðunautur skoðar málið fyrir Þorstein Pálsson forsætisráðherra
Hugmyndir eru núna uppi í stjórn-
sýslunni um að leggja Þjóðhagsstofn-
un niður og láta Hagstofuna sjá um
þann hluta starfseminnar sem snýr
að upplýsingasöfnun. Innan stjórn-
sýslunnar er vaxandi óánægja með
Þjóðhagsstofnun. Vendipunktur er í
málinu. Samkvæmt heimildum DV
fól Þorsteinn Pálsson Ólafi ísleifs-
syni, efnahagsráöunaut ríkisstjóm-
arinnar, fyrri part vetrar að dusta
rykið af hugmyndum um að leggja
stofnunina niður. Þetta kom til eftir
að Þorsteinn varð fyrir ákveðnum
vonbrigðum með Þórð Friðjónsson,
forstjóra stofnunarinnar. Þjóðhags-
stofnun heyrir undir forsætisráð-
herra.
Hluti Þjóöhagsstofnunar sam-
einist Hagstofunni
Hugmyndir um að láta Hagstofuna
sjá um þá upplýsingasöfnun sem
Þjóðhagsstofnun hefur gert til þessa
eru ekki nýjar af nálinni. Þær voru
komnar löngu fyrir tíma Þórðar
Friðjónssonar. En svo viröist sem
þessar hugmyndir séu nú áftur
komnar upp vegna óánægju innan
stjórnsýslunnar með stofnunina.
Þeir sem taka harðast til orða segja
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
Innlán óverðtryggð
Sparisjóösbækurób 19 20 Ib.Ab
Sparireikningar
3jamán. uppsögn 19 23 Ab.Sb
6mán. uppsögn 20-25 Ab
12mán. uppsögn 21 28 Ab
18mán. uppsögn 32 Ib
Tékkareikningar, alm. 8 12 Sb
Sértékkareikningar 9-23 Ab
Innlán verðtryggð Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 2 Allir .
6mán. uppsögn 3.5 4 Ab.Úb, Lb.Vb. Bb.Sp
Innlán með sérkjörum 19 28 Lb.Sb
Innlángengistryggð
Bandaríkjadalir 5,75-7 Vb.Sb
Sterlingspund 7.75 8.25 Ub
Vestur-þýsk mörk 2 3 Ab
Danskar krónur 7.75-9 Vb
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
Útlán óverðtryggð
Almennirvixlar(forv) 29.5-32 Sp
Viöskiptavixlar(forv) (1) kaupgongi
Almennsk Idabréf 31 35 Sp
Viöskiptaskuldabréf (1) kaupgengi Allir
Hlaupareikningar(yfirdr) 32,5-36 Sp
Utlán verðtryggð
Skuldabréf 9.5-9.75 Allir nema Úb
Útlán til framleiðslu
Isl. krónur 30.5-34 Bb
SDR 7.75-8.25 Lb.Bb. Sb
Bandarikjadalir 8.75-9.5 Lb.Bb. Sb.Sp
Sterlingspund 11 11.5 Ub.Bb. Sb.Sp
Vestur-þýsk mórk 5-5.75 Ub
Húsnæðislán 3.5
Liteyrissjóðslán 5-9
Dráttarvextir 45,6 3.8 á
mán.
MEÐALVEXflR
överðtr. feb. 88 35.6
Verótr. feb. 88 9,5
VÍSITÖLUR
Lánskjaravisitala mars 1968 stig
Byggingavísitala mars 343stig
Byggingavísitala mars 107,3 stig
Húsaleiguvisitala Hækkaói 9% . jan.
VERÐBRÉFASJÓÐIR
Gengi bréfa veröbréfasjóöa
Ávöxtunarbréf 1.4969
Einingabréf 1 2,670
Einingabróf 2 1,555
Einingabréf 3 1,688
Fjölþjóöabréf 1.268
Gengisbréf 1,0295
Kjarabréf 2.753
Lífeyrisbréf 1.342
Markbréf 1.432
Sjóösbréf 1 1.253
Sjóösbréf 2 1,365
Tekjubréf 1,360
Rekstrarbréf 1,06086
HLUTABRÉF
Söluverö aö lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.:
Almennartryggingar 128 kr.
Eimskip 420 kr.
Flugleiöir 284 kr.
Hampiöjan 144 kr.
lönaöarbankinn 177 kr.
Skagstrendingur hf. 189 kr.
Verslunarbankinn 140kr
Útgeröarf. Akure. hf. 174 kr.
aö ekki sé jafnvandað til verka varð-
andi ýmis skyndimál sem stjórnsýsl-
an biður stofnunina um að sinna.
Standardinn hafi einfaldlega lækkað
eftir atgervisflóttann á undanfórnum
árum. Á hinn bóginn standi öll upp-
lýsingasöfnun stofnunarinnar á
gömlum merg og sé mjög traust.
Reynist atgervisflóttinn of
þungur
Þórður Friðjónsson, forstjóri stofn-
unarinnar, hefur sagt við DV að gott
og hæft fólk hafi tekið til starfa í stað
þeirra þekktu hagfræðinga sem hætt
hafi hjá stofnuninni á undanfórnum
misserum og að maður komi í manns
staö. Um þetta virðast menn ekki á
einu máli. Blóðtakan sé það mikil að
stofnunin hafi lækkað í.getu auk
þess sem það taki langan tíma að
þjálfa fólk í stað þeirra sem hafi hætt.
Vilhöll ríkisstjórnum?
Einn af heimildarmönnum DV tók
svo sterkt tii orða að stofnunin væri
nánast orðin dauð. „Það sem hefur
drepið Þjóðhagsstofnun er að menn
vita aldrei hvort spár hennar eru
hlutlausar eða háöar vilja ríkis-
stjórnarinnar," sagði hann.
í DV hefur að undanförnu verið
gerð grein fyrir atgervisflóttanum
frá stofnuninni. Að minnsta kosti níu
hagfræöingar, ílestir þekktir, hafa
hætt hjá stofnuninni á undanförnum
árum. Þau þrjú síðustu sem hættu í
vetur voru Bolli Bollason, Maríanna
Jónasdóttir og Birgir Árnason. Öll
munu þau hafa hætt vegna óánægju
með Þórð Friðjónsson forstjóra. Þá
mun Sigurður Snævarr vera mjög
óhress hjá stofnuninni og hafa leitaö
nýrra miða að undanförnu.
Dægurmáladeildin farin
Þetta fólk var allt í svonefndum
daglegum verkefnum hjá stofnun-
inni eins og þjóðhagsspá og efna-
hagsdæmum fyrir stjórnsýsluna,
þingmenn og oft á tíðum atvinnuveg-
ina. Þetta eru skammtímaverkefni
stofnunarinnar og annar hlutinn í
starfi stofnunarinnar. Hinn hlutinn
er eins konar sagfifræði, hún fjallar
um liðna tímann. Gott dæmi um
þetta eru þjóðhagsreikningarnir;
stærð þjóðarkökunnar, hverjir búa
hana til, hvernig hún skiptist í laun
og hagnað fyrirtækja, hver sé hlutur
einkaneyslunnar og fjárfestingar-
innar, svo nokkur dæmi séu nefnd.
Sami maðurinn hefur haft umsjón
með þessu verkefni í mörg ár. Hann
heitir Gamalíel Sveinsson.
Fréttaljós
Jón G. Hauksson
Þessir hafa hætt
Lítum aðeins betur á það hvaða
atgervismenn hafa hætt hjá stofnun-
inni á undanförnum árum. Jón
Sigurðsson, fyrrum forstjóri, er orð-
inn viöskiptaráðherra, Ólafur
Davíðsson er framkvæmdastjóri hjá
Félagi íslenskra iðnrekenda, Sigurö-
ur B. Stefánsson er framkvæmda-
stjóri hjá Verðbréfamarkaði
Iðnaðarbankans, Hallgrímur
Snorrason er hagstofustjóri, Bolli
Bollason er sérstakur ráðunautur
fjármálaráðherra í efnahagsmálum,
Maríanna Jónasdóttir er hagfræð-
ingur hjá Verðbréfamarkaði Iðnað-
arbankans, Ólafur ísleifsson er
efnahagsráðunautur ríkisstjórnar-
innar, Birgir Ámason er sérfræðing-
ur hjá viðskiptaráöuneytinu í
efnahagsmálum og Rósmundur
Guðnason, sem sá um sjávarútvegs-
deild stofnunarinnar um árabil, er
nú með eigin rekstur sem ráðgjafi.
Ólafur með metnað til að
stjórna
Þegar Jón Sigurðsson tók sér frí
sem forstjóri Þjóðhagsstofnunar á
árunum eftir 1980 og hélt til Wash-
ington til starfa fyrir alþjóöagjald.
eyrissjóðinn leysti helsti samstarfs-
maður hans, Ólafur Davíðsson, hann
af sem forstjóra á meðan. Fæstir áttu
von á því aö Jón kæmi aftur til að
starfa á Þjóðhagsstofnun. Þegar ljóst
var að hann kæmi aftur réð Ólafur
sig sem framkvæmdastjóra Félags
íslenskra iðnrekenda. þaö er fullyrt
áð þama hafi persónulegur metnað-
ur Ólafs ráðið mestu um frekar en
óánægja hjá stofnuninni.
Þeir voru gott „tím“
Þeir Jón, Olafur, Hallgrímur, Sig-
urður B. Stefánsson og Bolli eru
sagðir hafa verið mjög samrýmdir
og átt gott með að vinna saman. Hjá
þeim var liðsandi. Þeir voru gott lið
og komu allir inn á stofnunina á ár-
unum í kringum 1970.
Sigurður B. Stefánsson er sagður
hafa hætt á stofnuninni þar sem
hann hafi viljaö reyna fyrir sér á
nýjum miðum. Hann réðst til Kaup-
þings og nú er hann framkvæmda-
stjóri Veröbréfamarkaðar Iðnaöar-
bankans.
Metnaður Hallgríms til að
stjórna
Þegar Ólafur og Sigurður voru
hættir blasti það við að Hallgrímur
Snorrason væri orðinn næstæöstur
hjá Þjóðhagsstofnun. Það er sagt að
sami persónulegi metnaðurinn hjá
honum og Ólafi Davíðssyni hafi ráðið
því að hann hvarf af vettvangi og réð
sig sem hagstofustjóra. Hann sá ein-
faldlega ekki fram á það að Jón
Sigurðsson myndi hætta sem stjóri í
bráð.
Bolii orðinn aðstoðarforstjóri
Þegar þarna er komiö sögu er Bolli
Bollason allt í einu orðinn næstæðst-
ur, kominn í stól aðstoðarforstjóra.
Og fleiri hækkuðu í tign. Maríanna
Jónasdóttir viðskiptafræðingur var
komin næst á eftir Bolla í daglegu
verkefnunum.
Rósmundur Guðnason hætti á
tímabihnu þar sem hann taldi sig
ekki ná þeim frama sem hann hafði
metnað til að ná og Ólafur ísleifsson
hvarf til starfa í alþjóðadeild Seðla-
bankans og síðan til Álþjóðagjaldeyr-
issjóðsins í Washington.
Metnaður Bolla til að stjórna
Þegar Þórður Friðjónsson, sem
verið haföi efnahagsráðunautur rík-
isstjóma Gunnars Thoroddsen og
Steingríms Hermannssonar, var
skyndilega settur forstjóri Þjóðhags-
stofnunar er Jón Sigurðsson sneri
sér að stjómmálunum í byrjun síð-
asta árs mun Bolli Bollason hafa
orðið fyrir miklum vonbrigðum og
jafnframt reiður. Hann var aðstoðar-
forstjóri og tilheyrði súperliðinu sem
áður hefur verið sagt frá og náði svo
vel saman.
Heimildir DV segja að Bolli hafi
ætlaö að hætta strax þ'ar sem metn-
aður hans sætti sig ekki við að hann
fengi ekki starfið. Það dróst þó á
langinn eða þar til síöastliðið haust
að hann hætti. Hóf hann þá störf sem
sérstakur efnahagsráðgjafi fjármála-
ráðherra. *
Þau Maríanna og Birgir hafa svo
fylgt út á eftir Bolla. Og sömu sögu
er að segja um Sigurð Snævarr.
Daglegu málin í sérstakt efna-
hagsráðuneyti
Verði Þjóðhagsstofnun lögð niður
virðist sem þjóðhagsreikningarnir
og upplýsingaöflunin fari undir Hag-
stofuna en daglegu málin svonefndu;
þjóðhagsspár, verðlagsspár og önnur
sérverkefni, verði unnin í því ráðu-
neyti sem fer méö efnahagsmálin en
það er nú forsætisráðuneytið. í ná-
grannalöndum okkar mun fjármála-
ráðuneytið yfirleitt vera það
ráðuneyti sem stýrir efnahagsmál-
unum. Ennfremur yrði mikil
samkeppni við þá fjölmörgu sem
gera nú efnahagsspár í þjóðfélaginu,
eins og Vinnuveitendasambandiö,
Félag íslenskra iðnrekenda, Alþýðu-
sambahdið, Verslunarráð, Seðla-
bankann, Kaupþing og fleiri.
Samkeppni um efnahagsspár
Þeir sem DV hefur rætt við telja
að svona samkeppni sé mjög af hinu
góða. Þannig fengi almenningur
mörg sjónarmið en ekki einhvern
stóra sannleik frá einum aðila. Aö
vísu yrði spá stjómvalda ítarlegust
en aörir, eins og Vinnuveitendasam-
bandið, byggðu sínar spár á gmnn-
upplýsingum frá opinberu spánni en
kæmu síðan inn með sínar eigin for-
sendur.
Verðbólguspárnar yfirleitt
aldrei staðist
Gagnrýnt hefur verið að spár Þjóð-
hagsstofnunar standist ekki. Hægt
er að skipta spám stofnunarinnar í
tvo flokka, þjóðhagsspá og verð-
lagsspá. Það eru sérstaklega verð-
lagsspámar sem ekki hafa staðist og
svo hefur veriö í mörg ár. Spár um
raunstærðir eins og aflabrögð, fram-
leiðslumagn atvinnuveganna og
fleira hafa staðist ágætlega. Rétt er
að minna á að verðmæti, til dæmis
þjóðarframleiðslan, er magn sinnum
verð.
Vandinn við verðbólguspámar,
sem stofnunin hefur orðið að glima
við eins óg aðrir, eru forsendurnar.
Hvað hækka laun fólks mikið og til
hve langs tíma verður samið? Ljóst
er að í forsendunum getur komið
þrýstingur frá opinberum aöilum.
Hið opinbera segist hugsanlega geta
haldið launum niðri þó að allir aðrir
í þjóðfélaginu sjái að þaö séu veikar
forsendur og jafnvel út í hött. Og
hvað á stofnunin að setja frá sér ef
stjómmálamenn segjast harðir á
sinni launastefnu? Þama er hætta á
að opinber stofnun verði að taka til-
lit tfl stjómmálamannanna en spár
manna og stofnana í atvinnulífinu
séu raunhæfari.
Upplýsinganna er þörf vegna
hagstjórnar
Á meðan þjóðfélög búa við hag-
stjóm af einu eða öðru tagi er þörf
fyrir stofnun sem safnar upplýsing-
um um efnahagslífið. Hversu mikill
er innflutningurinn, útflutningur-
inn, hlutur launa í kökunni og
margar aðrar upplýsingar? Hvemig
getur til dæmis hagstjóm, sem geng-
ur út á að skerða launin, komið að
gagni ef enginn hefur umsjón með
því að reikna út hve stór hluti launin
eru í þjóðartekjum?
Víst er að Þjóðhagsstofnun er kom-
in í brennidepilinn í stjómsýslunni.
Þeir neikvæðustu segja aö hún sé
orðin mikið vandamál. Aðrir segja
að hún nái sér á strik aftur þegar það
fólk sem þar starfar núna hefur feng-
ið sína þjálfun.
Jón Sigurðsson hefur áhyggj-
ur af stofnuninni
Að sögn heimilda DV hefur Jón
Sigurðsson viðskiptaráðherra ekki
sagt starfi sínu sem forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar lausu vegna þess að
hann hefur áhyggjur af stöðu stofn-
unarinnar. „Hann fer aldrei inn á
Þjóðhagsstofnun aftur eftir aö hafa
verið í pólitíkinni. Til þess er hann
of mikill prinsippmaður. En hann
heldur í embættið til að geta haft sín
áhrif á framtíð stofnunarinnar. Hann
hefur miklar áhyggjur af gangi mála
þar núna,“ sagði einn heimildar-
manna okkar.
-JGH
Ólatur ísleifsson, efnahagsráðunautur ríkisstjórnarinn-
ar, fékk það verkefni i vetur frá Þorsteini Pálssyni
forsætisráöherra að dusta rykið af hugmyndum um að
leggja Þjóðhagsstofnun niður.
Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra og skipaöur for-
stjóri Þjóðhagsstofnunar. Hann er sagður halda í stöðu
sina sem forstjóri stofnunarinnar þar sem hann vilji
hafa puttana í framtíð hennar.